Sveitarstjórnarmál - 01.02.1981, Blaðsíða 15

STURLA BÖÐVARSSON, sveitarstjóri í Stykkishólmi:
ÞJÓNUSTA VIÐ ALDRAÐA
í STRJÁLBÝLI
Meðal margra verkefna sveitarfélaga er sá þáttur
félagslegrar þjónustu, sem nefndur er þjónusta við
aldraða.
Allt fram að þeim áratug, sem við nú lifum á, hafa
afskipti sveitarfélaga af þessum málum verið fremur
lítil, en einstaklingar og félagasamtök hafa sinnt
þessum málaflokki, og var ríki ætlað að kosta hluta
stofnkostnaðar dvalarheimila fyrir aldraða.
Með lögum nr. 94 frá 1975 varð sú breyting á
verkaskiptingu milli ríkis og sveitarfélaga, að sveit-
arfélögin tóku að sér þann þátt, sem ríkið hafði átt að
bera í kostnaði heimila fyrir aldraða, og var sveitar-
félögum ætlað að standa undir þessum þætti með
auknum tekjum frá Jöfnunarsjóði.
Telja verður þennan þátt verkaskiptingar eðlileg-
an, þótt líklegt sé, að sveitarfélögin hafi ekki fengið
þá tekjuaukningu, sem verkefnið krafðist, svo
skammt sem það viða var á veg komið.
Þótt sveitarfélögin hafi tekið að sér þetta verkefni,
er eðlilegt, að frjálsum félagasamtökum verði áfram,
svo sem hingað til, gert kleift að sjá um þjónustumál
aldraðra, enda hefur af þeim verið lyft því eina
Grettistaki á þessu sviði, sem lyft hefur verið.
Aðstaða sveitarfélaga til að sinna þessu verkefni er
mjög mismunandi, og verður vikið að því síðar, á
hvern hátt litlir dreifbýlishreppar geta sinnt þessari
þjónustu, en hjá þeim er hún erfið, eins og á flestum
sviðum félagslegrar þjónustu.
Þegar íslenzka þjóðin hvarf á skömmum tíma frá
sjálfsþurftabúskap landbúnaðarþjóðfélagsins til
iðnvædds borgarsamfélags, skapaðist nýtt vanda-
mál, þegar stórfjölskyldan hætti að vera til og sinna
jafnt ungum sem gömlum með þeim hætti, sem
fyrrum tíðkaðist. Samdráttur í landbúnaði hefur
valdið verulegri fólksfækkun í sveitum, og því eru
minni möguleikar til þess, að þær fáu hendur, sem
þar eru eftir, geti sinnt því hlutverki að annast aldr-
aða með öðrum störfum sínum. Þörfin fyrir þjónustu
við aldraða er því jafnt í sveitum sem í borg og í bæ.
Um aldamótin síðustu bjuggu 73% landsmanna í
dreifbýli, en 27% í þéttbýli. íbúum í dreifbýli hefur
fækkað stöðugt, og búa nú tæplega 90% manna í
þéttbýli.
Árið 1901 voru 6,8% þjóðarinnar hér á landi
aldraðir, þ.e. 67 ára og eldri. Nú munu þeir vera um
8.65% samkvæmt upplýsingum Hagstofu íslands.
Markmið þjónustu við aldraða
Til þess að unnt sé að móta skipulega þjónustu við
aldraða, er nauðsynlegt að gera sér grein fyrir til-
gangi hennar og því takmarki, sem stefnt er að með
henni.
Miklar breytingar hafa orðið á skipulagðri þjón-
ustu við aldraða á Norðurlöndum, og hafa þær
breytingar náð hingað.
Um langan tíma hefur elliheimilið verið sú eina
SVEITARSTJÓRNARMÁL