SunnudagsMogginn - 04.03.2012, Blaðsíða 9

4. mars 2012 9
Hver er frægasti nú-lifandi Íslending-urinn? Þessarispurningu er auð-
svarað, það er söngkonan Björk
Guðmundsdóttir. Björk er góður
fulltrúi íslensku þjóðarinnar á
erlendri grund. Á fundum með
fjölmiðlafólki fjallar hún iðulega
um íslenska náttúru, sérstöðu
hennar, fegurð og þýðingu
hennar fyrir þjóðina og raunar
allt mannkynið. Björk hefur því
kynnt Ísland á síðari árum meira
en nokkur annar Íslendingur og
á hún því talsverðan þátt í hinni
miklu fjölgun erlendra ferða-
manna hingað til lands á síðari
árum. Nokkrir Íslendingar eru
vel þekktir innan ákveðins
geira, á ákveðnum sviðum. Í því
sambandi mætti nefna Kristin
Sigmundsson söngvara sem er
vel þekktur í óperuheiminum.
Margir laxveiðimenn, vestan
hafs og austan, þekkja til Orra
Vigfússonar, formanns NASF,
Verndarsjóðs villtra laxa.
Orri nýtur mikillar virðingar á
meðal veiðimanna og nátt-
úruverndarsinna, enda hefur
hann lyft grettistaki á sviði
verndar og uppbyggingar stofna
villtra laxa hér í Norður-Evrópu
og raunar víðar. Orri er frum-
kvöðull og eldhugi sem vert er
að hlusta á, ekki síst núna á tím-
um efnahagsþrenginga og at-
vinnuleysis. Nú hefur Orri velt
upp þeirri hugmynd að gera
Þjórsá að laxveiðiperlu. Orri
leggur til að fengnir verði sér-
fræðingar til að athuga hvort
hægt sé að minnka framburð ár-
innar. Ef hægt er að gera Þjórsá
tæra svo að sólarljósið kæmist í
gegnum vatnið myndi fram-
leiðslan í lífríki árinnar stórauk-
ast. Orri bendir á að laxastofninn
í Þjórsá sé líklega stærsti villti
laxastofn á Íslandi og meðal
þeirra stærstu í Atlandshafi. Þess
utan eru í ánni góðir stofnar sjó-
birtings, staðbundins urriða og
bleikju.
Þess má geta að talið er að 40
laxar sem veiddir eru á stöng
skili einu ársverki. Um 1200
störf tengjast laxveiðum hér á
landi, beinar og óbeinar tekjur af
greininni eru um 12 milljarðar
króna. Þetta eru mikilvægar
tekjur í sveitum og í strjálbýlum
héruðum sem dreifast á fjöl-
marga. Fljótt á litið er þetta frá-
bær hugmynd sem sjálfsagt er að
þróa frekar. Það sem mælir á
móti framkvæmd þessa máls að
óskabarn þjóðarinnar, Lands-
virkjun, vill byggja virkjanir í
neðri hluta Þjórsár. Þessar virkj-
anir munu víst verða afar hag-
kvæmar og skila góðum tekjum
eða um 20 milljörðum á ári. Orri
Vigfússon og fleiri hafa hins-
vegar bent á að fleiri virkjanir í
Þjórsá muni eyða 81 – 89 % af
laxastofni árinnar. Þessi skoðun
Orra er byggð á rannsóknum dr
Margaret Filardo sem rannsakað
hefur áhrif virkjana á seiði og
göngufiska í ám á vesturströnd
Bandaríkjanna. Orri segir að eigi
að virkja þá sé verið að taka flest
bestu búsvæði laxins í Þjórsá og
gera lón úr þeim. Þar sem gerðar
eru stíflur í ám þá hættir að vera
rennsli sem framleiðir skordýr
og aðrar lífverur. Þá eyðileggja
virkjanir hrygningarstaði og
náttúruleg seiðaframleiðsla
dregst verulega saman. Það er
sem sagt ekki hægt að virkja í
neðri hluta Þjórsár og á sama
tíma gera ána að einni öflugustu
laxveiðiá í Evrópu. Fljótt á litið
virðist það mun hagstæðara fyrir
þjóðarbúið að virkja en að gera
ána að laxveiðiparadís. Það hlýt-
ur því að vera mun skyn-
samlegra að virkja ef tekið er
mið af stöðu þjóðarbúsins í dag –
nú á tímum mikilla erlendra
skulda, atvinnuleysis og lítilla
verklegra framkvæmda . Við
hefðum kannski getað leyft okk-
ur þetta í góðærinu, að bíða með
að virkja eða virkja annarstaðar
á óhagkvæmari stöðum og gera
Þjórsá að stórfenglegri laxveiðiá,
en við getum varla leyft okkur
slíkan lúxus í dag. Við skulum nú
samt aðeins skoða málið nánar.
