Læknablaðið - 15.01.1992, Blaðsíða 37

LÆKNABLAÐIÐ 1992; 78: 33-42.
33
STAÐA KVENNA í LÆKNASTÉTT:
Ráðstefna um stöðu kvenna í læknastétt,
haldin 7. mars 1991
á vegum Læknafélags íslands
Þann 7. mars 1991 gekkst Læknafélag
Islands fyrir ráðstefnu um stöðu kvenna í
læknastétt. Ráðstefnan bar yfirskriftina: Konur
í lœknastétt - fortíÖ - nútíð - framtíð.
Framsöguerindi fluttu læknarnir Elínborg
Bárðardóttir, Guðrún Hreinsdóttir, Ingibjörg
Georgsdóttir og Sverrir Bergmann.
Fara erindin hér á eftir. Jafnframt voru á
ráðstefnunni kynntar niðurstöður könnunar á
stöðu kvenna í læknastétt. Niðurstöðurnar voru
birtar í Fréttabréfi lækna 7/91. Hér á eftir fara
ágrip erindanna.
Elínborg Bárðardóttir
KONUR í LÆKNANÁMI
OG VIÐ UNGLÆKNASTÖRF
Er hugsanlegt að sex ára erfitt háskólanám
eins og læknisfræði laði síður að ungar konur
en unga karla? Ég býst við að flestir svari
þessari spurningu neitandi og tölur um fjölda
nema á fyrsta ári í læknisfræði koma heim
og saman við það. Á sfðasta ári innrituðust
145 nemendur í læknisfræði í Háskóla íslands,
72 konur og 73 karlar. Af þeim 35 íslensku
nemendum sem héldu áfram námi eftir
Numerus Clausus er kynskipting einnig jöfn,
þ.e. 18 konur og 17 karlar. Á öðru til sjötta
ári eru konur tæplega helmingur nemenda
eða um 45%. Þetta eru miklar breytingar
frá því sem áður var og fjöldi kvenna hefur
vaxið jafnt og þétt. Aukningin hefur reyndar
verið mest hin allra síðustu ár og ef hlutfall
kynjanna fyrir 5-10 árum er skoðað voru
konur talsvert færri en karlar og venjulega
ekki fleiri en þriðjungur nemenda. Á fyrri
hluta og urn miðja þessa öld voru konur
örfáar í læknanámi og Kristín Ólafsdóttir var
fyrsta íslenska konan sem lauk læknaprófi árið
1917. I kjölfar hennar kom Katrín Thoroddsen
sem lauk prófi 1921 og læknar sem eru konur
og komnar yfir fimmtugt eru einungis 26 ef
miðað er við skrá frá 1989.
Tímarnir breytast og segja má að
fjölgun kvenna í læknanámi sé þáttur í
þjóðfélagslegum breytingum þar sem konur
hafa í síauknum mæli menntað sig og sótt
inn í atvinnulífið. Munur kynjanna er samt
augljós og þá á ég fyrst og fremst við þann
líffræðilega mun að konur ganga með og fæða
börn. Þessi munur skiptir verulegu máli í
umfjöllun um jafnrétti og jöfnuði kvenna og
karla í náð og starfi verður ekki náð nema
með því að taka fullt og sjálfsagt tillit til
þessa mismunar.
Hvað varðar læknanám felst þetta fyrst
og fremst í rétti kvenna til fæðingarorlofs
og möguleika á ákveðnum sveigjanleika í
námi. Reyndar er ástand hér á landi betra en
víðast hvar í nágrannaríkjum þar sem ekki
tíðkast að greiða námsfólki fæðingarorlof.
Námsmenn hérlendis fá um þriggja mánaða
sumarfrí og ef kona fæðir bam á námstíma
í læknadeild getur hún venjulega fært til
námið sem svarar þessum þremur mánuðum.
Einnig hafa nýlegar breytingar á prófreglum
læknadeildar og sá möguleiki að fresta prófi
frá vori fram á haust gefið konum (og reyndar
körlum) aukinn sveigjanleika í fyrri hluta
námsins. Síðan má búast við að með nýju
fyrirkomulagi í verklegri kennslu verði fleiri
valtímabil á síðari hluta námsins sem einnig
geti aukið sveigjanleika. Helsti gallinn á síðari
stigum námsins er sá að það kann að vera
geðþóttaákvörðun viðkomandi yfirlæknis
hvort nemandi getur hliðrað til í verklegum
kúrsum. Einnig er ákveðinn ókostur fyrir
konu sem eignast bam á námstímanum að
hún getur annars vegar tekið um það bil
þriggja námaða frí frá námi eða hins vegar
seinkað sér um heilt ár. Víða erlendis er
fyrirkomulagi læknakennslu þannig háttað
að kennt er á misserum og því hægt að ljúka
ákveðnum þáttum námsins og gera hlé á námi
í hálft ár en halda svo áfram þar sem frá var