Læknablaðið - 15.06.1998, Blaðsíða 38

488
LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
próteasahemla á markað. Meðaltalslækkun á
RNA magni hjá þessum undirhópi nam aðeins
0,23 log, sem er ekki marktæk lækkun. Lækk-
unin var einungis marktæk hjá þremur af 11
sjúklingum (27%). Sennilegar skýringar á þess-
ari slöku svörun eru takmarkað frásog sakvína-
vírs frá gömum og að þessir sjúklingar höfðu
verið á annarri retróveiru meðferð um skeið.
Geta má þess að aðrir próteasahemlar meðal
annars rítonavír, indínavír og nelfínavír auka
styrk sakvínavírs í sermi og eru rannsóknir á
samsetningum ofangreindra lyfja í gangi (14-
16). Erlendar rannsóknir hafa sýnt að áhrif sak-
vínavírs á veirumagn í plasma eru síðri en pró-
teasahemla eins og rítonavírs og indínavírs (17).
Næst algengasta breyting á meðferð var að
bæta sakvínavír ásamt bakritahemli við einn
bakritahemil, sem sjúklingur hafði verið að
taka, eða að fyrri meðferð var hætt og hafin
meðferð með tveimur öðrum bakritahemlum
og sakvínavír. Leiddi þessi breyting til 0,65 log
meðaltalsminnkunar á veirumagni, sem er
marktækt fall, og næstum þrefalt meira en þeg-
ar sakvínavír einu sér var bætt við meðferð
með tveimur bakritahemlum. Mest lækkun
veirumagns reyndist hjá þeim sem ekki höfðu
verið á meðferð gegn HIV og var lækkunin
meiri meðal þeirra sem þriggja lyfja meðferð
var hafin hjá (meðaltalslækkun RNA 2,37 log)
en hjá þeim sem fengu tveggja lyfja meðferð.
Er þetta í samræmi við niðurstöður erlendra
rannsókna sem sýnt hafa að sjúklingar sem
ekki hafa verið meðhöndlaðir nteð retróveiru
lyfjum svara meðferð betur en einstaklingar
sem hafa tekið slík lyf um skeið (18,19).
Rítonavír kom nokkru síðar í notkun en
sakvínavír. Aðgengi rítonavírs er betra en
sakvínavírs og eru því áhrif þess á veiru- og
ónæmisfræðilega þætti mun kröftugri en
sakvínavírs (20-22). Unnið er að framleiðslu
sakvínavírs í nýju sérlyfi (saquinavir soft gel
capsule) sem mun bæta aðgengi þess verulega.
Rítonavír meðferð var beitt hjá 11 sjúklingum,
oftast í kjölfar dræmrar svörunar við sakvínavír
(10 sjúklingar), hækkandi veirumagns og/eða
aukaverkana. Einn sjúklingur var meðhöndlað-
ur fyrst með rítonavír, en var fyrir á tveiinur
bakritahemlum. Minnkaði veirumagn rúmlega
eitthundraðfalt.
Nauðsynlegt er að sníða fjöllyfjameðferð
gegn HIV að þörfum hins sýkta. Taka þarf tillit
til líkna á meðferðarheldni og óska sjúklings.
Lyfin þarf að taka frá einu sinni á dag og upp í
þrisvar á dag. Sum verður að taka á fastandi
maga en önnur með mat. Aukaverkanir eru
mismunandi. Líkur á ónæmismyndun gegn
lyfjunum eru töluverðar og aukast ef lyfin eru
ekki tekin sem skyldi. Krossónæmi milli lyfja
er verulegt vandamál, einkum meðal sumra
próteasahemla, og skerðir það aðra möguleika
á meðferð. Einnig ber að hafa í huga að það
getur tekið nokkurn tíma og fleiri en eina
breytingu á meðferð að finna heppilegustu fjöl-
lyfjameðferðina (sjá mynd 2).
Megin markmið þessarar rannsóknar var að
meta áhrif nýrrar fjöllyfjameðferðar gegn HIV
á veirumagn í plasma. Hins vegar ber að geta
þess að í sumum tilvikum voru áhrif hinna nýju
lyfjasamsetninga til eflingar heilbrigði sjúk-
lings ákaflega augljós. Dæmi voru um einstak-
linga með langt gengið alnæmi, veruleg sjúk-
dómseinkenni, færri en 10 CD4+ frumur/mm3
og hátt veirumagn. Þriggja lyfja meðferð (tveir
bakritahemlar og einn próteasahemill) leiddi til
rúmlega 100 faldrar lækkunar veirumagns í
plasma þessara einstaklinga og sýnilegra
merkja um betri heilsu. Nýlegar rannsóknir
(23,24) benda til að tilkoma próteasahemla og
notkun fjöllyfjameðferðar hafi leitt til verulegr-
ar fækkunar dauðsfalla af völdum alnæmis (23)
svo og fækkunar sjúkrahúslega og atburða sem
leiða til alnæmisgreiningar árið 1996 (24).
Auk hefðbundinnar notkunar má í völdum
tilvikum nota mælingu á HIV-1 RNA til grein-
ingar á hugsanlegu smiti áður en mótefni ná að
mælast (gluggatímabil) svo og hjá nýburum
HIV sýktra mæðra þar sem mótefnamæling er
ekki áreiðanleg til greiningar fyrr en meira en
sex mánuðum eftir fæðingu.
Mælingar á HIV-1 RNA hafa leitt í ljós að
stór hluti HIV smitaðra á íslandi reyndist hafa
fleiri en 10.000 veirueintök/mL. Þær hafa einn-
ig sýnt að breyting veirumagns í kjölfar fjöl-
lyfjameðferðar (einn próteasahemill og tveir
bakritahemlar) gegn alnæmisveirunni er veru-
lega einstaklingsbundin en slíkar samsetningar
geta haft mikil áhrif til hins betra það er leitt til
þyngdaraukningar og eflt þrek og ónæmiskerfi
sjúklinga með langt genginn sjúkdóm. Hins
vegar eru áhrif á veirumagnið lítil þegar sak-
vínavír er bætt við meðferð með tveimur bak-
ritahemlum. Líklegt er því að sakvínavír verði
gefið með lyfjum sem auka aðgengi þess, svo
sem rítonavír, indínavír og nelfínavír í meðferð
gegn HIV-1 sýkingu.