SunnudagsMogginn - 04.03.2012, Blaðsíða 43

4. mars 2012 43
tísk á persónulegan hátt; á sinn þátt hefur
hún tekið þátt í umræðunni um um-
hverfismál og á áttunda áratugnum gerði
hún verk sem tengdust kvennabarátt-
unni.
„Ég hef aldrei litið á mig sem fem-
ínískan listamann og enn síður á mig sem
listakonu. Starfsheitið er listamaður og ég
tel kynferðið ekki hafa neitt með það að
gera, nema í þeim tilfellum þar sem lista-
menn eru að fást við það í verkunum.
Ég tel listina hafna yfir kynferði. Þetta
er ekki eins og handbolti, þar sem eru
karla- og kvennalið. Og á ekki að vera
þannig.“
En hvað með þátttöku í umhverf-
isorðræðunni? Rúrí vann til að mynda
verk um fossana sem hurfu undir Hálslón
og sýndi á Feneyjatvíæringnum 2003.
„Með því verki vildi ég vekja athygli á
því hvað náttúran og vatnið er okkur
mikils virði. Við þurfum að hugsa okkur
vel um áður en við fórnum þessum verð-
mætum. Þau koma ekki aftur ef við fórn-
um þeim. Fórnarkostnaður merkir að það
sem fórnað er kemur ekki aftur.“
Og er listamaðurinn í góðri stöðu til að
benda á slíka hluti?
„Fyrir mér gerir listin þá kröfu að hún
hafi einhvern tilgang. Í mínu tilfelli er það
að vekja til umhugsunar. Það var mjög
meðvitað að ég tók íslensku fossana fyrir.
Að mörgu leyti hefði verið auðveldara að
benda á Þriggja gljúfra stífluna í Kína,
enginn myndi agnúast út í það. En mér
hefði þótt það léleg aðferðafræði, eða sið-
fræði, að þegja á sama tíma um það sem
væri að gerast í bakgarðinum hjá mér.
Mér finnst mikil ábyrgð fylgja því að
vera listamaður. Ég verð að vera af-
skaplega heiðarleg við sjálfa mig í verk-
unum til þess að ég sé sátt, ég má ekki
svindla. Jafnvel þó það kosti mig mikið
erfiði að finna upplýsingar, þá verð ég að
gera það. Það má aldrei svindla.“
Rúrí við verkin Einn rúmmetra, frá 1994, Rúmmetra III, frá 1996, og fyrir aftan hana er Fimmtíu og tveir metrar, frá 1997.
„Ég tel þetta vera afar merkilega og mik-
ilvæga sýningu,“ segir Christian Schoen,
hinn þýski sýningarstjóri yfirlitssýning-
arinnar á verkum Rúríar í Listasafni Ís-
lands. Schoen er einnig ritstjóri bók-
arinnar nýju um list Rúríar sem kom út í
Þýskalandi á dögunum en hann gjörþekk-
ir íslenska myndlist, eftir að hafa starfað
í nokkur ár sem fyrsti framkvæmdastjóri
Kynningarmiðstöðvar íslenskrar mynd-
listar. Hann tekur fram að þegar hann
tali um mikilvægi sýningarinnar, eigi
hann ekki bara við umfang hennar í öllu
safninu eða fjölda verkanna, heldur telji
hann sýninguna bregða ljósi á mikilvægt
tímabil í listasögunni hér auk þess að
setja listsköpun Rúríar í samhengi. „Það
er afar áhugavert að sjá þessi skýru
tengsl á milli allra verkanna, allar götur
frá áttunda áratugnum,“ segir hann.
