Læknablaðið

Árgangur

Læknablaðið - 15.01.1992, Blaðsíða 41

Læknablaðið - 15.01.1992, Blaðsíða 41
LÆKNABLAÐIÐ 37 Injgibjörg Georgsdóttir SERFRÆÐINÁM -STÖRF: Eru steinar í götu kvenna? I nýlegum erlendum greinum um stöðu kvenna í læknastétt segir að þrátt fyrir aukinn fjölda þeirra hafi hlutdeild í stjómun eða kennslu ekki aukist að sama skapi. Því er haldið fram að eftir því sem ofar dregur í inetorðastiganum hafi lítið breyst varðandi skiptingu milli kynja, þar rfki hin hefðbundnu viðhorf, þar sem konur fái ekki aðgang og karlar haldi um stjómvölinn. Carola Eisenberg tekur djúpt í árinni í greininni Medicine is no longer a man’s profession (N Engl J M 1989: Nov 30) og segir að í raun og veru hafi aukinn straumur kvenna í bandaríska læknaskóla gert skólunum kleift að halda uppi miklum kröfum varðandi námsgetu verðandi læknanema. En konur eru nú rúmur þriðjungur bandarískra læknanema. Eisenberg telur bæði kynin jafnhæf til langskólanáms og draga muni enn frekar úr kynjamun þegar aðstæður í þjóðfélaginu verða konum hagstæðari. Hún bendir á að á síðustu 20 árum hafi fjöldi kvenna við kennslu aukist úr 13 í 19%, en flestar konumar eru í lægra metnum kennslustöðum. Af þeim eru 71% dósentar miðað við 43% karlanna. Til að kanna hversu auðveldlega konur komast til metorða innan læknisfræði bar Janet Bickel saman feril kvenna og karla sem ráðin voru til kennslu árið 1976. Ellefu árum síðar höfðu aðeins 3% kvennanna fengið fullgildar prófessorsstöður en 12% karlanna. Þegar kannað var hvaða ástæður gætu legið að baki þessum mun, þótti ljóst að konumar hefðu fengið minni þjálfun til rannsókna. Þær stunduðu minna rannsóknir og rituðu færri greinar en báru jafnmikla ábyrgð og karlarnir varðandi umönnun sjúklinga og stjórnun. Eisenberg segir að eina leiðin til þess að breyta þessu sé að ráða fremur konu en karl ef bæði eru hæf. Aukinn fjöldi kvenna ofar í metorðastiganum muni síðar leiða til breytinga á vinnutilhögun lækna, breytinga sem bæði konur og karlar myndu fagna. Það séu í raun engin sérstök forréttindi kvenna að fá dagheimili, veikindafrí eða ellilífeyri, heldur almenn og sjálfsögð mannréttindi. Carol Nadelson skrifar greinina Professional Issues for women í Psychiatric Clinics of North America í mars 1989 og fjallar þar um stöðu kvenna meðal lækna á svipuðum nótum og Eisenberg. Þar kemur fram að árið 1983 voru einungis 12.6% kennara í læknaskólum konur. Einungis tvær konur voru deildarforsetar. Nadelson telur að menntun kvenna og starfsval, skortur á fyrirmyndum og fjölskyldumálin dragi úr möguleikum þeirra til metorða innan stéttarinnar. Hún veltir því fyrir sér hvort mismunandi uppeldi drengja og stúlkna verði stúlkunum síðar fjötur um fót. Nadelson bendir á leiðir til úrbóta og leggur áherslu á að eldri konur í stéttinni styðji hinar yngri og livetji þær til frekara náms. Að veitt verði ráðgjöf og stuðningur í námi og starfi, bæði hvað varðar læknisfræðina sjálfa, sem og persónuleg atriði, s.s. hvemig hægt sé að koma barneignum heim og saman við stíft sémám. Með því að skipuleggja líf sitt sé allt hægt, ljúka námi, eiga fjölskyldu og fá tækifæri til að að starfa að sérgrein sinni og komast til metorða. í British Medical Journal birtust á síðastliðnu ári nokkrar greinar um álag á konum í námi og starfi og hvaða leiðir væru færar til úrbóta. Jenny Firth-Cozens athugaði hvaða atriði valda mestu álagi meðal yngri kvenlækna. Einnig hversu algengt er að finna merki um þunglyndi hjá konum. Hún lagði spumingalista fyrir 92 konur á árinu 1986 og fékk svör frá 70. Nær helmingur kvennanna sýndi merki um þunglyndi (alls 32 eða 46%). Neikvæð áhrif starfs á einkalíf voru í öðru sæti. Þá voru erfiðleikar við ákvarðanatöku og í samskiptum við aðstandendur sjúklinga. Hvað kynbundna streituþætti varðar bættist við kynferðisleg áreitni á vinnustað og fordómar sjúklinga gagnvart kvenlæknum. Fiona Godlee bendir á að nær helmingur læknanema er konur og svo hefur verið síðastliðin 10 ár í Bretlandi (40% 1980, 47% 1989). Þær eru fjölmennar á lægri stigum sérfræðináms og sérfræðistarfa en meðal lyflækna-consultanta eru konur einungis 6% og meðal skurðlækna einungis 1%. Fáar eru í stöðum á háskólasjúkrahúsum og einungis einn af hverjum fimm heimilislæknum er kona. Hún bendir á að konur hafi að meðaltali 17 færri frístundir en karlar á viku og telur að heimilisstörf og bamauppeldi séu helstu orsakir þessa mismunar. Godlee bendir á erfiðleika kvenna varðandi stöðuveitingar og telur að sveigjanlegur vinnutími kvenna eða hlutastöður gætu enn frekar dregið úr möguleikum þeirra á framtíðarstöðum.

x

Læknablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.