Læknablaðið - 15.01.1992, Blaðsíða 18

16
LÆKNABLAÐIÐ
Fjöldi sjúklinga
20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70-79 80
□ Konur Aldursbil (ár)
B Karlar
Mynd 1. Aldurs- og kynskipling sjúklinga með
kalki’akaóhóf á Borgarspíiala 1985-1989 (n=34).
Meðalaldur 61 jr (26-86 ára).
Tafla I. Tilgreind einkenni 34 sjúklinga með kalkvakaóhóf
á Borgarspílala 1985-1989.
Einkenni 1 Fjöldi II (%) III (%)
Þorstlæti/tíð þvaglát . 12/22 (55) (35)
Geötruflanir 21/33 (64) (62)
Bein- liöverkir 16/25 (64) (47)
Hægðartregöa 10/26 (39) (29)
Vöövaslappleiki 20/28 (71) (59)
Nýrnasteinar 10/27 (37) (29)
Nýrnakalk 4/14 (29) (12)
Háþrýstingur . 12/32 (38) (35)
Maga- og skeifugarnarsár . 8/24 (33) (24)
I. Hlutfall af þekktum upplýsingum úr sjúkraskrá.
II. Hundraöshluti af þekktum upplýsingum úr sjúkraskrá.
III. Hundraðshluti allra sjúklinga í rannsókninni.
en kalkvakaskortur sem krefst kalkinntöku
og/eða D-vítamíntöku 1.2-8.8% (6,7,10-12).
Kostnaður við aðgerð er talinn jafngilda
aðeins 4'/2 árs eftirliti ómeðhöndlaðs sjúklings
(14).
Á móti kemur að kalkvakaóhóf hefur
verið véfengt sem orsök nýmabilunar hjá
sjúklingum án nýrnasteina (15). Rannsóknir
á áhrifum kalkvakaóhófs á bein og tíðni
samfallsbrota í hrygg stangast nokkuð á (16).
Þetta styrkir þá skoðun að nægjanlegt sé að
fylgjast með einkennalausum sjúklingum og
jafnframt hafa væga hækkun á sermiskalki.
Algengi kalkvakaóhófs hér á landi er óþekkt
og ekki hægt að staðfesta af fjölda innsendra
vefjasýna. Ekki eru allir skornir upp sem
greinast með sjúkdóminn og ekki allir greindir
þótt sjúkir séu.
Árið 1965 voru kynnt fyrstu fjögur tilfellin
sem greindust á íslandi (17). Könnun á
sermiskalki 108 heilbrigðra íslendinga birtist
1985 og sýndi að 3% höfðu sermiskalk ofan
viðmiðunargilda (18). Við kembileit 20-63
ára fólks í Stokkhólmi höfðu 3.9% hækkað
sermiskalk af ýmsum ástæðum og 0.4%
kalkvakaóhóf og var tíðnin hæst (1.3%) meðal
elstu kvennanna (60-63 ára) (19). Enn nýrri
sænsk rannsókn sýndi hækkað sermiskalk
og líklegt kalkvakaóhóf hjá 1% kvenna,
sem voru 50 ára og eldri, og hækkandi í 3%
hjá konum yfir sjötugt (20). Árlegt nýgengi
kalkvakaóhófs í Birmingham er 25/100 þús/ár
(21) og í Rochester Bandaríkjunum 28-51/100
þús/ár (14).
Kalkvakaóhóf stafar langoftast af góðkynja
kirtilæxli í einum stækkuðum kölkungi
(80-85%) (22,23). Vefjagreining er ýmsum
annmörkum háð, sérstaklega greining með
frystiskurðarrannsókn og er sjaldan hægt að
aðgreina kirtilæxli frá vefjaauka með slíkri
rannsókn svo óyggjandi sé (22-25).
Tilgangur þessarar afturvirku rannsóknar er
í fyrsta lagi að meta árangur meðferðar við
kalkvakaóhófi á skurðdeild Borgarspítalans
1985-1989. í öðru lagi að nálgast umfang
skurðlækninga við kalkvakaóhófi hérlendis og
í þriðja lagi að kanna vefjafræðilegar orsakir
kalkvakaóhófs þeirra sjúklinga sem sýni voru
rannsökuð frá á árunum 1985-1989.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Gerð var afturvirk rannsókn á sjúkraskrám
þeirra sjúklinga á skurðdeild Borgarspítalans,
sem höfðu greininguna kalkvakaóhóf árin
1985-1989. Alls fundust 34 sjúklingar, sjö
karlar og 27 konur, öll með frumkalkvakaóhóf
(hyperparathyroidismus primarius). Mynd 1
sýnir aldurs- og kynskiptingu, meðalaldur og
aldursdreifingu sjúklinganna. Helstu einkenni,
sem getið var í sjúkraskrám, eru tilgreind
(tafla I). Undir liðnum geðtrufianir eru taldir
þeir, sem notið hafa meðferðar á geðdeild,
telja sig taugaveiklaða og hafa alvarlegar
svefntruflanir, nýtilkomið minnisleysi eða
sljóleika. Nýmasteinar og nýrnakalk voru
staðfest með röntgenmynd. Háþrýsting töldust
þeir hafa er voru á meðferð hans vegna.
Þeir sjúklingar sem taldir voru með maga-
og skeifugarnarsár höfðu um það sögu í
sjúkraskrá. Omskoðun á hálsi 16 sjúklinga
var gerð ýmist með Technicare Autosector,