Læknablaðið - 15.08.1993, Blaðsíða 13

LÆKNABLAÐIÐ
221
statína við allháu kólesteróli í blóði.
Það er þó enn álitamál hvað sé æskilegt
viðmiðunarkólesterólgildi sem stefnt skuli
að með slíkri meðferð. Hóprannsókn
Hjartaverndar og fleiri rannsóknir hafa sýnt
glögglega að því lægra sem kólesterólgildið
er því minni sé áhættan á kransæðasjúkdómi
(11,12). Þetta gildir bæði fyrir karla og konur,
að minnsta kosti til sjötugs. Það getur þó ekki
talist fýsilegt að allir sem hafa kólesterólgildi
á bilinu 8-9 mmól/1 séu lækkaðir með
lyfjum niður í 5 mmól/1 eða langt niður fyrir
meðalgildi Islendinga sem er rúm 6 mmól/1
um fimmtugsaldur (12,13). Því væri eðlilegra
að miða við að koma þessum einstaklingum
niður að meðalgildinu.
I þessum rannsóknarhópi náðist meira en
helmingurinn niður fyrir 6,75 mmól/1 (260
mg/dl) með minnsta skammti af pravastatíni.
Vert er að benda á að svörunin reyndist
verulega mismunandi, eða 5-25%, sem
einnig undirstrikar mikilvægi þess að reyna
fyrst lægstu mögulega skammta. Hafi
sjúklingur hins vegar þegar einkenni um
kransæðasjúkdóm eða slagæðasjúkdóm má vel
vera að ásetningarmörkin eigi að vera lægri
(5 mmól/1) og þá þarf að sjálfsögðu stærri
lyfjaskammta. Nokkur lækkun varð einnig á
þríglýseríðum (20%), væntanlega vegna minni
framleiðslu lifrar á VLDL (1). Ómarktæk
breyting varð hins vegar á HDL. Hámarks
kólesteróllækkun virtist vera náð eftir fimm
vikna meðferð.
I samanburði við aðrar rannsóknir þar
sem notaðir voru stærri skammtar af
pravastatíni sést að samband skammtastærðar
og kólesteróllækkunar er ”log-linear”,
það er 10 mg af pravastatín gefa nálægt
20% lækkun, 20 mg um 28% og 40 mg
um 32% lækkun á heildarkólesterólgildi
(1,14). Því fæst tiltölulega mest lækkun við
lágskainmtameðferð. Svipað hefur einnig
fundist með gjöf á gallsýrubindandi resinum
(Questran) (15) og því mætti vænta mestrar
lækkunar með samgjöf á lágum skömmtum
þessara tveggja lyfjaflokka sem verka vel
saman. Heildarlækkun á kólesteróli er meiri
þegar saman fara sérfæði og statín heldur
en með lyfinu einu saman, en breyting á
kólesteróli sem hundraðshlutfall er sú sama
hvort sem einstaklingurinn er á sérfæði eða
ekki (16). Meðallækkun á kólesteróli sem
fæst með mataræðinu einu er að jafnaði
um 15% (17). Til að fá sem allra mesta
kólesteróllækkun er því mikilvægt að
viðkomandi einstaklingar haldi áfram á
sérfæði samfara lyfjatökunni.
Með lyfjagjöf einu sinni á dag fæst meiri
verkun ef pravastatín er gefið að kvöldi,
væntanlega vegna meiri kólesterólmyndunar í
lifur að nóttu (14). Við hámarks skammtagjöf
fæst þó meiri verkun með því að gefa lyfið að
morgni og kvöldi og með því móti fæst einnig
lægri lyfjaþéttni í blóði og því hugsanlega
síður aukaverkanir (18). Pravastatín er
vatnssækin sameind í samanburði við önnur
statín (lovastatin, simvastatin) sem eru
fitusækin. Sem vatnssækið lyf er pravastatín
síður tekið upp af öðrum frumum en
lifrarfrumum (19). Hvort þetta hefur áhrif í
sambandi við hugsanlegar aukaverkanir er
enn umdeilt, til dæmis hvort svefntruflanir
séu algengari af völdum fitusækinna
lyfja (1,14). Engar klínískar aukaverkanir
komu fram í rannsóknarhópi okkar né
heldur kom fram hækkun á lifrarensímum
eða kreatínfosfókínasa sem lýst hefur
verið við stærri skammta statína (1,14).
Aukaverkanir eru að sjálfsögðu ólfklegri við
lágskammtameðferð sem jafnframt er mun
ódýrari ef viðunandi kólesteróllækkun fæst,
sem þessi rannsókn bendir til að oft fáist, ef
upphafsgildi kólesteróls liggja á bilinu 7,5-9,0
mmól/1.
SUMMARY
The effectiveness of low-dose (10 mg) of
pravastatin (HMG-CoA reductase inhibitor) was
tested in 20 women and 16 men with moderate
hypercholesterolemia (7.5-9.0 mmol/1). The
participants continued their modified fat diet during
the seven weeks of treatment and fasting blood
lipids were measured at five and seven weeks. The
mean serum cholesterol fell from 8.3 mmol/1 to 6.6
mmol/1 or by 19.7%. The responsiveness varied
from 5-25%. The mean LDL-cholesterol fell by
24%, triglycerides fell by 20%, but no significant
effect on HDL-cholesterol was observed. The
LDL/HDL ratio fell by 27%.
It is concluded that a small dose of a pravastatin
(10 mg daily) is often effective enough in moderate
hypercholesterolemia when dietary regimen fails.
ÞAKKIR
Höfundar þakka Bristol-Myers Squibb á
íslandi fyrir að hafa látið í té pravastatín
til rannsóknarinnar. Rannsóknarstöð