Læknablaðið - 15.01.1992, Blaðsíða 13

LÆKNABLAÐIÐ
HLUTUR ANNARRA STÉTTA OG SVO
STJÓRNMÁLAMANNANNA
Stjómmálamenn hafa því séð í
heilbrigðismálunum möguleika til áhrifa og
seilst til valda í heilbrigðiskerfinu á þeim
forsendum, að læknum sé ekki treystandi til
að stjóma þessum málum vegna þröngsýni
og sundurþykkju. Aðrar stéttir, sem til
þessa hafa ekki talist til heilbrigðisstétta,
svo sem verkfræðingar, viðskiptafræðingar,
og jafnvel lögfræðingar hafa leitað inn í
heilbrigðisgeirann og nú er svo komið að
ákvörðunarvald í heilbrigðismálum, hvort
sem um er að ræða á einstökum stofnunum
eða Iandsvæðum, er ekki lengur í höndum
lækna, heldur aðila sem, eins og ég sagði fyrr,
hafa hvorki séð barn fæðast, mann deyja eða
tekið þátt í að sinna veikum einstaklingi. Þá
hefur á seinni árum orðið veruleg röskun á
valdahlutföllum milli heilbrigðisstétta. Má
þar nefna að hjúkrun telst ekki lengur heyra
undir læknisfræðilega stjórnun. I sömu átt
stefnir varðandi sjúkraþjálfun, og þó mér sé
það ekki vel kunnugt, kæmi mér það ekki á
óvart þó að sama þróun væri að gerast innan
geðlækninganna, að sálfræðingar séu smátt og
smátt að taka að sér hluta af geðlækningum,
óháðir læknisfræðilegri stjómun. Þetta byggist
á bættri menntun þessara stétta, stéttarlegri
samheldni og svo handahófskenndri stjómun
lækna, sem hefur fundist þægilegt að losna við
skyldur, en ekki áttað sig á því að með afsali
á skyldum fjúka völd.
ER ÞESSI ÞRÓUN ÆSKILEG?
Nú getum við á þessu stigi málsins spurt:
Er þetta ef til vill æskileg þróun? Erum
við læknar hugsanlega að reyna að halda
í völd, vegna þess að völdin eru sæt, en
ekki vegna þess að við séum raunverulega
að berjast fyrir hag skjólstæðinga okkar,
sjúklinganna? Eg held sjálfur að við hljótum
að berjast gegn þessari þróun, því ef svo
heldur sem horfir, munu hér fara að gerast
svipaðir hlutir og í Kína fyrir 30 árum. Þá
ákvað hópur kínverskra lækna á sjúkrahúsi
í Sjang Hai að reyna að græða á afhöggna
hendi. Þeir byrjuðu á því að fara fram á
leyfi pólitíska kommisarsins á staðnum, sem
allra náðarsamlegast veitti leyfið, en ákvað
jafnframt, að lesið skyldi upphátt úr Rauða
kverinu meðan á aðgerðinni stóð. Eg sé í
anda þá tíð, þegar læknar standa yfir slösuðum
sjúklingi, sem þarf að gangast undir flókna og
dýra aðgerð, til að hægt sé að bjarga lífi hans,
þurfa að hringja í Davíð Á. Gunnarsson eða
Jóhannes Pálmason og biðja um leyfi. Síðan
þurfa þeir svo enn og aftur að hringja upp í
Heilbrigðisráðuneyti og þar ákveður einhver
»Finnur eða Jón Sæmundur« textann sem lesa
á, meðan á aðgerðinni stendur, ef hún er þá
leyfð vegna kostnaðar.
MUNAR OKKUR AFTUR Á BAK EÐA
NOKKUÐ Á LEIÐ?
»Það er svo bágt að standa í stað, og
mönnunum munar annað hvort aftur á bak
ellegar nokkuð á leið«, sagði Jónas forðum.
Sjálfri læknisfræðinni hefur miðað all nokkuð
á leið, en stjórn læknanna á henni miðar aftur
á bak. Við hljótum að spyrja: Eigum við að
reyna að snúa þróuninni við eða eigum við
að halda áfram í sama farinu og láta smátt og
smátt taka af okkur völdin og fá þau í hendur
aðilum, sem aldrei hafa séð bam fæðast eða
mann deyja? Ef við tökum fyrri kostinn,
verðum við að breyta um hugsunarhátt. Fyrst
og fremst verðum við að skoða viðfangsefni
okkar í víðara samhengi. Við verðum að læra
að hugsa ’globalt’, eins og Gísli vinur minn
í Ási segir. Þá verðurn við að gera okkur
grein fyrir því, að við getum ekki vikist undan
stjómunarhlutverki okkar. Á okkur er lögð
ábyrgð, ekki bara á lífi og líðan sjúklinganna,
heldur einnig fjárhagsleg ábyrgð sem varðar
þjóðfélagið allt. Ef við víkjum okkur undan
því að axla þessa ábyrgð, erum við að dæma
okkur úr leik.
Síðan vaknar spurningin, hvernig við eigum
að endurheimta áhrif þau og völd sem við
höfðum og þá um leið þurfum við að gera
okkur grein fyrir því, hvaða hlut við ætlum
okkur í stjómun heilbrigðismála.
Freistandi væri að halda þessum
bollaleggingum áfram um skipulag
heilbrigðismála almennt og hlut lækna, en
aðalumræðuefni mitt er stjórnun sjúkrahúsa og
því mun ég reyna að gera þeim þætti nánari
skil.
STJÓRNUN SJÚKRAHÚSA
Læknaráðunum var af hálfu læknasamtakanna
ætlað að tryggja hlut lækna í læknisfræðilegri
stjómun sjúkrahúsa. En þegar ákvæði um
þau voru loks sett í lög, fengu læknaráðin