Læknablaðið - 15.04.1994, Síða 37

LÆKNABLAÐIÐ
159
Number/100,000/year
Fig. I. Incidence (per 100,000 inhabilants per year) of mental disorders in Iceland according to sex and age (9).
starfa sjálfstætt fjölgað mikið. Á göngudeildir
geðdeildar Landspítalans voru skráðar 22.253
sjúklingakomur á árinu 1992 (16) og á
göngudeild geðdeildar Borgarspítalans voru
skráð 3.433 viðtöl (17). Tryggingastofnun
ríkisins greiddi fyrir 24.919 viðtöl hjá
geðlæknum á því ári.
Á árunum 1954-1955 var farið að koma upp
sérstökum sjúkrastofnunum og einingum
innan geðdeildanna til þess að þjóna áfengis-
og öðrum vímuefnasjúklingum, þó að mjög
margir þeirra væru jafnframt haldnir öðrum
geðsjúkdómum. Sú þróun tók stökk árið
1976 með tilkomu áfengismeðferðardeildar
á Vífilsstöðum og 1977 er SÁÁ hóf
rekstur sinna stofnana. Á töflu VII sést,
að á árunum 1991 og 1992 voru samtals
3145 sjúklingar lagðir inn á geðdeild
Landspítalans eða sjúkrahúsið Vog til
meðferðar vegna áfengissýki eða annarrar
vímuefnamisnotkunar. Tveir þriðju hlutar
hópsins komu aðeins einu sinni í meðferð á
þessum tveimur árum og aðeins 6% komu
oftar en þrisvar (18). Þessi 6% hafa miklast
svo í hugum almennings og sumra ráðamanna,
að þeir halda að áfengissjúklingar almennt séu
hlaupandi út og inn af meðferðarstofnunum
nánast að gamni sínu, en gera sér ekki ljóst
að ástæða þess að sjúklingarnir koma oft er
að sjúkdómur þeirra er alvarlegur og læknast
ekki. Þetta er ekki frábrugðið ýmsum öðrum
langvinnum sjúkdómum.
Mörgum hefur orðið tíðrætt um notkun og
meinta ofnotkun geðlyfja, sérstaklega róandi
lyfja, svefnlyfja og lyfja gegn þunglyndi.
Staðreyndin er hins vegar sú að líklega eru
geðlyf vannotuð sérstaklega meðal yngra
fólks eins og sést á mynd 2. Sérstaklega á
þetta við um lyf gegn þunglyndi, en algengi
notkunar slOcra lyfja er langtum minna en
algengi þunglyndiskvilla (19). Geðlæknar
ávísa aðeins litlum hluta eða til um 12%
þeirra sjúklinga sem nota geðlyf á hverjum
tíma utan sjúkrahúsa. Heimilislæknar ávísa
langmestu af þeini geðlyfjum sem notuð
eru (20) en lyfjaávísun er aðalráð þeirra við
geðtruflunum (21).
Algengi geðtruflana er um 20% hjá þeim, sem
eru eldri en fimm ára. Samkvæmt því má gera
ráð fyrir að 40-50 þúsund íslendingar þjáist
af einhverri geðtruflun á hverjum tíma. Tæp
7% Reykvíkinga sem náð hafa 15 ára aldri
fá ávísun á geðlyf, þar með talin svefnlyf, í
hverjum mánuði utan sjúkrahúsa (22). Það
svarar til um 13.000 landsmanna. Ef gert
er ráð fyrir að meðalviðtalafjöldi geðlækna
við sjúklinga utan spítala sé svipaður og á
göngudeild geðdeildar Landspítalans, má ætla