Læknablaðið - 15.03.1997, Blaðsíða 6

146
LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83: 146-7
Ritstjórnargrein
Nýr samningur um líffæraflutninga
Líffæraflutningur er nauðsynlegur þáttur í
meðferð ýmissa sjúkdóma. Hornhimnu-
ígræðslur hefa verið stundaðar hér á landi, en
ekki flutningur innri líffæra milli fólks. Til eru
íslenskir læknar, meðal annars starfandi hér á
landi, sem hafa reynslu af líffæraígræðslum og
meðferð í kjölfar aðgerðar (ónæmisbælingu og
meðferð höfnunareinkenna), sem geta verið
flóknari og erfiðari en ígræðsluaðgerðin. Líf-
færaígræðslur eru hins vegar of fáar hérlendis
til að læknar geti viðhaldið færni sinni á því
sviði. Við verðum því að leita út fyrir land-
steinana, til stofnana þar sem þjálfun, þekking
og aðstæður eru eins og best verður á kosið.
Árið 1991 setti Alþingi tvenn lög sem lögðu
grunninn að því að hægt væri að semja við
erlenda aðila um líffæraflutninga, lög (nr. 15/
1991) um ákvörðun dauða og lög (nr. 16/1991)
um brottnám líffæra og krufningar. Áður
höfðu íslendingar aðeins getað verið þiggjend-
ur líffæra (einkum með nýrnaígræðslum í
Kaupmannahöfn og hjartaígræðslum í Lond-
on).
Árið 1992 sömdu Tryggingastofnun ríkisins
(TR) og Heilbrigðis- og tryggingamálaráðu-
neytið við fyrirtækið Gothenburg Health Care
AB í Gautaborg um að Sahlgrenska sjúkrahús-
ið annaðist líffæraflutninga fyrir íslendinga.
Eftir það komu læknar þaðan og tóku hér líf-
færi þegar þau féllu til. Sá hluti starfseminnar
gekk mjög vel. Hins vegar reyndist kostnaður
vegna líffæraígræðslna í Gautaborg og tengdra
forrannsókna og eftirlits hærri en ásættanlegt
var.
Ákveðið var að segja samningnum upp og
kanna möguleika á að fá þessa þjónustu annars
staðar. Gengið var út frá því að samið yrði við
sjúkrahús sem gæti tryggt íslendingum jafnan
rétt til líffæra og íbúurn þarlendis og veitt al-
hliða þjónustu (ígræðslu á nýrum, hjörtum,
lungum og lifrum). Aflað var upplýsinga frá
líffæraígræðslustofnunum í nálægum löndum
(á Norðurlöndum og í Bretlandi) og frá lækn-
urn hérlendis. Góðir möguleikar sýndust á að
hægt væri almennt að annast bæði rannsóknir
fyrir og eftirlit eftir líffæraígræðslur hér á landi.
Af þeim sjúkrahúsum sem leitað var eftir upp-
lýsingum frá þóttu að lokum aðeins tvö koma
til greina, Sahlgrenska sjúkrahúsið í Gauta-
borg og Ríkisspítalinn í Kaupmannahöfn. Ár-
angur meðferðar var jafn góður á þessum
sjúkrahúsum, bæði gátu boðið alhliða þjónustu
og verð grunnþjónustu var áþekkt. Hins vegar
þótti Ríkisspítalinn vænlegri til samvinnu um
þannig verklag að takast mætti að draga úr
kostnaði vegna líffæraígræðslna. Auk þess eru
flugsamgöngur mun greiðari við Kaupmanna-
höfn en Gautaborg.
Fargjöld og uppihaldskostnaður sjúklinga og
aðstandenda hafa verið verulegur hluti af
heildarkostnaðinum. Hefur það verið rakið til
þess að sænsku læknarnir hafa viljað fá verð-
andi líffæraþega fyrirfram út til rannsókna og
stundum látið þá bíða langtímum saman í
Gautaborg eftir líffæri og að fólk hefur þurft að
liggja lengi á spítalanum eftir ígræðsluaðgerð-
ina og einnig þurft að koma margsinnis í eftirlit
síðar. Á Ríkisspítalanum er hins vegar gengið
út frá því að forrannsóknir fari fram á íslandi,
þannig að verðandi líffæraþegi þurfi alla jafna
ekki að koma til Kaupmannahafnar fyrr en til
ígræðsluaðgerðar kemur. Gert er ráð fyrir að
líffæraþeginn liggi stutt á spítalanum eftir að-
gerð og fái síðan framhaldsmeðferð á sjúkra-
húsi á Islandi og að læknar hér á landi séu síðan
fullfærir um að annast allt eftirlit. Þetta er
sama fyrirkomulag og gildir fyrir Dani sem
koma á Ríkisspítalann frá öðrum sjúkrahúsum
í Danmörku.
Hægt var að semja beint við Ríkisspítalann í
Kaupmannahöfn, en um þjónustu á Sahl-
grenska sjúkrahúsinu varð ekki komist hjá að