Læknablaðið - 15.01.1991, Blaðsíða 33

LÆKNABLAÐIÐ 1991; 77: 25-30
25
Þuríöur Gísladóttir (1), Guðni Á. Alfreðsson (2), Franklín Georgsson (1)
ALGENGI CAMPYLOBACTER JEJUNIOG
CAMPYLOBACTER COLI í HRÁU KJÖTMETI
ÚTDRÁTTUR
Markmið úttektar þeirrar, sem hér er
greint frá, var að prófa ákveðna aðferð til
einangrunar á sýklunum Campylobacter
jejuni og Campylobacter coli úr matvælum.
Jafnframt var markmiðið að athuga tíðni
þessara sýkla í hráu kjötmeti hér á landi,
einkum í hráum kjúklingum. Rannsökuð
voru 213 sýni af kjúklingum og nautahakki.
Tekin voru 159 sýni af hálsaskinni kjúklinga
úr vinnslurás fimm alifuglasláturhúsa
fyrir pökkun og frystingu kjúklinganna.
Campylobacter jejuni og Campylobacter
coli stofnar voru einangraðir úr 117 sýnum
(74%). Samkvæmt reglugerð um slátrun
alifugla hér á landi (nr. 260/1980) er
skylt að frysta allar afurðir innan tveggja
klukkustunda frá slátrun. Því voru einnig
rannsakaðir 20 heilir kjúklingar sem fengnir
voru úr frystiborði verslana. Campylobacter
jejuni og Campylobacter coli stofnar voru
einangraðir úr 12 kjúklinganna (60%).
Campylobacter jejuni eða Campylobacter coli
stofnar greindust ekki í 34 sýnum af ófrystu
nautahakki sem rannsökuð voru. Sýnin voru
tekin í verslunum og kjötvinnslum.
INNGANGUR
Á undanfömum árum hafa sýklar af
ættkvíslinni Campylobacter skipað sér í hóp
bakteríutegunda sem oftast eru einangraðar úr
saur sjúklinga með þarmasýkingar. Aukin tíðni
þessara þarmasýkla hefur meðal annars verið
rakin til bættra einangrunaraðferða svo og til
aukinnar áherslu rannsóknastofa á einangrun
þeirra úr saursýnum (1, 2).
Mismunandi er eftir löndum hvort tíðni
campylobacter þarmasýkinga er hærri eða
Frá (1) Hollustuvernd ríkisins, rannsóknastofu, Ármúla 1a,
(2) Líffræöistofnun Háskólans, örverufræöistofu, Ármúla 1a.
lægri en tíðni salmonella þarmasýkinga
(3). Hér á landi hafa Campylobacter sýklar
jafnan einangrast í lægri tíðni úr saur
þarmasýkingasjúklinga heldur en Salmonella
(4, 5, 6).
Bakteríum innan ættkvíslarinnar
Campylobacter er skipt í um tylft tegunda
og undirtegunda (7). Að minnsta kosti þrjár
þeirra geta valdið sýkingum í mönnum. C.
fetus subsp. fetus getur valdið blóðsýkingum
í einstaklingum með skertar ónæmisvamir.
C. jejuni og C. coli geta valdið niðurgangi í
sýktum einstaklingum (7). I verkefni því, sem
hér er greint frá, var gerður greinarmunur á C.
jejuni og C. coli með svonefndu hippuratprófi
(8). Iðulega er ekki gerður greinarmunur á
þessum tveimur tegundum og þegar fjallað er
um C. jejuni eða C. fetus subsp. jejuni getur
einnig verið um C. coli að ræða.
Margt er ennþá óljóst um smitleiðir
sýklanna C. jejuni og C. coli. Erlendis hafa
fjöldasýkingar af þeirra völdum einkum verið
raktar til neyslu saurmengaðs drykkjarvatns
og ógerilsneyddrar mjólkur (3, 9-11).
Hér á landi kom upp þarmasýkingafaraldur
af völdum Campylobacter á Stöðvarfirði í
júní 1984 og var hann rakinn til mengunar
neysluvatns af völdum gæsasaurs (12).
Campylobacter sýklar í vatni fundust fyrst
hér á landi árið 1981 er sýni úr vatnsbóli
Akumesinga vom rannsökuð (13).
Erlendis og hér á landi eru flestar
þarmasýkingar af völdum C. jejunilcoli stök
tilvik þar sem fáir sýkjast í einu (3, 5). Slík
einangruð tilvik hafa meðal annars verið rakin
til umgengni fólks við húsdýr og gæludýr sem
verið hafa sýkt eða verið heilbrigðir smitberar.
Erlendis hafa sýklar þessir verið einangraðir
úr ýmsum dýrategundum með heitt blóð, bæði
villtum dýrum, alidýrum og gæludýrum. (3,
14, 15).