Læknablaðið - 15.08.1993, Blaðsíða 45

LÆKNABLAÐIÐ
251
Tafla II. Hrotur og dagsyfja meðal 30-60 ára karla í
Uppsalaléni í Svíþjóð (%)(I3).
Aldurshópur (ár)
30-39 40-49 50-59 60-69
Hrotur
stundum......... 24 31 36 34
aö staöaldri... 12 18 21 15
Dagsyfja
stundum......... 20 17 15 12
að staðaldri... 7 6 5 4
Tafla III. Hrotur og dagsyfja meðal íslenskra kvenna
(%) (14).
Aldurshópur (ár)
40-44 45-49 50-54 55-59
Hrotur
stundum......... 16 24 26 23
að staðaldri... 7 9 14 17
Dagsyfja
stundum......... 41 34 39 36
að staðaldri... 6 8 9 11
Veruleg kæfisvefnseinkenni (hrotur og
dagsyfju) höfðu alls 94 konur og af þeim
komu 35 til næturrannsóknar. Fjórtán þeirra
uppfylltu skilmerki fyrir kæfisvefni. Tíu af
þessum 14 voru komnar fram yfir tíðahvörf
og flestar voru á aldrinum 55-59 ára. Atta
kvennanna voru of þungar (body mass index
>29 kg/m2). Gera má ráð fyrir að lægsta tíðni
kæfisvefns meðal kvenna á ofangreindum aldri
sé 2,5% (standard error 0,5%).
Flestar rannsóknir á kæfisvefni meðal
barna hafa verið í tengslum við nefkirtla-
eða hálskirtlaaðgerðir. Gerð hefur verið
ein faraldsfræðikönnun meðal 554 barna
í Garðabæ, á aldrinum sex mánaða til
sex ára (15). Foreldrum þeirra var sendur
spurningalisti, sem tæplega 82% svöruðu.
Samanlagt höfðu 18 böm sögu um hrotur að
staðaldri og/eða öndunarhlé í svefni. Ellefu
þeirra komu til næturrannsóknar og reyndust
átta uppfylla skilmerki fyrir kæfisvefni hjá
bömum. Reyndist lægsta tíðni kæfisvefns
meðal barna á ofangreindum aldri vera 2,9%
(standard error 0,5%).
AFLEIÐINGAR
Vitað er að hverju einstöku öndunarhléi
fylgir nokkur hækkun á blóðþrýstingi og 50-
75% kæfisvefnssjúklinga hafa háþrýsting að
staðaldri. Af 50 sjúklingum með háþrýsting af
óþekktum toga reyndust 30% hafa kæfisvefn,
en enginn í samanburðarhópi sem hafði
sömu kyn- og aldursdreifingu (16). Talsvert
er þó deilt um það hvort háþrýstingurinn
stafi aðallega af kæfisvefninum eða sé
afleiðing þess að kæfisvefnssjúklingar eru
oftast of feitir. Það hefur þó sýnt sig að
þegar kæfisvefn er læknaður, án þess að
þyngd breytist, verður blóðþrýstingur í
mörgum tilfellum eðlilegur. Einnig hefur
verið sýnt fram á í faraldsfræðikönnunum,
að háþrýstingur er algengari meðal þeirra
sem hafa sögu um hrotur að staðaldri, og er
þessi aukning marktæk þó tekið sé tillit til
bæði þyngdar og aldurs (14,17). Háþrýstingur
reyndist um helmingi algengari meðal
íslenskra kvenna sem hrutu, en hinna sem ekki
hrutu (14).
Hjartsláttartruflanir eru algengar við kæfisvefn.
Af 400 kæfisvefnssjúklingum höfðu 103
hjartsláttartruflanir samhliða öndunarhléum
(18). Gúlshlé (sinus rest) sem stóðu 2,5-13
sekúndur komu fyrir hjá 11%, gáttasleglarof
II (AV block II) hjá 8%, gúlshægsláttur (sinus
bradycardia) hjá 7% og gáttahraðtaktur (atrial
tachycardia) hjá 7% (18).
Rannsóknir sem gerðar hafa verið á
lífslíkum kæfisvefnssjúklinga sýna verulega
hækkaða dánartíðni aðallega úr hjarta- og
æðasjúkdómum (19,20). Meðal 385 karla með
kæfisvefn, var dánartíðni á átta árum 37%
meðal þeirra sem höfðu að meðaltali yfir 20
öndunarhlé á klukkustund samanborið við 4%
hjá hinum (19). Einnig hafa komið fram sterk
tengsl við heilablæðingar (21).
Af 101 sjúklingi með hjartaáföll reyndust
36% hafa kæfisvefn samanborið við 3,8%
í samanburðarhópnum og voru líkur á
hjartaáfalli við kæfisvefn auknar 23,3 sinnum,
þegar tekið hafði verið tillit til aldurs,
þyngdar, háþrýstings, reykinga og kólesteróls
(22). Jafnframt má telja líklegt að dagsyfja og
dagþreyta skerði lífslíkur kæfisvefnssjúklinga
vegna meiri inöguleika á slysum. Það var því
tímanna tákn þegar leiðarahöfundur tímaritsins
Chest taldi hrotur meiriháttar heilsufarslegan
áhættuþátt (23).
SAMANTEKT
Kæfisvefn er sjúkdómsástand sem einkennist
af endurteknum (minnst 30) öndunarhléum
yfir nóttina, háværum hrotum og dagsyfju.