Læknablaðið - 15.01.1991, Blaðsíða 56

46
LÆKNABLAÐIÐ
15. FRAMTÍÐARSÝN
Flestir munu sammála um að stofnun
heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytisins
hafi verið skynsamleg og sú uppbygging sem
orðið hefur í heilbrigðismálum hafi orðið
markvissari með því að beina verkefnunum
í sjálfstætt ráðuneyti. Tengsl almannatrygginga
og heilbrigðismála eru auðsæ vegna þess að
meira en helmingur útgjalda almannatrygginga
fer beint til heilbrigðismála og aðrir
skjólstæðingar Tryggingastofnunar ríkisins eru
meira og minna tengdir heilbrigðisþjónustunni,
s.s. aldraðir og mæður og böm á ákveðnu
árabili.
Margt bendir til að heilbrigðis- og
tryggingamálaráðuneytið, með því
fyrirkomulagi sem þar hefur verið síðustu
tuttugu ár, verði ekki langlífara því fyrir
Alþingi liggur frumvarp til laga um
Stjómarráð Islands sem gerir ráð fyrir
verulegum breytingum á fyrirkomulagi
ráðuneyta, meðal annars því að heilbrigðis-
og tryggingamálaráðuneytið í núverandi
mynd verði lagt niður og það sameinað öðm
ráðuneyti undir nýju heiti.
Það er skoðun þess er þetta ritar af reynslu
síðustu tuttugu ára í Stjómarráði, að það
horfi ekki til góðs að stækka ráðuneyti
og færa saman ólíka málaflokka. Því em
að sjálfsögðu takmörk sett hve mörgum
óskyldum málaflokkum einn ráðherra getur
sinnt af kostgæfni.
í þessu yfirliti yfir heilbrigðis- og
tryggingamál síðustu 20 ár, í tilefni
af tuttugu ára afmæli heilbrigðis- og
tryggingamálaráðuneytisins, hefur að
sjálfsögðu verið stiklað mjög á stóm því hér
er um tvo mjög umfangsmikla málaflokka
að ræða. Þá hefur á tímabilinu orðið
gjörbylting á ýmsum sviðum, sérstaklega í
heilbrigðismálum. Mestan hluta tímabilsins
höfðu heilbrigðismálin mikinn byr á Alþingi
og hjá stjómmálaflokkunum. Nú síðustu ár
hefur nokkuð slegið í bakseglin og samdráttur
orðið í fjárveitingum til málaflokksins.
Þetta hefur fyrst og fremst komið niður
á þjónustu sjúkrahúsa við aldraða og
langvarandi veika, en bráðaþjónusta hefur
notið forgangs og verið í góðu lagi.
Það virðist ljóst, að eigi að halda sama
þjónustustigi í heilbrigðisþjónustu eins og
var fyrir fjómm til fimm ámm þarf að gera
ráð fyrir nokkurri raunaukningu á útgjöldum
til heilbrigðismála, því að öldruðum fer
stöðugt fjölgandi og stöðugt em meiri
möguleikar til lækninga og aðgerða. Þá
fleygir rannsóknartækni mjög fram og öll ný
rannsóknartæki eru mjög dýr.
Verði ekki veitt meira fjármagni til
heilbrigðismála en nú er, þarf að leggja
mikla vinnu í endurskoðun alls lækninga- og
heilsuvemdarstarfs með sérstöku tilliti til þess
að draga úr útgjöldum. Sérstaklega verður að
gæta að þeim kröfum sem gerðar hafa verið
um sérmenntun starfsliðs og fjölda þess á
sjúkrastofnunum og verkefnaskiptingu þeirra
sem vinna í heilsugæslu og á sjúkrahúsum.
Þá verður einnig að skoða það mjög rækilega
hvort tannlæknar og sérfræðingar í lækningum
eigi ekki að verða fastráðnir starfsmenn
við stofnanir hins opinbera í stað þess
fyrirkomulags sem nú er. Sama máli gegnir
í þessu sambandi um lyfjasölu, þar þarf að
koma á fyrirkomulagi sem er ódýrara en nú
er.
Vandamálin sem heilbrigðisþjónustan stendur
frammi fyrir um þessar mundir eru margháttuð
en þessi helst:
1. Samdráttur vegna þess að
heilbrigðisstofnanir eru ekki reknar með
fullum afköstum.
2. Skortur á starfsfólki vegna þess að áhugi á
umönnunarstörfum fer minnkandi og útskrift
sérmenntaðs starfsliðs dregst saman.
3. Vaxandi erfiðleikar við að halda uppi
þjónustu í strjálbýli og sérstaklega þar sem
fámenni er. Er þar fyrst og fremst um að ræða
ákveðna hluta Vestfjarða og Norðausturland.
4. Skortur hjúkrunarrýmis á Stór-
Reykjavíkursvæðinu og skortur starfsliðs til
að annast heimahjúkrun og heimilishjálp.
5. Vaxandi vandi í sambandi við áfengis- og
fíkniefnaneyslu.
Það hefur verið keppikefli íslensku
heilbrigðisþjónustunnar að allir ættu að njóta
þjónustunnar án tillits til tekna eða búsetu.
Ef svo heldur fram sem horfir eru líkur á
að einkavæðing heilbrigðisþjónustunnar
muni ganga í garð í einhverjum mæli. Þá