Sagnir - 01.10.1983, Síða 48

f
sé afrit af frumriti því sem gert var við eið-
ana. Til greina kemur að 10. grein sé
innskot, en annars bendir allt til þess að
„hann sé óbrjálaður í þeim atriðum, sem
máli skipta“, segir Jón Jóhannesson.38)
Málið er fornlegt. Björn M. Ólsen gerði
ráð fyrir að hann hefði verið ritaður á
rúnurn.
Gerð hans er frumstæð og eldri en lær-
dómslistir utanríkisþjónustunnar urðu
kunnar á Norðurlöndum.
Efnið rekst hvergi neitt sem við þekkjum
frá tíma Ólafs digra. í 8. gr. segir að íslend-
ingar séu lausir við landauragjald í Noregi,
ef þeir hafi greitt það „í eyjum eða á Hjalt-
landi“. Gert er ráð fyrir að hér sé átt við
Orkneyjar, en drottinvald Noregs konungs
yfir skosku eyjunum var stopult fyrir daga
Ólafs digra og reyndar lengur - Ólafur
kóngur digri á að hafa drottnað yfir eyjun-
um, meðan mestur völlur var á honum, og
eftirmenn hans á konungsstóli, Magnús
góði og Haraldur harðráði, töldust þar
furstar um sinn.39)
Með Ólafssáttmála var lagður grunnur að
samskiptum íslendinga og Norðmanna um
rúmlega tveggja alda skeið. Til hans er
vitnað í Gamla sáttmála er segir: „Slíkan
rétt skulu íslenskir menn hafa í Noregi sem
þá er þeir hafa bestan haft“. Landauragj ald-
ið, sem ákveðið var í Ólafssáttmála og
íslendingar hafa ætlað að losna við fyrir
skattinn, breytti um nafn, eftir að Gamli
sáttmáli tók gildi, og varð sekkjargjald, en
saga þess fellur undir innanríkismál. Hins
vegar leiddi innheimta þess til nýrra utan-
ríkismála og breyttrar umboðsstjórnar á
íslandi, en það er önnur saga.
Tilvitnanir:
1. Grágás, Kbh. 1852, Ia, 226.
2. Björn M. Ólsen: Um kristnitökuna árið
1000, Rvk. 1900,105.
3. Bogi Th. Melsteð: Handbók í íslendinga
sögu, Kbh. 1916,93.
4. Einar Ól. Sveinsson: íslenzkar bókmennt-
ir í fornöld, Rvk. 1962,46,47.
5. Sveinbjörn Rafnsson: Studier i Land-
námabók, Lund 1974,204-05.
46
6. í.fr.1,5-6.
7. Khl.VI, 125-26.
8. í.fr.XXVI,318.
9. Khl.1,655-61; VI, 251-53.
10. Björn Sigfússon: Millilandasamningur ís-
lendinga frá Ólafi digra til Hákonar
gamla, Saga 1964,97-98.
11. Saga1958,461.
12. Sjá 10. 114-15.
13. Páll Sigurðsson: Brot úr réttarsögu, Rvk.
1971,127.
14. Sigurður Líndal: Utanríkisstefna íslend-
inga á 13. öld og aðdragandi sáttmálans
1262-64, Úlfljótur 1964,5-36.
15. Saga íslands I, Rvk. 1974,218.
16. Sjá 10. 87-120.
17. SjálO. 107.
18. Magnús Már Lárusson: Þrístirnið á Norð-
urlöndum, Skírnir 1967,33.
19. í.fbs.1,67; 54,64-70.
20. í.fbs.1,68.
21. Jón Jóhannesson: íslendinga saga I. Þjóð-
veldisöld, AB 1956,142.
22. í.fr.XXVI, 270; XXXV, lxxv-vii, 96;
Jómsv.saga Rvík 1969,99-100.
23. Biblían, Es. 1,3-12.
24. Grágás Ib, 184.
25. Sjá 10.94-95.
26. í.fr.II, 268.
27. í.fr.XXVII,215.
28. Sjá21.268.
29. Sturl.I,278;Hák.s.71.
30. Sjá 21. 142.
31 Khl.XIV, 459^162.
32. Norges gamle Love I, 204/27.
33. í.fr.II, 176.
34. Bogi Th. Melsteð: Ferðir, siglingar og
samgöngur, Safn til sögu ísl. 1907-15,896.
35. Grænland í miðaldaritum. Ólafur Hall-
dórssonbjótilprentunar. Rvk. 1978.
36. í.fr.XXVIII, 119.
37. Björn M. Ólsen: Runerne i den oldis-
landskeLiteratur. Kbh. 1883,137-8.
38. Sjá 21.135.
39. í.fr.XXXIV, 56-7,79-82.
Tilvitnanalykill:
í. fbr.: íslenzkt fornbréfasafn
í. fr.: íslenzk fornrit.
Khl.: Kulturhistorisk leksikon for nordisk
middelalder.
X