Læknablaðið - 15.01.1991, Blaðsíða 24

16
LÆKNABLAÐIÐ
þeim H. influenzae stofnum sem greindust í
nefkokssýnum beggja hópanna framleiddu 10
/3-lactamasa (11%) en 96 (96%) B. catarrhalis
stofnanna. Einn stofn S. pneumoniae, ónæmur
fyrir penicillíni (absolute penicillin resistance,
MIC=2.0/rl/ml), greindist í nefkoki sýkts bams
án þess að hann væri í miðeyra.
Tengsl sýkla í nefkoki við tilvist einhverra
sömu sýkla í miðeyra í sama bami eru sýnd
í töflu II. Þessi tengsl eru þar sýnd bæði
fyrir alla sýkla sameiginlega og eins þegar
litið var sérstaklega til þeirra sýklategunda
sem algengastar reyndust. Sýklar ræktuðust
frá miðeyra 69 þeirra 148 bama (47%) sem
bæði miðeyma- og nefkokssýni voru tekin
hjá og var skipting þeirra eins og hjá öllum
rannsóknarhópnum. Næmi, sértæki, jákvætt og
neikvætt forspárgildi þessara tengsla eru sýnd
í töflu III.
UMRÆÐA
Algengustu orsakir bráðrar miðeymabólgu f
þessari rannsókn voru S. pneumoniae (41%)
og H. influenzae (38%) og er það í samræmi
við aðrar kannanir. I nýlegu yfirlitsriti um
miðeymabólgu (4) eru raktar 12 rannsóknir
á orsökum bráðrar miðeymabólgu alls 4675
bama í Finnlandi, Svíþjóð og Bandaríkjunum
á árunum 1952-1981. Olli S. pneumoniae
þar um þriðjungi sýkinga og II. influenzae
rúmlega 20%. S. pyogenes var orsök um 8%
sýkinganna, en B. catarrhalis olli einungis
3% þeirra. I þeirri athugun sem hér er kynnt
var B. catarrhalis hins vegar ábyrg fyrir 7%
miðeyrnabólgna þar sem sýkill fannst á annað
borð. Er það í samræmi við vaxandi tíðni B.
catarrhalis sem sjúkdómsvalds miðeymabólgu
meðal annarra þjóða og hefur hún náð allt
að 20% (11,12). Þessi þróun er nokkurt
áhyggjuefni vegna þess hve /3-lactamasa
framleiðsla B. catarrhalis er tíð (5). Allir sex
stofnar sýkilsins sem greindust í miðeyra í
þessari rannsókn framleiddu /3-lactamasa og
96% þeirra sem uxu úr nefkoki. Ennfremur
var framleiðsla /3-lactamasa algengari meðal
stofna H. influenzae (9/32, 28%) en áður hefur
verið merkt hérlendis (5). Kemur það heim
við vaxandi tíðni /3-lactamasa framleiðslu H.
influenzae í nálægum löndum (13). Ofangreind
atriði geta því haft veruleg áhrif á lyfjaval við
upphafsmeðferð miðeyrnabólgu.
Tafla II. Niöurstööur ræktana frá 148 börnum meö
bráöa miðeyrnabólgu flokkaðar eftir tökustaö sýnis
(sjá texta).
Ræktunarsýni
úr miöeyra + úr nefkoki + + +
Allir sýklar 54 67 15 12
S. pneumoniae 25 61 5 57
H. influenzae 28 50 4 66
B. catarrhalis 6 74 0 68
+ = jákvætt sýni, - = neikvætt sýni
Tafla III. Næmi (sensitivity), sértæki (specificity),
jákvæö og neikvæð forspárgildi tengsla sýkils í
nefkoki viö tilvist sama sýkils í miðeyra.
Jákvætt Neikvætt
Næmi Sértæki forspárg. forspárg.
% % % %
Allir....................... (78) (15) (45) (44)
S. pneumoniae............... (83) (48) (29) (92)
H. influenzae............... (88) (57) (36) (94)
B. calarrhalis............. (100) (48) (8) (100)
í miðeyrum sjö bama greindust C. alhicans
og þrír stofnar Gram-neikvæðra stafbaktería.
Voru þrjú þeirra með brostna hljóðhimnu.
Mögulegt er að sumir þessara stofna hafi
ekki valdið miðeymabólgu þeirra bama sem
þeir ræktuðust frá og eins líklegt að þeir
hafi einungis sýklað hlust í þessum tilvikum
(colonization).
Einn stofn S. pneumoniae ónæmur fyrir
penicillíni greindist í nefkoki eins bams en
ekki í miðeyra. Minnir þetta óþægilega á þá
staðreynd að pneumókokkar með litlu eða
engu næmi fyrir penicillíni hafa tekið sér
bólfestu hér og hefur tíðni þeirra hefur farið
vaxandi víða um heim á undanfömum tveimur
áratugum (14). Hér á landi hafa nú greinst
rúmlega þrír tugir stofna pneumókokka af
þessu tagi og hafa sumir verið fjölónæmir
(15).
Nokkuð rýrir það niðurstöður þessarar
athugunar að bakteríur skyldu einungis
greinast í miðeyrum tæplega 50% barnanna.
I flestum rannsóknum öðrum er hlutfall
þetta nær 70% (7,8). Þó er líklegt að nokkur
hluti bamanna hafi haft miðeymabólgu af
völdum öndunarfæraveira, en annarra sýkla
en baktería var ekki leitað í þessari rannsókn.
Nýlegar kannanir aðrar benda til að allt að