Læknablaðið - 15.06.1998, Blaðsíða 11

LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
463
53,2 ár (staðalfrávik 18,2 ár). Ábending fyrir
aðgerð var gallkveisa í 237 tilfellum (67%) en
gallblöðrubólga í 116 tilfellum (33%). Grein-
ing var langoftast fengin með ómskoðun en all-
oft studd gallrásarmyndatöku með holspeglun
(ERCP) eða gallrásarskönnun (með ímínó-
asetóedikssýru, HIDA-scann). Eitthundrað
fimmtíu og fimm (43,9%) gengust undir bráða-
aðgerð en 198 (56,1%) undir valaðgerð. Með
bráðaaðgerð er átt við aðgerð sem framkvæmd
er í framhaldi bráðainnlagnar sjúklings. Hlut-
fall bráðaaðgerða jókst mjög er á tímabilið leið,
22% af 100 fyrstu en 60% af 100 síðustu. Að-
gerðirnar voru framkvæmdar með svo kallaðri
Dundee tækni (7). Myndatökur af gallgöngum
voru ekki teknar venjubundið, einungis í örfá-
um tilfellum, og verður ekki fjallað um þær hér.
Reynt var að finna áhættuþætti fyrir því að
breytt var í opna aðgerð. Marktækni miðast við
5% líkindi (p<0,05). Við tölfræðiútreikninga
var notað t-próf (t-test) og greining á tölfræði-
legri fylgni (logistic regression).
Niðurstöður
Breytihlutfall (conversion rate): Lokuð að-
gerð tókst hjá 290 sjúklingum (82,1%) en hjá
63 sjúklingum var snúið úr kögunaraðgerð yfir
í opna aðgerð (17,8%) og gallblaðran fjarlægð
á þann hátt. Við valaðgerð var breytihlutfall
13% en 24% ef um bráðaaðgerð var að ræða.
Breytihlutfall lækkaði eftir því sem á tímabilið
leið, 23% fyrir fyrstu 100 sjúklingana en 13%
fyrir síðust 100. Ekki tókst að finna ákveðinn
hóp með aukið breytihlutfall en aukin tilhneig-
ing fylgdi hækkandi aldri, aukinni þyngd og
væri um bráðaaðgerð að ræða (n.s.). Enginn
munur var á breytihlutfalli eftir því hvort sjúk-
lingurinn hafði áður verið skorinn upp í efri
hluta kviðarhols eða ekki. Algengasta ástæða
fyrir opnun var samvextir eftir fyrri aðgerðir
eða samvextir vegna fyrri gallblöðrubólgu 25
(39,7%), óljós líffæraskipan 17 (27%) og blæð-
ing í aðgerð 10 (15,9%) (tafla II).
Enduraðgerðar í sömu legu þurfti við í sjö
tilfellum. Hjá fjórum sjúklingum vegna blæð-
ingar og hjá þremur vegna gallleka. Fjórir sjúk-
lingar voru endurskornir í síðari legu. Tveir
vegna steina í gallpípu, einn vegna graftarkýlis
undir lifur og einn sjúklingur vegna skaða á
gallpípu og þurfti hann síðar á aðgerð að halda.
Steinar í gallpípu: Ovæntir steinar komu
fram í gallpípu eftir útskrift hjá sjö sjúklingum.
Hjá tveimur þeirra hafði verið breytt yfir í opna
aðgerð, í báðum tilvikum vegna bólgu og
ógreinilegrar líffæraskipunar. Annar var
greindur með steina í gallgangi við aðgerð og
gallpípan hreinsuð eftir mætti. Báðir voru síðan
meðhöndlaðir með gallrásarmyndatöku með
holsjá (ERC), annar með góðum árangri en
ekki tókst að fjarlægja steinana hjá hinum.
Hann var síðan meðhöndlaður með Mjölni
(ESWL) með góðum árangri.
Afdrif þeirra fimm sjúklinga sem ekki voru
opnaðir í fyrstu legu voru þau, að tveir gengust
undir opna aðgerð tveimur mánuðum síðar,
tveir fengu steinana fjarlægða með gallrásar-
myndatöku með holsjá og hjá einum komu
steinarnir niður af sjálfsdáðum.
Fylgikvillar: Alvarlegir fylgikvillar sem
kröfðust opinnar aðgerðar komu fyrir í 19 til-
fellum. Þar af hjá 10 sjúklingum sem fengu
blæðingu í aðgerð og þurfti að opna vegna
þess. Fjórir sjúklingar blæddu eftir aðgerð og
þurftu enduraðgerðar við. Aðrir höfðu minni-
háttar blæðingu í kvið eða stungugöt og þurftu
ekki sérstaka meðferð. Gallleki kom fram hjá
sjö sjúklingum og þurfti að gera aðgerð á þrem-
ur þeirra. Einn sjúklingur fékk sýkingu undir
þind og þurfti opna aðgerð þess vegna. Loks
varð einn sjúklingur fyrir skaða á gallpípu í að-
gerð. Hann gekkst síðar undir aðgerð þar sem
garnastúfur var lagður upp í galltréð upp við
lifur og náði fullri heilsu á eftir. Eitt dauðsfall
varð, en það var 83 ára gamall karl með gall-
blöðrubólgu, sem lést vegna blóðtappa í lung-
um. Gallkögun hafði verið snúið í opna aðgerð.
Að öðru leyti var um almenna fylgikvilla að
ræða sem ekki kröfðust aðgerðar (tafla III).
Aðgerðartími: Meðalaðgerðartími fyrir allan
hópinn sem lokið var með kögun reyndist 94,9
mínútur (bil 30-210 mínútur). Aðgerðartími
fyrstu 100 sjúklinganna var 99,3 mínútur (50-
210 mínútur) en aðgerðartími síðustu 100 var
85,5 mínútur að meðaltali (40-170 mínútur).
Aðgerðartími valaðgerða á þessu tímabili var
Table II. Reasons for conversion to open surgery. (Laparo- scopic cholecystectomy at Landspítalinn, the first 353 cases.)
Number of patients (%)
Adhesions 25 (39.7)
Unclear anatomy 17 (27.0)
Bleeding 10 (15.9)
Cholecystitis 6 (9.5)
Common duct stone 2 (3.2)
Other 3 (4.8)
Total 63 (100.0)