Læknablaðið - 15.06.1998, Blaðsíða 12

464
LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
Table III. Complications of laparocholecystectomy. (Laparo-
scopic cholecystectomy at Landspítalinn, the first 353 cases.)
Number (%)
Bleeding at trocar site 9 (61.3)
Intraabdominal bieeding 7 (18.9)
Pneumonia 5 (13.5)
Bile leak 7 (18.9)
lleus 2 (5.4)
Deep vein thrombosis 1 (2.7)
Pulmonary embolus 2 (5.4)
Urinary retention 1 (2.7)
Myocardial infarction 1 (2.7)
Sepsis 1 (2.7)
Bile duct injury 1 (2.7)
Total 37
að meðaltali 94,4 mínútur (45-370 mínútur) en
115,1 mínúta við bráðaaðgerðir (30-440
mínútur) fyrir allan hópinn.
Legutími eftir aðgerð og vinnutap: Meðal-
legutími hjá sjúklingum þar sem aðgerð var
lokið með kögun var 3,1 dagur. Stysti legutími
var aðeins örfáar klukkustundir en lengstur 60
dagar hjá sjúklingi sem fékk steinalausa gall-
blöðrubólgu í kjölfar kransæðahjáveituaðgerð-
ar. Legutími eftir valaðgerðir var 2,8 dagar (0-
32 dagar) en 5,6 dagar eftir bráðaaðgerð (0-60
dagar).
Upplýsingar um vinnutap liggja fyrir hjá 306
sjúklingum. Er bæði átt við eiginlegt vinnutap
og þann tíma sem tekur sjúklinga að ná upp
fyrri færni. Ef aðeins eru teknir þeir sjúklingar
þar sem aðgerð var lokið með kögun, liggja
fyrir svör frá 257 manns (88,6%). Meðaltími
sem tók fólkið að ná fyrri færni var 17,6 dagar
(minnst tveir og mest 187 daga). Meðaltími
fjarvista var 15 dagar eftir valaðgerð en 21,4
dagar eftir bráðaaðgerð (p=0,025).
Umræða
Af reynslu okkar drögum við þá ályktun að
gallkögun sé valaðgerð hjá sjúklingum með
gallblöðrusteina. Frá upphafi var stefnt að því
að reyna kögun þó að um bráðaaðgerð væri að
ræða. Af reynslu okkar þessi þrjú ár sem um
ræðir virðist gallkögun vera kjöraðgerð hvort
sem um val- eða bráðaaðgerð er að ræða. Þann-
ig voru 43,9% aðgerðanna bráðaaðgerðir og
tíðni þeirra jókst verulega er á tímabilið leið.
Þó svo að hættara sé við að snúa þurfi yfir í
opna aðgerð í bráðatilfellum fækkar þeim
tilfellum stöðugt með aukinni færni og ekki er
hægt að sjá aukna áhættu fólgna í að reyna fyrst
aðgerð með hjálp kviðsjár. Þvert á móti minnk-
ar með því áhætta sjúklingsins fyrir að fá síðar
fylgikvilla opinnar aðgerðar.
Ekki hefur tekist að finna ákveðinn hóp sjúk-
linga sem ekki er fallinn til kögunaraðgerðar.
Þó virðist tilhneiging til opnunar með auknum
þunga sjúklinga, með hækkandi aldri og loks ef
um bráðaaðgerð er að ræða. Ekki var þó töl-
fræðilega marktækur munur á. Minna vægi
hefur kyn, en aukin tilhneiging er í þá átt að
karlar og þeir sjúklingar sem áður hafa gengist
undir aðgerðir á efri hluta kviðar séu opnaðir.
Þannig finnast ekki beinar frábendingar fyrir
kviðsjáraðgerð fram yfir almennar frábending-
ar við aðgerð. A fyrstu árum gallkögunar töldu
margir fyrri aðgerðir og bráða gallblöðrubólgu
vera frábendingu fyrir þess háttar aðgerðir en í
dag er truflun á blíðstorku (copagulopathia)
eina raunverulega frábending (8-11).
Almennt gildir að gallvegamyndatöku ber
alltaf að gera ef grunur er um steina í gallpípu
(12-14). Víða er alltaf gerð gallvegamyndataka,
þá til að finna óvænta steina (5-10%), greina
gallvegaskaða og til þjálfunar. Okkar stefna
þessi fyrstu þrjú ár var að framkvæma gallrás-
armyndatöku með holsjá fyrir aðgerð ef grunur
var um steina í gallpípunni. Gallvegamynda-
taka í aðgerð var einungis gerð ef sterkur grun-
ur lék á steinum. A þessum tíma var aðstaða til
myndatöku ekki góð og sú tækni sem við höf-
um í dag til að fjarlægja gallpípusteina með
kögunartækni var ekki fyrir hendi. (Til að gera
gallvegamynd þarf C-boga en aðeins einn slík-
ur var þá nothæfur á skurðgangi og nánast allt-
af upptekinn í bæklunaraðgerðum. Tækið var
auk þess ekki vel útbúið fyrir gallvegamynda-
tökur.)
Heildarbreytihlutfall 17,8% var nokkuð hátt.
Þó ber á það að líta, að þetta voru fyrstu þrjú
árin og það var stefna deildarinnar frá upphafi
að reyna alltaf aðgerð með hjálp kviðsjár.
Breytihlutfall við bráðar aðgerðir er almennt
mun hærra en við valaðgerðir (10,14-17). Ef
bornar eru saman fyrstu 100 aðgerðirnar og
síðustu 100 hefur breytihlutfall lækkað veru-
lega þrátt fyrir að 60% af síðustu 100 aðgerð-
unum hafi verið bráðaaðgerðir. Þetta endur-
speglar betur en margt annað aukna færni teym-
isins og réttmæti þess að líta ekki á bráða gall-
blöðrubólgu sem frábendingu fyrir gallkögun.
Töluverður munur er á afturbata eftir því
hvort um bráðaaðgerð eða valaðgerð var að
ræða. Skýringin er að hluta til sú að mun al-
gengara er að í bráðaaðgerðum sé breytt yfir í
opna aðgerð og þar með verður sjúkrahúslega