„Vitaskuld er ánægjulegt að geta lagt
heilt listasafn undir verk eins myndlist-
armanns. Á þennan hátt er hægt að
sýna fram á þróunina á ferlinum og jafn-
framt persónuleikann að baki sköp-
uninni.“
Schoen vonast til þess að gestir á
sýningunni muni rifja upp það sem þeir
þekkja af eldri verkum hennar en upp-
götvi jafnframt nýjar og jafnvel óvæntar
hliðar á listsköpun hennar. „Það má
finna svo margbreytilegan anda í þess-
um verkum. Í sumum er mikill leikur,
gleði eða ljóðrænn strengur, en önnur
eru nánast yfirþyrmandi enda umfjöll-
unarefnin alvarleg.“
Vantar betri stuðning hér heima
Þegar litið er yfir feril Rúríar, þá vekur at-
hygli hversu opin hún hefur verið fyrir því
að nota hina ólíkustu miðla til að koma
hugmyndum sínum á framfæri; á sýning-
unni gefur að líta skúlptúra úr ýmsum
efnum, ljósmyndir, myndbandsverk,
textaverk og innsetningar.
Schoen bendir á að Rúrí hafi aldrei
gert tilraunir með efni tilraunanna vegna,
þótt hún bindi sig ekki við neinn einn
miðil. Hún hafi þaulhugsað hvert verk
alla leið, enda sé hugmyndin lykilatriði í
hennar sköpun.
„Sum verka hennar eru mjög tvíræð,
hvað varðar að ytra útlit þeirra getur ver-
ið hannað út í hörgul og þau jafnvel köld
að sjá, en um leið hreyfa þau við manni
á áhrifaríkan hátt og eru þrungin tilfinn-
ingum. Eins og ég sagði, þá skiptir hug-
myndin þar mestu. Enda er Rúrí mik-
ilvægur brautryðjandi hér á landi á sviði
gjörninga og hugmyndalistar. Eftir því
sem ég kynnist verkum Rúríar betur verð-
ur heildarupplifunin áhugaverðari.“
Schoen segir Rúrí vera mikilvægan
evrópskan listamann, eins og sýningin
og bókin nýja staðfesti. „En eitt vantar
Rúrí og það er betri stuðningur hér
heima. Það sama má segja um flesta
góða listamenn hér á Íslandi. Það vantar
þroskað galleríumhverfi til að vinna með
listamönnum eins og henni.“
Afar áhugavert að sjá þessi tengsl milli verkanna
Sýningarstjórinn Christian Schoen við verk Rúríar, Fimmtíu metrar, frá 1992.
Morgunblaðið/Einar Falur
Hið virta þýska forlag
Hatje Cantz hefur gefið út
glæsilega 208 blaðsíðna
bók um list og feril Rúríar.
Christian Schoen er rit-
stjóri verksins og skrifar
samtal við Rúrí en aðrir
höfundar texta eru þau
Gunnar J. Árnason, Dorot-
hea van der Koelen, Laufey Helgadóttir og
Halldór Björn Runólfsson. Þá eru í bókinni
hugleiðingar skrifaðar af Rúrí sjálfri. Bókinni
er skipt í samskonar þematíska kafla og
sýningunni í Listasafni Íslands, en þeir nefn-
ast á ensku: Identity, Time, Relativity, Cos-
mos og Environment.
Verk frá öllum ferli Rúríar njóta sín vel í
stóru broti bókarinnar en hún er hönnuð af
Atelier Atla Hilmarssonar.
„Það var svo sannarlega tímabært að
svona bók væri gerð um verk og feril Rúríar. Í
því felst verðskulduð viðurkenning, segir rit-
stjórinn, Christian Schoen. „Rúrí hefur unnið
afar markvisst og meðvitað að sinni sköpun.
Þegar að er gáð þá renna sömu þræðirnir
gegnum verk hennar, allan tímann, og tengja
þau saman.“
Schoen hrósar samstarfinu við alla sem
komu að bókinni, útgáfuna Hatje Cantz og
hönnunarstofu Atla Hilmarssonar, og harm-
ar það eitt að ekki hafi náðst að hafa text-
ann þýddan á íslensku en til þess var ekki
fjármagn.
Tímabær bók um
verk og ferlil Rúríar