SunnudagsMogginn - 04.03.2012, Blaðsíða 28

„Já, mörgum sinnum. Leikhússtarfsmenn ganga
inn í leikhúsið á haustin og dyrnar lokast á eftir
þeim og þeir komast ekki í frí fyrr en fer að vora.
Leikarar sem eru í sýningu geta ekki verið úti á
landi eða farið til útlanda þegar þeim sýnist. Og á
þessum árstíma verður maður alveg friðlaus að
komast burt. Og svo er svo mikið myrkur, það er
myrkur úti og það er myrkur í leikhúsinu.
Kosturinn við starf eins og mitt er að maður er
stöðugt að grufla í hinu og þessu. Hvert verk kallar
á að maður veiti alls kyns hlutum athygli, setji þá í
samhengi og sökkvi sér ofan í þá. Þetta er fjölbreytt
starf. Það er hins vegar alveg hryllilega illa launað.
Leikarar eru með svokallað háskólanám, flestir
hafa langa starfsreynslu og unnið er um helgar og á
kvöldin en mánaðarlaunin slaga ekki í 300.000.
Þetta er fáránlegt. Fólk ímyndar sér svo að leikarar
séu á Hollywoodkaupi og sennilega verður aldrei
hægt að berja niður þá bábilju.“
Lærdómsríkt að vinna með útlendingum
Þú hefur leikið í kvikmyndum og sú frægasta er
Fórnin sem Rússinn Andrei Tarkovsky leikstýrði.
Hvernig reynsla var það?
„Þetta var fyrsta bíómyndin sem ég lék í. Ég átti
yndislegan tíma á Gotlandi með góðu fólki sem
kunni vel til verka og hafði sumt unnið alla sína ævi
með Ingmar Bergman. Mér hefur sýnst að því betri
og reyndari sem listamenn eru því almennilegra
fólk eru þeir. Þeir eru komnir yfir einhverja stæla.
Tarkovsky var afar skemmtilegur og sérstakur og
beitti sínum rússnesku aðferðum sem Svíunum
líkaði misvel. Við vissum ekki að Tarkovsky væri
fárveikur en hann dó um veturinn úr krabbameini.
sem höfundurinn byggir á sjálfum sér, við skulum
ætla að hann hafi gert það sem hann langaði, sem
var að skrifa þetta leikrit.“
Í verkinu eru fjórar aðalpersónur sem eru allar
meira og minna skemmdar. Reynduð þið leik-
ararnir eitthvað meðvitað til að létta andrúms-
loftið á æfingatímabilinu?
„Nei, verkið er ansi svart og yfirleitt sátum við
leikararnir í pásum í mjög þungum þönkum og
andvörpuðum. Ég varð ekki mikið vör við að við
værum að lyfta okkur upp. En samvinnan var mjög
góð og það var mjög uppbyggilegt að vinna með
Þórhildi.“
Þú hefur fengið frábæra dóma fyrir frammi-
stöðu þína. Er léttir að fá góða gagnrýni?
„Það er þægilegra en hitt. En ég hef stundum
fengið góða gagnrýni fyrir eitthvað sem mér hefur
ekki fundist nógu gott. Þannig að það er ekki eins
og maður trúi allri gagnrýni. Maður finnur nokk-
urn veginn sjálfur hvort maður er að gera vel eða
illa og finnur það líka hjá sínum nánustu sem mað-
ur treystir til að segja manni satt.“
Vil geta valsað um
Áttu þér draumahlutverk?
„Mig hefur oft langað til að leika karla sem slá
um sig. Mig langar til að leika Dmitri í Karamazov-
bræðrum Dostójevskís, en ég veit að ég fæ það
ekki. Pétur Gaut hefði ég líka viljað leika. Ég held
að ég væri líka ágæt í að túlka persónur í grísku
fornleikritunum.“
Hefur þú haft nóg að gera á ferlinum?
„Ég hef verið að leika frá 1977. Ég hef ekki yfir
neinu að kvarta en það gengur í bylgjum hvort
manni finnst eitthvað varið í það sem maður er að
gera. Það koma töfrandi stundir af og til, þó það sé
ekki stöðugt þannig. Það sem mér finnst langmest
heillandi við leikhúsið er þegar hið fullkomna frelsi
ríkir á sviðinu. Þannig ætti það alltaf að vera en er
ekki alltaf. Hið fullkomna frelsi þýðir að maður er
laus við lög og reglur. Auðvitað hlýðir maður leik-
stjóra og fylgir handriti, en leiksvið er svæði þar
sem manni á að geta dottið hvað sem er í hug. Það
er þetta sem ég á við þegar ég tala um engar reglur.
Ég vil geta valsað um. Ég gæti til dæmis aldrei unn-
ið á skrifstofu. Þá vildi ég frekar moka skurð.
