Morgunblaðið - 10.12.2011, Blaðsíða 38

38 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. DESEMBER 2011
Í rannsókn sem Almar Hall-
dórsson, sérfræðingur hjá Skóla-
púlsinum, gerði á einelti og líðan
nemenda í grunnskólum sem vinna
samkvæmt Olweus-áætluninni
skólaárið 2010-2011, komu fram
nýjar og áhugaverðar upplýsingar
sem vert er fyrir aðila sem vinna
innan skólakerfisins að skoða.
Í rannsókninni voru tæplega
10.000 nemendur í 6.-10. bekk í 70
grunnskólum spurðir um eigin
reynslu sem þolendur eineltis.
Einnig var spurt um líðan, kvíða
og sjálfstraust. Markmiðið með
greiningunni var að kanna stöðu
nemenda á völdum matsþáttum í
sjálfsmatskerfi Skólapúlsins. Stað-
an var metin bæði í skólum sem
vinna eftir Olweus-áætluninni
gegn einelti og skólum sem ekki
gera það.
Ákveðið var að skoða þrennt í
greiningunni:
Hvort einelti er minna í skólum
sem starfa eftir áætluninni en í
þeim sem gera það ekki.
Hvort líðan nem-
enda er betri í Ol-
weus-skólum sam-
anborið við skóla sem
ekki styðjast við
áætlunina.
Hvort minni tengsl
eru á milli eineltis og
líðan nemenda í skól-
um sem starfa eftir
Olweus-áætluninni en
þeim sem gera það
ekki.
Niðurstöður sýna
að á heildina er
minna einelti í skól-
um sem flokkast undir Olweus-
skóla en munurinn er lítill. Það
sem vekur athygli er að mun-
urinn sem fannst tengist bæði
aldri nemenda og aldursskiptingu
í skólum. Í 8. og 9. bekk fannst
ekki marktækur munur en minni
vanlíðan og kvíði reyndist vera
hjá 6. og aðallega 7. bekk í Ol-
weus-skólum. Hvað varðar líðan
nemenda skýrði einelti 18% af
vanlíðan nemenda í 7. bekk í Ol-
weus-skólum en 28% í öðrum
skólum, óháð því hvort unglinga-
stig er í skólum eða ekki. Hvað
varðar tengsl milli eineltis og líð-
anar nemenda reyndust nið-
urstöður svipaðar hvort sem um
var að ræða skóla sem notast við
Olweus-áætlunina eða aðra skóla.
Einna áhugaverðast í nið-
urstöðunum er að það virðist vera
nokkuð ásættanlegur árangur af
Olweus-áætluninni í 7., 6. og 10.
bekk en 8. og 9. bekkir virðast á
hinn bóginn ekki njóta góðs af
verkefninu samanborið við skóla
sem ekki styðjast við það. Einnig
virðist sem jákvæðra áhrifa áætl-
unarinnar njóti ekki eins við í 6.
og 7. bekk í skólum
þar sem eldri nem-
endur eru. Áberandi
mest áhrif eru af
áætluninni í 7. bekk í
skólum án unglinga-
stigs en mun minni í
þeim bekk í skólum
með unglingastig.
Niðurstöður í heild
sinni má sjá inni á
vefnum:
Í þínum sporum.
Höldum saman gegn
einelti og kynferð-
islegri áreitni, www.kolbrunbald-
urs.is
Tengsl kostnaðar
og árangurs
Olweus-áætlunin var formlega
tekin upp á Íslandi haustið 2002
með þátttöku 43 grunnskóla og
hefur skólum fjölgað nokkuð síðan
þá. Talsverðu fjármagni hefur ver-
ið varið í þetta verkefni ár hvert
en ekki liggur fyrir hversu mikið.
Þegar fjárfest er í umfangsmiklum
verkefnum ár eftir ár hlýtur, eins
og gefur að skilja, að vera krafa
um að þau beri góðan árangur.
Ekki nægir að hugmyndafræðin
að baki sé göfug eða að fólk hafi
upp til hópa góða tilfinningu fyrir
ágæti verkefnisins. Sýna þarf
fram á með mælanlegum hætti að
því markmiði sé náð sem vænt-
ingar standa til. Aðeins með því
að gera reglulegt árangursmat er
hægt að kanna hvort og þá hvern-
ig verkefni er að skila sér inn í
samfélagið.
Hvernig getur greining af
þessu tagi nýst?
Í niðurstöðum greiningarinnar
kemur fram að 8. og 9. bekkir í
Olweus-skólum virðast ekki njóta
góðs af Olweus-áætluninni eins og
t.d. 7. bekkur. Einnig má spyrja í
ljósi þess að ákveðnir bekkir virð-
ast týnast hvort Olweus-áætlunin
taki hugsanlega ekki mið af því
að gerendur eru ekki ávallt innan
jafnaldrahópsins heldur geta ver-
ið úr eldri árgangi. Með þessar
vísbendingar að leiðarljósi er ekki
ósennilegt að þeir skólar sem
hafa stuðst að mestu leyti við Ol-
weus-áætlunina gætu þurft að
huga sérstaklega að stöðu barna í
8. og 9. bekk.
Eineltismál koma upp í öllum
skólum en þó mismikið. Skólar
eru misstórir, sumir með ung-
lingadeildir en aðrir ekki. Gera
má ráð fyrir að fjölmargir aðrir
þættir hafi áhrif á tíðni slíkra
mála og hvernig til tekst við úr-
vinnslu þeirra. Skólabragur og
hvernig skólinn er sem vinnu-
staður eru mikilvægar áhrifa-
breytur. Í skólum þar sem nem-
endur fá skýr skilaboð um hvaða
hegðun er ekki liðin og þar sem
skóli og heimili eru í góðum
tengslum er ekki ósennilegt að
tíðni eineltismála sé minni.
Kostnaðarsöm verkefni þurfa að
skila góðum árangri
Eftir Kolbrúnu
Baldursdóttur
» Þegar fjárfest er í
umfangsmiklum
verkefnum ár eftir ár
hlýtur, eins og gefur að
skilja, að vera krafa um
að þau beri góðan ár-
angur.
Kolbrún
Baldursdóttir
Höfundur er sálfræðingur.
M
bl
13
11
86
2
Glæsilegar jólagjafir Undirföt • NáttfötNáttkjólar • Sloppar
Nýtt kortatímabil
- Í sama húsi og Bílaapótek fyrir ofan Smáralind
Símar 555 7355 - www.selena.is
Opið alla daga til jóla.
mán.-lau. kl. 11-18. sun. kl. 13-17.
Hæðasmára 4
SÍMI 512 4900 – BOLHOLTI 4 – LANDMARK.IS
EINSTAKT TÆKIFÆRI – LÁGVÖRUVERSLUN
Verslun með eigin innflutning
Um er að ræða Lágvöruverslunina Domti Smáratorgi. Allar vörur
koma frá einum byrgja, einkaleyfi til að opna aðrar verslanir á
Norðurlöndunum sem gerir þetta að enn betri fjárfestingarkost.
Hafðu samband
KRISTBERG SNJÓLFSSON
Sölufulltrúi
Sími: 892 1931 – kristberg@landmark.is
MAGNÚS EINARSSON
Löggiltur fasteignasali
Sími: 512 4900