Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1996, Qupperneq 55

LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82/FYLGIRIT 31
49
og áhættuþátta hjartasjúkdóma með línulegri að-
hvarfsgreiningu og hóparnir þannig bornir saman.
Niðurstöður: Eftirfarandi áhættuþættir voru at-
hugaðir: kólesteról, þríglýseríð, slagþrýstingur, lag-
þrýstingur, hæð, fastandi blóðsykur, 90 mínútna
blóðsykur, þyngdarstuðull og reykingar. í flestum
tilfellum voru fleiri áhættuþættir hjá minnst mennt-
uðum miðað við þá sem voru meira menntaðir hjá
báðum kynjum. Hjá körlum var enginn munur á
áhættuþáttum milli hópa í einungis þremur tilfellum
(kólesteról, fastandi blóðsykur, pípu- og vindlareyk-
ingar) og hjá konum í einungis tveimur tilfellum (90
mínútnablóðsykur, pípu- og vindlareykingar). Auk-
in áhætta hjá meira menntuðum körlum kom fyrir í
tveimur tilfellum (þríglýseríð og 90 mínútna blóð-
sykur) og hjá meira menntuðum konum í einu tilfelli
(25 sígarettur eða meira á dag). Allir tölfræðilegir
útreikningar töldust marktækir ef p<0,05 í tvíhliða
prófi.
Umræða og ályktun: Þessar niðurstöður samræm-
ast að miklu leyti því sem menn hafa verið að komast
að í nágrannalöndum okkar. Ekki liggur alveg ljóst
fyrir hvaða beina þýðingu þessar tölur hafa í sam-
bandi við hjarta- og æðasjúkdóma hjá mismunandi
menntahópum hér á landi. Ef um svipaða tíðnidreif-
ingu er að ræða hér og hjá nágrannalöndum okkar
gæti það gefið tilefni til pólitískrar umræðu og að-
gerða. Það er meðal annars eitt af stefnumálum
Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar fyrir árið 2000 að
draga úr þjóðfélagslegum mun milli stétta í heilsu-
farslegu samhengi.
E-82. Könnun á högum
hjartaskurðsjúklinga fímm árum
eftir aðgerð
Eiríkur Líndal*, Þórður Harðarson**, Jónas Magn-
ússon***, Hörður Alfreðsson***
Frá *geðdeild, **lyflækningadeild, ***liandlœkn-
ingadeild Landspítalans
Þessi rannsókn er byggð á könnun á líðan hóps
hjartaskurðsjúklinga sem gengust upphaflega undir
aðgerð árin 1986-1987, það er að segja fyrsta árið
sem þessar aðgerðir voru framkvæmdar hér á landi.
Þessum hópi hefur verið fylgt eftir og hafa einstak-
lingarnir fyllt út spurningalista af og til. Eitt af því
athyglisverðasta sem komið hefur fram hjá þessum
hópi var að í rannsókn sem gerð var á hópnum
þremur mánuðum eftir aðgerðina kom fram á per-
sónuleikaprófi að rúmlega 50% þeirra sem voru
rannsakaðir sýndu ótvíræð einkenni um þunglyndi
(1). í þessari rannsókn sem framkvæmd var fimm
árum eftir aðgerðina var ákveðið að athuga stöðu
þunglyndis í hópnum auk þess sem spurt var um
önnur heilsutengd atriði (2).
í upphaflega hópnum voru 62 einstaklingar en í
þessari rannsókn tóku 80% þeirra þátt. Hópnum
voru sendir tveir spurningalistar annar fjallaði um
þunglyndi (Becks Depression Inventory) en hinn
fjallaði um verki, streitu, kvíða, heilsu, lyf, atvinnu
og bata. Þetta var í sjötta skiptið sem hópurinn hafði
verið spurður um mörg þessara sömu atriða.
Helstu niðurstöður voru þær að tíðni þunglyndis í
hópnum var eðlileg. Streita og kvíði höfðu einnig
minnkað verulega með tímanum. Þeim sem voru
verkjalausir hafði þó fækkað.
HEIMILDIR
1. Líndal E. Post-operative depression and coronary bypass
surgery. Int Disability Studies 1990; 12: 70-4.
2. Líndal E, Harðarson Þ, Magnússon J, Alfreðsson H. A 5-
year follow-up study of coronary by-pass artery graft pat-
ients. Scand J Rehab Med 1996; 28: 27—31.
E-83. Breytingar á vægi kólesteróls
sem áhættuþáttar fyrir
kransæðadauðsföll með hækkandi
aldri íslenskra karla
Ingimar Örn Ingólfsson, Gunnar Sigurðsson, Helgi
Sigvaldason
Frá lyflœkningadeild Sjúkrahúss Reykjavíkur,
Rannsóknarstöð Hjartaverndar
Erlendar rannsóknir hafa sýnt að vægi kólesteróls
sem áhættuþáttar fyrir kransæðadauðsföll minnki
með hækkandi aldri. Rannsóknir eru þó ekki ein-
róma hvað þetta varðar og frekari rannsókna er
þörf. í þessari rannsókn eru gögn Hjartaverndar
yfirfarin en þau ná yfir alla karlmenn sem mættu frá
1968 til 1992, eða um 13 þúsund. Vægi kólesteróls
fyrir hjarta- og heildardauða var reiknað með Cox
fjölþáttagreiningu þar sem aðrir áhættuþættir voru
útilokaðir.
í stuttu máli sýndi rannsóknin fram á það að vægi
kólesteróls sem áhættuþáttar fyrir heildardauða
lækkaði með hækkandi aldri og hvarf hér um bil
kringum sjötugt. Sama þróun átti sér stað í sambandi
við kransæðadauða. Hlutfallslega vægið minnkaði
jafnt og þétt en hélst þó marktækt fram yfir áttrætt.
Lækkandi kólesteról með hækkandi aldri gæti að
hluta til skýrst af aukinni tíðni langvinnra sjúkdóma
svo sem lifrar-, nýrna- og krabbameinssjúkdóma
sem valda visnun og næringarskorti. Einnig getur
komið til lélegri matarlyst og næring aldraðra. Skýr-
ing á minnkandi vægi kóleteróls fyrir kransæðasjúk-
dóma með hækkandi aldri gæti byggst á erfðafræði-
legum grunni, það er að segja að þeir sem þola
kólesteról illa hafi dáið á meðan hinir sem þola það
betur lifa áfram. Þrátt fyrir þessar niðurstöður verð-
ur ekki litið fram hjá því að kólesteról er enn áhættu-
þáttur fyrir kransæðasjúkdóma hjá öldruðum sem
oft á tíðum þarf meðhöndlunar við.