Uppeldi og menntun - 01.01.2013, Síða 92

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(1) 201392
sKöpUn Krefst hUgreKKis
saMantEKt UM Efni HEftisins
Í heftinu er góð útlistun á gildi sköpunar fyrir einstakling og samfélag. Lagt er upp
með að tegundin maður hafi ekki komist af án skapandi hugsunar og byggi tilveru sína
á henni (bls. 9; allar tilvísanir til tiltekinna blaðsíðna eru til heftisins Sköpun). Í gegnum
skapandi starf lærir einstaklingurinn meðal annars að ráða fram úr vanda, skapa sér
tækifæri og skilja sjálfan sig og aðra. Í skapandi námi geta nemendur blómstrað í
styrkleikum sínum og auðgað líf sitt. Aðgangur allra að andlegu ríkidæmi leiðir af
sér betra samfélag og það styrkist við að virkja mannauðinn og hugvitið. Skapandi
samfélagsþegnar finna lausnir á vanda, auka nýsköpun, veltu og skapa störf. Þeir
mynda sér gagnrýnar og sjálfstæðar skoðanir og taka lifandi þátt í samfélagi. Virðing
fyrir ólíkum einstaklingum eykst og þar með jafnrétti.
Í heftinu er sett fram sérlega góð greining á fyrirbærinu sköpun sem gerir það skýrara
og áþreifanlegra. Áhersla er lögð á ferðalag hugans í sköpunarferlinu og víxlverkun
ímyndunaraflsins og gagnrýninnar hugsunar sem er að verki á leið hugmyndar að
veruleika. Sköpunarverk eru frumleg og hafa gildi fyrir einstaklinginn og samfélagið.
Loks lýsa höfundar heftisins því hvernig skapandi skólastarf getur verið í
framkvæmd. Haldbærar leiðbeiningar eru fyrir kennara og skólastjórnendur um það
hvernig hægt er að auka vægi þess og rýma til fyrir skapandi nálgun í kennslu. Bent er
á ýmis dæmi til fyrirmyndar, svo sem El Sistema verkefnið í Venesúela (bls. 11), Reggio
Emilia skólastarfið á Ítalíu (bls. 25–26) og fleiri.
Í heftinu öllu eru vel valdar tilvitnanir úr fræðum og raunverulegu starfi sem eru að
mörgu leyti áhrifamestu textar ritsins að mati okkar sem þetta skrifa. Einnig eru settar
fram áleitnar spurningar til skólastjórnenda og kennara til ígrundunar á eigin starfi
með tilliti til framsetningar á verkefnum og nálgunar í kennslu. Þarna voru punktar
sem hreyfðu verulega við okkur, reyndum listgreinakennurum, og leiddu af sér þarfa
ígrundun af okkar hálfu.
innlEiÐing
Í heftinu segir að hugmyndir séu eins og styggur fugl á grein (bls. 20). Það er mikil-
vægt að styggja fuglinn en ákveða ekki hvert hann flýgur. útfærsla hugmynda þarf að
vera sveigjanleg og opin. Raunveruleg skólaþróun kemur innan frá og byggist fyrst
og fremst á kennaranum í samstarfi við nemendur og stjórnendur. Skólastjórnendur
þurfa að styðja við ferlið og vera tilbúnir til að taka áhættu með kennurum.
Grunnþátturinn sköpun er sóttur í hina nýju menntastefnu en innleiðingin er á
hendi hvers skóla og það getur verið misjafnt eftir skólum og kennurum hvaða leiðir
eru farnar. Of ströng markmiðssetning af hálfu skólayfirvalda getur virkað heftandi á
framþróun eins og Atli Harðarson (2012) bendir á í athyglisverðri grein sinni Ný aðal-
námskrá framhaldsskóla og gömul námskrárfræði. Ef takast á að innleiða sköpunarþáttinn
þarf allt starf skólans að vera í þeim anda. Hafþór Guðjónsson (2012) bendir í grein
sinni Kennaramenntun og skólastarf í ljósi ólíkra viðhorfa til náms á það að ef rótgrónar
hefðir og orðræða eldri viðhorfa einkenna umhverfið og innviði skólans er erfitt að