Heimsverð á áli fer lækkandi
og erum við ekki sammála um að
það sé komið nóg af álbræðslum
á Íslandi? Þá er áhugi erlendra
fjárfesta vægast sagt afar tak-
markaður á því að fjárfesta hér á
Íslandi. Til lengri tíma litið gæti
það því orðið betri fjárfesting
fyrir þjóðina að gera Þjórsá að
laxveiðiperlu en að byggja þar
fleiri virkjanir.
Það er hlutverk þess ágæta
fyrirtækis Landsvirkjunar að
virkja, framleiða rafmagn.
Hvernig væri nú að Lands-
virkjun virkjaði í þágu náttúr-
unnar og hefði frumkvæði að því
að breyta Þjórsá í stórkostlega
laxveiðiá? Sú framkvæmd yrði
ekki aðeins þjóðhagslega hag-
stæð þegar til lengri tíma er litið
heldur einnig góð auglýsing fyrir
Landsvirkjun. Með því að breyta
Þjórsá í spennandi laxveiðiá
værum við að snúa baki við
þeirri hugmyndafræði sem ríkti
hér fyrir hrun. Það er góð hug-
mynd.
Ál eða lax?
Orri Vigfússon við Skorarhylsfoss, sem var einn tignarlegasti fossinn í Elliðaánum. Orri nýtur virðingar á meðal veiðimanna
Morgunblaðið/Þorkell
Þjórsá
Sigmar B. Hauksson
’
Hvernig væri
nú að Lands-
virkjun virkj-
aði í þágu náttúrunn-
ar og hefði
frumkvæði að því að
breyta Þjórsá í stór-
kostlega laxveiðiá?
Íslandsstofa kynnir rekstrar- og markaðsþróunarverkefnið Áttavitann,
sérstaklega ætlað fyrirtækjum í framleiðslu og hugverkagreinum.
Áttavitinn er einstakt tækifæri fyrir framsýna þátttakendur til að vinna með
jafningjum að því að stilla áttavitann; lagfæra og leiðrétta áherslur og styrkja
þannig grundvöll og rekstrarforsendur síns fyrirtækis, áður en lengra er haldið
í markaðsþróun og sókn á erlenda markaði.
Átta til tíu fyrirtæki taka þátt í verkefninu og mun það standa í jafn marga
mánuði. Mánaðarlega hittist hópurinn á tveggja daga vinnufundi og verður eitt
fyrirtæki í brennidepli á hverjum fundi. Markmiðið er að fyrirtækið nýti tillögur
og ábendingar vinnufundarins til að setja saman og innleiða aðgerðaáætlun.
Tveir ráðgjafar sjá um að leiða verkefnið og stýra hópavinnu.
Umsóknarfrestur er til 12. mars.
Umsóknareyðublað og nánari lýsingu á verkefninu er að finna á vef Íslandsstofu,
www.islandsstofa.is/attavitinn
Frekari upplýsingar veita Erna Björnsdóttir verkefnisstjóri, erna@islandsstofa.is
og Hermann Ottósson forstöðumaður markaðsþróunar, hermann@islandsstofa.is