Læknablaðið - 15.01.1992, Blaðsíða 29

LÆKNABLAÐIÐ
27
Rate/1000
Male DDD
—■- Female DDD
Fig. 1. Prescription of psychotropic drugs by sex and age,
in DDDs and number of patients per 1000, population in
Reykjavík, March 1989.
Rate/1000
Male DDD
—Female DDD
Fig. 2. Prescription of hypnotics by sex and age, in
DDDs and number of patients per 1000, population in
Reykjavík, March 1989.
Rate/1000
Male DDD
—»- Female DDD
Fig. 3. Prescription of antidepressants by sex and age,
in DDDs and number of patients per 1000, population in
Reykjavík, March 1989.
Mynd 2 sýnir að algengi ávísana á svefnlyf
og fjöldi SDS hækkar með vaxandi aldri, fram
yfir áttrætt hjá konum, en minnkar úr því. Hjá
körlum eykst hins vegar algengi ávísana og
SDS stöðugt fram yfir 85 ára aldur.
A mynd 3 má sjá, hvemig þessu er varið
með geðdeyfðarlyf. Algengi ávísana á
geðdeyfðarlyf hækkar fram yfir 75 ára aldur
hjá báðum kynjum. Fjöldi SDS nær hins vegar
hámarki við 45 ára aldurinn hjá konum en
ekki fyrr en við 65 ára aldur hjá körlum.
UMRÆÐA
Erfitt er að skilgreina, hvað er æskileg
eða skynsamleg notkun geðlyfja (11).
Lyfjum er yfirleitt ávísað í þeim tilgangi
að slá á einkenni eða lækna sjúkdóma.
Geðlyfjameðferð hefur stórbætt líðan margra
einstaklinga með geðsjúkdóma, og balahorfur
hafa aukist mjög með tilkomu lyfjanna. Því
er mjög mikilvægt að gera sér grein fyrir því,
hvemig þessi lyf em notuð, en sum þeirra eru
vandmeðfarin og geta haft aukaverkanir í för
með sér, sem sumar hverjar eru alvarlegar.
Könnun eins og þessi, þar sem eingöngu er
litið á ávísanir á geðlyf, gefur ekki nema
takmarkaða hugmynd um, hvemig lyfin eru
notuð. Engar upplýsingar liggja fyrir um
sjúkdómsgreiningar og ekki er vitað hve
stór hluti einstaklinganna tók lyfin eins og
þeim hafði verið ráðlagt. í framhaldi af
birtingu greina um niðurstöður athugana á
geðlyfjaávísunum utan sjúkrahúsa í Reykjavík
(1,6,7) spunnust nokkrar umræður um, hve
miklar upplýsingar lyfjaávísanir í einn mánuð
gæfu um algengi notkunarinnar (12,13).
Þegar litið er á einstaka lyfjaflokka og
breytingar á geðlyfjaávísunum í mars 1984
og 1989 kemur í ljós, að ekki verður ýkja
mikil breyting á ávísanavenjum að því er
varðar sefandi lyf, hvort sem litið er á fjölda
sjúklinga eða magn mælt í SDS. Körlum
sem fá ávísað sefandi lyfjum fækkar þó.
Líklegasta skýringin er sú að fleiri karlar sæki
sína meðferð til göngudeilda geðdeildanna
og fái lyf sín afhent þar. Afhending sefandi
lyfja á göngudeild Landspítalans hefur aukist
verulega (14). Hlutfall einstaklinga, sem fá
tiltölulega stóra skammta eða 91 SDS eða
meira, hækkar. Hugsanlegt er, að þetta gefi
til kynna að verið sé að meðhöndla veikari
einstaklinga utan sjúkrahúsa. Að öðru leyti