Sveitarstjórnarmál - 01.02.1981, Blaðsíða 14

með stjórnarskránni, að sjá fyrir þeim, sem ekki eru
færir um það sjálfir, ber því að leysa þennan vanda á
sem hagkvæmastan hátt.
Tilraunir til þess að leysa þennan mikla vanda
hafa verið gerðar, og munu verða gerðar um ókomin
ár, því að fullsamin verður aldrei nein löggjöf, sem
leysir allan vanda, nema um óákveðinn tíma. Tím-
arnir breytast og mennirnir með. Viðhorf og kröfur
breytast með breyttum tíma. Þótt margt megi betur
fara í velferðarmálum aldraðra í dag, þá eru nú-
gildandi lög um almennar tryggingar og núgildandi
framfærslulög og framkvæmd þeirra algjör stökk-
breyting, ef við miðum við ástandið í þessum
málum, eins og það var fyrir ca. 40 árum. Breytingin
er svo stórstíg á skömmum tíma, að ef áframhaldið
yrði í réttu hlutfalli við undanfarandi tímabil,
mættum við vel við una.
Núgildandi framfærslulög
I 1. kafla framfærslulaga nr. 80/1947, um fram-
færsluskyldu, segir í 6 gr. svo:
„Bóm skulu ala önn fyrir foreldrum sínum, ef þau eru
til þess fœr, að svo miklu leyti sem lífeyrir samkvœmt
lögum um almannalryggingar og aðrar tekjur hrökkva
ekki til. Á sama hátl skulu foreldrar ala önn fyrir börnum
sínum 16 ára og eldri. Sama skylda hvílir á kjörforeldrum
og kjörbörnum. “
Um þessa grein laganna má segja, að henni sé ekki
í mörgum tilfellum fylgt í dag. Auðvitað er mikill
fjöldi barna aldraðra foreldra, sem telja það ótví-
ræða skyldu sína að vera öldruðum foreldrum
stuðningur, á allan hátt, eftir beztu getu. En í dag-
legu starfi við velferðarmál aldraðra verður þess oft
vart, að aldraðir foreldrar eru mjög ófúsir til að
þiggja fjárhagsstuðning frá börnum sínum og neita
jafnvel alveg að þiggja þá aðstoð, þótt í boði sé. Þeim
mun síður fást aldraðir foreldrar til þess að fara þess
á leit við börn sín, að þau veiti þeim þennan fjár-
hagsstuðning, ef börnin hafa ekki boðizt til þess að
fyrra bragði.
Viðhorf manna til þessara mála hefur tekið það
miklum breytingum frá fyrri tímum, að nú er talið
ómannúðlegt að þvinga aldraða til að þiggja þá
8 hjálp eða aðstoð, sem þeir eindregið hafna.
7. gr. sömu laga hljóðar þannig:
„Framfœrslumaður á re'tt á að taka á heimili sitt þau
skyldmenni sín, sem honum er lögskylt að framfœra, enda
se' ekki öðruvísi fyrir mælt í þessum lögum eða öðrum og
heimili framfœrslumannsins ekki aðfinnsluverður dvalar-
staður styrkþegans. “
Hins vegar er mér ekki kunnugt um neitt tilfelli,
þar sem yfirvald endurkrefur framfærslu aldraðra
foreldra hjá framfærsluskyldu barni þeirra, né dæmi
þess, að yfirvald þvingi framfærsluskylt barn til að
taka annað eða bæði foreldra sinna inn á heimili sitt.
Enda má nærri geta, hvernig sú sambúð yrði, ef
þvingunum eða valdi væri beitt.
Um tilhögun styrkveitinga segir m.a. í 34. gr.
framfærslulaga:
„Framfœrslustyrk skal veita á þann hátt, að gœtt se'
hvors tveggja í einu, hagsmuna almennings og þarfa og
velferðar styrkþega. “
Ennþá stendur í núgildandi lögum (35. gr.):
„Ekki má halda undirboð á framfœrslu styrkþega. “
Þetta minnir óþægilega á uppboð á hreppsómög-
um fyrr á tímum.
„Styrkþegum skal veita styrk á þann hátl, að styrkur-
inn sé veittur þeim í matvœlum, fatnaði og öðrum nauð-
synjum, eða greiddur þeim í þeningum, allt eftir því, sem
framfœrslunefnd eða hreþþsnefnd telur bezt henta. Hús-
rweði það, sem styrkþega er útvegað og greitt er fyrir af
oþinberu fé eða sveitarstjórn leggur til, skal vera sóma-
samlegt að dómi héraðslœknis. “ (36. gr.).
Ef ráðstafa þarf styrkþega, þá skal honum komið
fyrir á góðu heimili, þar sem fer vel um hann, hann
látinn fara í sjúkrahús, ef læknir álítur þess þörf, eða
honum komið fyrir á vinnuhæli eða atvinnustofnun,
sem er undir opinberri umsjón. (37. gr.).
Og loks segir, að sóknarprestar, kennarar og hér-
aðslæknar skuli líta eftir því, að vel sé farið með alla
styrkþega í umdæmi þeirra. (40. gr.).
Þyki einhverjum ofangreindra aðila misbrestur
vera á því og geti hann ekki með umvöndun komið
því í lag, ber honum að kæra málið fyrir lögreglu-
stjóra.
Framfærslulögin nr. 80 frá 5. júní 1947 eru nú í
endurskoðun, og má vænta nýrrar löggjafar um
þennan málaflokk, áður en langt um líður.