Leikhúsið er griðastaður sem mér þykir vænt
um. Í leikhúsinu er upp til hópa gott fólk, við-
kvæmt og meira og minna barngott. Mér þykir
vænt um þetta fólk með öllum sínum göllum. Mér
þykir óskaplega gaman í leikhúsi þegar það er
gaman en ef mér þykir ekki gaman þá líður mér
ekki vel. Það er fátt leiðinlegra en að leiðast í leik-
húsi.“
Þú ert búin að vera leikkona í áratugi. Hefurðu
einhvern tíma séð eftir að hafa farið í þennan
geira?
Guðrún S. Gísladóttir leikkona fær frá-bæra dóma gagnrýnenda fyrir leik sinn íleikverkinu Dagleiðin langa eftir Eu-gene O’Neill sem Þjóðleikhúsið sýnir í
leikstjórn Þórhildar Þorleifsdóttur. Auk Guðrúnar
leika í sýningunni Arnar Jónsson, Atli Rafn Sigurð-
arson og Hilmir Snær Guðnason. Í þessu margfræga
fjölskyldudrama O’Neills, sem er að sumu leyti
sjálfævisögulegt, fer Guðrún með hlutverk móð-
urinnar, sem er eiturlyfjasjúklingur. Þetta er krefj-
andi hlutverk sem margar þekktar leikkonur hafa
spreytt sig á.
„Þetta er mjög erfitt hlutverk sem tekur virki-
lega á,“ segir Guðrún. „Mér fannst kvíðavænlegt að
takast á við hlutverkið og efaðist um að ég réði við
það. Kannski minnkar sjálfstraustið með árunum.
Það var allavega þannig að þegar ég var yngri ef-
aðist ég ekkert um að ég ætti að vera í stórum og
erfiðum hlutverkum, ég bara óð í þau þegar þau
buðust. Ég fæ oft sviðsskrekk en ég hef aldrei verið
eins kvíðin og núna. Ég held að það fylgi leik-
arastarfinu að efast oft um það hvort maður sé að
gera rétt því maður er alltaf að versla með sjálfan
sig.
Svo er annað, að þegar maður verður fullorðinn
þá er ekki sérlega mikið um stór kvenhlutverk eins
og í þessu leikriti. Í leikritum eru ungu konurnar og
mæðurnar og einstaka sögulegar kvenpersónur.
Það er ekki nógu mikið af góðum og fjölbreyttum
kvenhlutverkum, en móðirin í Dagleiðin langa er
virkilega fín og bitastæð rulla.“
Kynntirðu þér hvernig aðrar leikkonur hafa
leikið hlutverkið?
„Við horfðum á gömlu myndina með Katharine
Hepburn og Ralph Richardson um það bil sem við
vorum að ljúka æfingum. Það er fín mynd. Svo sá
ég viðtal við Liv Ullmann sem lék hlutverkið ný-
lega í Noregi og mér fannst bara ánægjulegt að
heyra hana segja að hún hefði verið mjög kvíðin og
að hún hefði aldrei lent í öðrum eins textamassa.“
Finnst þér þetta leikrit hafa staðist tímans
tönn?
„Ég var satt að segja farin að hugsa: Ætli þetta sé
gott leikrit, það virðist engan enda ætla að taka! En
svo kom generalprufan með áhorfendum í salnum
og þá fann ég að leikritið gerði ýmislegt sjálft. Það
fylgir því mikill léttir að finna að leikrit er gott höf-
undarverk því stundum þarf maður að draga vagn-
inn í verkum sem eru ekki nógu góð. Þetta leikrit,
eins og Allir synir mínir eftir Arthur Miller, sem ég
lék nýlega í, gerir svo mikið sjálft.
Það væri mjög auðvelt að afgreiða þetta leikrit
með því að segja að það fjalli um fíkn. Það er samt
ekki svo einfalt því verkið fjallar ekki bara um fíkn
heldur líka um brostna drauma. Persónur verksins
flýja í fíknina af því að þeim tókst ekki að gera það
sem þær langaði til í lífinu. Nema yngsti sonurinn,
Viðtal
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@mbl.is
Langar til að leika
karla sem slá um sig
Guðrún S. Gísladóttir er í hópi bestu leikara þjóðarinnar en segist oft fá sviðsskrekk.
Hún hefur fengið sérlega góða dóma fyrir leik sinn í leikritinu Dagleiðin langa en efaðist
á tímabili um að hún réði við hlutverkið. Í viðtali ræðir hún meðal annars um leiklistina,
draumahlutverkin, gagnrýni og hið fullkomna frelsi á sviðinu.
’
Erlendir leikstjórar horfa á
mann með öðrum augum
og nota mann öðruvísi.
Þeir sjá mann ekki eins og ís-
lenskur almannarómur segir að
maður sé, eru ekki að hugsa um
það af hvaða ætt maður sé,
hverjum maður sé giftur eða
hvaða skoðanir maður hafi. Þetta
er lítið land og við erum fá og það
getur verið íþyngjandi að vera
Íslendingur.
28 4. mars 2012