Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1992, Qupperneq 13

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 21
13
S3ÓNUSKEMMDIR OG SOÓNSKERPA í TÝPU II
SYKURSÝKI.ÁRANGUR FORVARNARMEDFERÐAR.
Höfundar
Einar Stefánsson,3óhannes Kári
Kristinsson, Ingimundur Gíslason,
Friðbert Oónasson og Sigurður Björns-
son.
Stofnun
Augndeild Landakotsspíta1a,
læknadeild Háskóla íslands.
Árið 1980 var komið á kerfisbundnum
augnskoðunum og meðferð,þegar við á,
fyrir sykursjúka á íslandi. Áður hefur
verið sagt frá niðurstöðum framvirkrar
könnunar vegna týpu I sykursýki, en í
þessari könnun er sagt frá sjúklingum
með týpu II sykursýki og hóparnir
tveir bornir saman. 245 sjúklingar
með týpu II sykursýki hafa verið
skoðaðir minnst árlega og sumir
fengið leysimeðferð í samræmi við
skilmerki DRS og ETDRS rannsóknanna í
Bandaríkjunum. Sjónuskemmdir vegna
sykursýki fundust hjá 41% sjúklinga
og þar af höfðu 7 nývefjamyndandi
sjónuskemmdir. Af þeim sem höfðu haft
sjúkdóminn í 20 ár eða meir, reyndust
58% hafa einhverjar sjónuskemmdir, þar
af 10% nývefjamyndandi sjónuskemmdir.
10% sjúklinga hafði fengið leysimeð-
ferð vegna bjúgs á miðsvæði sjónhimnu.
91% sjúklinga hafði sjón 6/12 eða
meiri í betra auganu, 1.6% hafði sjón
6/60 eða verri í betra auganu og voru
þvi lögblindir. Það er nokkur munur á
astandi augna og sjónskerpu í týpu I
og týpu II sykursýki. 1 týpu II syk-
ursýki eru sjónuskemmdir fyrr á ferð-
inni og sjónskerpa nokkru verri en í
týpu I.
ANABÓLÍSKIR STERAR Á ÍSLANDI, TILRAUN
TIL KÖNNUNAR Á NOTKUN.
Solveig Sigurðardóttir, Einar Magnússon ogÁsiráður B.
Hreiðarssoji. Háskóli íslands, lyfjafræði lyfsala,
Heilbrigðisog tryggingamálaráðuneytið, lyfjamáladeild,
Landspítalinn, lyflækningadeild.
Mikið hefur veriðrætt um meintamisnotkun íþróttamanna
hér á landi á anabólískum sterum, en minna verið gert af
því að kanna umfang vandans. Eina skipulagða athugunin
var gerð af landlæknisembættinu með dreifibréfi til lækna,
en sú athugun leiddi í ljós að einhver hluti íþróttamanna
hefur leitað til lækna vegna aukaverkana steralyfjanna
eða til þess að biðja um lyfseðil á þessi lyf.
Tilgangurinn með rannsókn þeirri, er hér greinir frá, var
að öðlast meiri upplýsingar um meinta misnotkun lyf-
janna hér á landi. Rannsóknin var tvíþætt: í fyrsta lagi var
möguleg notkun lyfjanna könnuð með dreifingu
spumingalista til íþróttamanna, og í öðm lagi var umfang
löglegrar sölu vefaukandi lyfja og andrógena á landinu
kannað.
Spurningalista með loforði um nafnleynd var dreift til 30
einstaklinga, sem stunduðureglulegaþjálfun áákveðinni
líkamsræktarstöð. Einungis bárust úrlausnir frá 15
einstaklingum (50% svörun), þar af var ein kona og var
henni sleppt við úrvinnsluna. Af hinum 14 sögðust 4 (3
vaxtarræktarmennog 1 knattspyrnumaður)eða29%nota
eða hafa notað stera. Meðaalaldur steranotendanna var
32 ár (21-56 ár), en meðalaldur þeirra, sem ekki kváðust
hafa notað stera, var 31 ár (23 -53 ár.) Steranotendurnir
æfðu að meðaltali 5.25 sinnum í viku og höfðu æft í 9 ár
að meðaltali, en hinir æfðu 4.1 sinni t viku og höfðu æft
í 7.7 ár að meðaltali. Mennimir fjórir höfðu notað steralyf
í 3 -7 ár, og allir notuðu þeir töflur og stungulyf saman
(hleðsluaðferðin). Eftirfarandi aukaverkanir höfðu komið
fram: aukin kynhvöt: 2, brjóstastækkun: 2 (leiddi til
skurðaðgerðar í öðru tilfellinu), bólur í húð : 2 og getu-
leysi: 1
Urtakið í þessari fyrstu könnun sinnar tegundar hér á
landi er of smátt til þess að hægt sé að draga víðtækar
ályktanir af niðurstöðunum. Það að 28% notuðu lyfin,
samsvarar þó mjög vel niðurstöðum sambærilegra
erlendra kannana. Full þörf er á umfangsmeiri könnun.
Athugun á löglegri heildarsölu vefaukandi lyfja og
andrógena hér á landi á árunum 1978-1990 leiddi í ljós
marktæka aukningu á sölu lyfjanna á þessu tímabili. Frá
árinu 1982 er salan nokkuð jöfn eða um 250 DDD
(skilgreindir dagsskammtar) á dag, en frá árinu 1988
verður skyndileg aukning á heildarsölu, sem nær hámarki
árið 1990 í 375 DDD á dag (33% aukning). Ósennilegt er
að fjöldi sjúklinga, sem þurfa á meðferð með þessum
lyfjum að halda, hafi aukist svo skyndilega. Má þvíleiða
getum að því að eitthvað af aukningunni skýrist af notkun
fþróttamanna. Aftur á móti er rétt að hafa í huga að
skammtar þeir sem íþróttamenn segjast nota eru margfalt
hærri en lækningalegir skammtar, og má því álykta að
einungis mjög lítill hluti notkunar þeirra sé innifalinn í
ofangreindum sölutölum.