Læknablaðið - 15.01.1992, Blaðsíða 17

LÆKNABLAÐIÐ 1992: 78: 15-22.
15
Jóhannes M. Gunnarsson", Helgi J. ísaksson", Jónas Magnússon"
KALKVAKAÓHÓF OG ÁRANGUR
SKURÐAÐGERÐA
Á BORGARSPÍTALANUM 1985-1989
ÁGRIP
Til að kanna árangur skurðlæknismeðferðar
við kalkvakaóhófi (hyperparathyroidismus) á
skurðdeild Borgarspítalans 1985-1989 voru
kannaðar sjúkraskrár þeirra 34 sjúklinga,
sem fengu þessa greiningu á tímabilinu.
Kynjahlutfall var einn karl á móti fjórum
konum. Meðalaldur var 61 ár (frá 26-86 ára).
Geðrænar truflanir voru algengar (62%).
Sjö af 10 nýrnasteinasjúklingum höfðu
langa sögu um nýmasteina, (meðaltal 8.5
ár) og eðlilegar kalkmælingar á þeirn tíma.
Hvorki fannst samband milli sermiskalks
og stærðar æxlis, né heldur kalkvaka og
stærðar æxlis. Veikt en tölfræðilega marktækt
(r=0.397, p=0.022) samband fannst milli
sermiskalks og kalkvaka í sermi. Fundvísi
ómskoðunar á æxli á hálsi var aðeins
21%. Eftir aðgerð fengu 28 sjúklingar
strax eðlilegt sermiskalk. Tveir þörfnuðust
lyfjameðferðar um hríð vegna of lágs kalks
en jöfnuðu sig. Fjórir sjúklingar höfðu áfram
sermiskalkshækkun, en tveir þeirra fengu
bata eftir endurtekna aðgerð. Tveir sjúklingar
hafa áfram mjög væga hækkun á sermiskalki
og tveir hafa fengið vægt bakslag en allir
fjórir eru einkennalausir. Tveir sjúklingar
fengu tímabundna raddbandalömun öðrum
megin en engir aðrir aukakvillar komu
fram hjá hópnum. Settu marki var náð
með skurðaðgerð hjá 88% sjúklinganna án
nokkurra varanlegra fylgikvilla.
Kalkvakaóhóf var staðfest með vefjagreiningu
hjá 31 (25 konum, sex körlum) af 34
sjúklingum Borgarspítalans. Af þeim höfðu
29 (93.5%) góðkynja kirtilæxli (adenoma)
og tveir (6.5%) vefjaauka (hyperplasia).
1) 2)
Frá skurödeild Borgarspítalans, Ftannsóknastofu
Háskólans í meinafræöi. Fyrirspurnir, bréfaskipti: Jóhannes
M. Gunnarsson.
Á tímabilinu bárust af landinu öllu til
Rannsóknastofu Háskólans í meinafræði (RH)
skurðsýni frá 61 sjúklingi með kalkvakaóhóf,
52 (85%) höfðu kirtilæxli og níu (15%)
vefjaauka. Á Fjórðungssjúkrahúsinu á
Akureyri (FSA) var vefjagreining staðfest
hjá þremur, allir höfðu góðkynja kirtilæxli.
Alls var vefjagreining því staðfest hjá 64
(54 konum, 10 körlum) á landinu öllu,
55 sjúklingar (86%) höfðu kirtilæxli,
níu sjúklingar (14%) höfðu vefjaauka en
enginn kölkungskrabbamein. Þetta svarar til
5.2 aðgerða á 100.000 íbúa í landinu á ári
vegna kalkvakaóhófs.
INNGANGUR
Mörg rök hníga að því að sjúklingar
með kalkvakaóhóf skuli meðhöndlaðir
með skurðaðgerð, einnig þeir sem virðast
einkennalausir og eru með væga hækkun á
sermiskalki (1). Sjúklingar geta haft óljós
einkenni, sem þeir átta sig ekki á fyrr en eftir
lækningu. í öðru lagi fylgir kalkvakaóhófi
hætta á nýmabilun (2). í þriðja lagi er aukin
hætta á beingisnun, stundum með örlagaríkum
afleiðingum (3). Rugl getur og orsakast af
kalkvakaóhófi og tilfallandi sjúkdómar með
líkamsþurrki geta valdið bráðahækkun á
sermiskalki (4). Nýleg rannsókn hefur sýnt
aukna dánartíðni fólks með ómeðhöndlað
kalkvakaóhóf, aðallega vegna hjarta- og
æðasjúkdóma, en hættan minnkar smám
saman eftir skurðaðgerð (5). Á sérhæfðum
innkirtlaskurðdeildum næst eðlilegt kalkgildi
hjá að minnsta kosti 90% sjúklinga eftir
aðgerð, en mun lakari árangur þar sem
ekki er um sérhæfðar deildir að ræða (6).
Aðgerðatengdur dauði er víða enginn (7-
10) eða minna en 1% (11,12) og fylgikvillar
eins og varanleg raddbandalömun 0-1%
(6,7,9,12,13) blæðingar mjög fátíðar (7)