Læknablaðið - 15.08.1993, Blaðsíða 18

226
LÆKNABLAÐIÐ
neyslu á eiturlyfjum sem smyglað var til
landsins í gúmmíverjum innvortis, þar sem
lyfin höfðu mengast af lifrarbólguveirunni og
valdið sjúkdómi í neytendunum (4,6,7).
Algengi heildarmótefna gegn lifrarbólguveiru
A meðal Islendinga bendir til að sýkingar
af völdum veirunnar séu nú og hafi verið
fátíðar frá því um 1940. Fólk fætt fyrir þann
tíma hefur mjög vaxandi algengi mótefna
gegn lifrarbólguveiru A eftir aldri og þeir
sem eru 75 ára og eldri hafa mjög margir
(>65%) mótefni gegn veirunni. Túlka má
þessar niðurstöður þannig að hreinlæti hafi
tekið stórstígum framförum á árunum milli
heimsstyrjaldanna. Vafalaust á þar stóran
þátt að vatnssalerni voru víða tekin í notkun,
hreinlæti við vatn jókst til muna einkum
við að það var leitt í hús og brunnum sem
ausið var úr fækkaði. Athyglisvert er að þessi
breyting á nýgengi HAV sýkinga, það er frá
algengri í fátíða sýkingu, gerist fyrr hérlendis
(um það bil 10 árum) en annars staðar í
Evrópu, þar með talið á Norðurlöndum og
Norður-Ameríku (8-10). Vera má að í Evrópu
megi rekja þennan mun til afleiðinga síðari
heimsstyrjaldarinnar þar sem allmörg ár tók
að koma hreinlætisástandi í samt lag. Vel er
þekkt að í styrjöldum hafi gengið faraldrar af
HAV og má nefna að fimm til 10 milljónir
Þjóðverja munu hafa sýkst meðan á síðari
heimsstyrjöldinni stóð. Einnig var fjöldi
gulutilfella meðal bandarískra hermanna í
Kóreu- og Víetnamstríðunum (1).
Ljóst er að lifrarbólguveiru A sýkingum á
íslandi hefur snarfækkað á síðasta mannsaldri
og er nú orðin næsta fátíð sýking og helst
tengd utanlandsferðum (4). Allmikil hætta
er á sýkingum við ferðir einstaklinga
frá lágtíðnisvæðum, svo sem Islandi, til
hátíðnisvæða og ber því að árétta nauðsyn
gammaglóbúlíngjafar fyrir ferðalög til vissra
landa eða bólusetningar þegar bóluefni kemur
á markað, væntanlega á næstu misserum.
SUMMARY
In a three year period from April 1988 to April
1991 there were only 16 cases of hepatitis A
identified at the Department of Medical Virology,
University of Iceland. Clearly new cases of
hepatitis A are uncommon. To study the frequency
of previous hepatitis A infection antibodies against
the virus were measured in serum samples from
i 100 individuals of various ages. The results show
low prevalence of antibodies (<5%) in people
younger than 50 years of age. In older people there
is a rise in prevalence to 67% in the age group
of 75 years of age and older. Due to improved
sanitary conditions in Iceland during this century
the incidence of hepatitis A infection has been
reduced from a common to a rare infection.
ÞAKKIR
Höfundar vilja þakka Dr. Nikulási Sigfússyni,
yfirlækni Hjartaverndar og Eddu Emilsdóttur
fyrir veitta aðstoð við söfnun sýna, Ralph
Tiedemann fyrir aðstoð við tölfræðiútreikninga
og Kristínu M. Þorvaldsdóttur fyrir
tölvuvinnslu.
HEIMILDIR
1. Frösner G. Hepatitis A virus. In: Belshe RB. ed.
Textbook of Human Virology. 2nd ed. St. Louis:
Mosby Year Book, 1991; 498-516.
2. Briem H, Weiland O, Friðriksson I, Berg R.
Prevalence of antibody to hepatitis A in Iceland in
relation to age, sex, and number of notified cases of
hepatitis. Am J Epidemiol 1982; 116: 451-5.
3. Sokal RR, Rohlf FJ. Biometry. 2nd ed. New York:
W.H. Freeman and Company, 1981.
4. Jónsdóttir Ó, Einarsson E, Guðmundsson S,
Briem H. Smitandi lifrarbólgur A og B greindar á
Borgarspítalanum 1986-1989 og tengsl þeirra við
fíkniefnaneyslu. Læknablaðið 1991; 77: 127-30.
5. Briem H. Declining prevalence of antibodies to
hepatitis A virus infection in Iceland. Scand J Infect
Dis 1991; 23: 135-8.
6. Sundquist T. Johansson B. Widell A. Rectum carried
drugs may spread hepatitis A among drug addicts.
Scand J Infect Dis 1985; 17: 1-4.
7. Centers for Disease Control. Hepatitis A among drug
abusers. MMWR 1988; 37: 297-305.
8. Frösner GG, Papaevangelou G. Biitler R, et al.
Antibodies against hepatitis A in different European
countries. 1. Comparison of prevalence data in
different age groups. Am J Epidemiol 1979; 110: 70-
6.
9. Szmuness W, Dienstag JL, Purcell RH, et al.
Distribution of anlibody to hepatitis A antigen in
urban adult populations. N Engl J Med 1976; 295:
755-9.
10. Dienstag JL. Hepatitis A virus. Identification,
characterization and epidemiologic investigations.
In: Popper H, Schaffner F, eds. Progress in Liver
Disease. New York: Grune & Stratton, 1979. Vol 6;
343-70.