SunnudagsMogginn - 04.03.2012, Blaðsíða 30

30 4. mars 2012
U
mræður um landsdómsmálið á
hendur Geir H. Haarde hafa
leitt ýmislegt í ljós og þá ekki
sízt það, að Alþingi er ófært
um að taka ákvörðun um, hvort ákæra
beri einhverja úr hópi þingmanna eða
fyrrverandi þingmanna.
Í Veftímariti um stjórnmál og stjórn-
sýslu, 2. tbl. 2. árg. 2006 sagði Gunnar
Helgi Kristinsson, prófessor:
„Krafan um að meirihluti þings standi
að baki ákæru dregur verulega úr líkum á,
að slík ákæra komi fram, a.m.k. á meðan
flokkur viðkomandi ráðherra á aðild að
þingmeirihlutanum.“
Þessi orð voru skrifuð tveimur árum
fyrir hrun en þau urðu að köldum veru-
leika við meðferð Alþingis á landsdóms-
málinu. Geir H. Haarde er einn ákærður af
þeim ástæðum, sem prófessorinn lýsti
nokkrum árum áður.
Í október 2009 kom út skýrsla vinnu-
hóps, sem forsætisnefnd Alþingis „fól að
fara yfir núgildandi lagareglur um eftirlit
þingsins með framkvæmdarvaldinu og
leggja mat á hvort breytinga sé þörf“. Í
skýrslunni segir:
„Sumar ákvarðanir heyra þó undir rík-
isstjórnina alla í sameiningu. Á slíkum
ákvörðunum bera ráðherrar allir sameig-
inlega ábyrgð þótt aðeins einn ráðherra
undirriti hana. Þótt ákvörðunarvald sé í
höndum eins ráðherra geta samráðherrar
hans átt hlut í athöfnum hans. Þeir geta
því gerzt samsekir í brotum hans, t.d. með
því að hvetja til þeirra eða stuðla að þeim
með öðrum hætti. Það geta því fleiri en
einn ráðherra átt saman hlut að brotum,
sem ráðherraábyrgðalögin taka til, ýmist
sem aðalmenn eða hlutdeildarmenn.“
Þessi skýrsla var samin að beiðni for-
sætisnefndar Ástu Ragnheiðar Jóhann-
esdóttur. Samkvæmt þessari niðurstöðu
verður ekki betur séð en bæði Jóhanna
Sigurðardóttir forsætisráðherra og Össur
Skarphéðinsson utanríkisráðherra, sem
sætu áttu í ríkisstjórn Geirs H. Haarde frá
vori 2007 til 1. febrúar 2009 geti talizt
hlutdeildarmenn í meintum brotum Geirs
H. Haarde. Hvers vegna voru þau ekki
ákærð? Hvers vegna var hugsanlegt hlut-
deildarbrot þeirra ekki rætt á Alþingi?
Skýringuna á því má finna í fyrr-
nefndum ummælum Gunnars Helga
Kristinssonar, prófessors. Hvað heitir
þetta? Þetta heitir pólitík og það af
ómerkilegasta tagi.
Eitt helzta ákæruatriðið, sem eftir
stendur á hendur þessum eina manni er að
hann hafi vanrækt að gæta þess að störf og
áherzlur samráðshóps stjórnvalda um
fjármálastöðugleika og viðbúnað, sem
stofnað var til á árinu 2006 væru markviss
og skiluðu árangri.
Hvernig stendur á því, að hvorki Björg-
vin G. Sigurðsson, viðskiptaráðherra í rík-
isstjórn Geirs H. Haarde, eða Valgerður
Sverrisdóttir/Jón Sigurðsson, sem gegndu
því embætti í fyrri ríkisstjórn, eru ákærð?
Ætlar ákæruvaldið, Alþingi, að halda því
fram í alvöru að þeir ráðherrar hafi ekkert
haft með þennan samráðshóp að gera?
Skýringuna á þessu framferði ákæru-
valdsins er að finna í fyrrnefndum um-
mælum Gunnars Helga Kristinssonar,
prófessors.
Geir H. Haarde er ákærður fyrir að hafa
vanrækt að hafa frumkvæði að virkum að-
gerðum stjórnvalda til að draga úr stærð
íslenzka bankakerfisins. Fyrstu vísbend-
ingar um vanda bankakerfisins komu
fram á fundi í Seðlabankanum í lok nóv-
ember 2005. Þar voru m.a. Halldór Ás-
grímsson forsætisráðherra og Geir H.
Haarde. Næstu mánuði á eftir lék allt á
reiðiskjálfi í bönkunum. Hvernig stendur
á því að Halldór Ásgrímsson, þáverandi
forsætisráðherra, er ekki ákærður fyrir að
hafa vanrækt að grípa til aðgerða til að
minnka bankakerfið þá? Og hvernig
stendur á því að Björgvin G. Sigurðsson,
viðskiptaráðherra frá vori 2007, er ekki
ákærður fyrir þetta atriði?
Skýringuna er að finna í fyrrnefndum
orðum Gunnars Helga Kristinssonar, pró-
fessors. Pólitík og það af ómerkilegasta
tagi.
Geir H. Haarde er ákærður fyrir að hafa
ekki fylgt eftir og fullvissað sig um að
unnið væri með virkum hætti að flutningi
Icesave-reikninga yfir í dótturfélög.
Ingimundur Friðriksson, þáverandi
seðlabankastjóri, samdi merkan fyr-
irlestur til flutnings í Finnlandi sem ekki
var fluttur þar en í þess stað birtur á
heimasíðu Seðlabanka Íslands í febrúar
2009. Í fyrirlestri þessum segir:
„Seðlabanki Íslands taldi eindregið að
innlánastarfsemi bankanna ætti að vera í
dótturfyrirtækjum fremur en útibúum,
þ.m.t. að innlánastarfsemi Landsbankans í
Lundúnum yrði færð í dótturfyrirtæki
bankans. Unnið var að undirbúningi þess í
Landsbankanum snemma árs 2008 og var
Seðlabankanum greint frá því hvað til
þyrfti og hve langan tíma það tæki. Af við-
ræðum við forsvarsmenn Landsbankans
taldi Seðlabankinn mega ráða að það ferli
væri þegar hafið sl. vor (þ.e. vorið 2008). Í
júlí kom á daginn að svo var ekki.“
Af þessum orðum Ingimundar Friðriks-
sonar má ráða að stjórnvöld hafi fengið
rangar upplýsingar um gang þessara mála
en enn og aftur vaknar sú spurning hvers
vegna þáverandi viðskiptaráðherra var
ekki ákærður fyrir þetta meinta brot með
sama hætti og Geir H. Haarde.
Skýringuna er að finna í fyrrnefndum
ummælum Gunnars Helga Kristinssonar,
prófessors. Pólitík og það pólitík af versta
tagi.
Meðferð þessa máls fyrir Landsdómi
eftir helgi verður því miður einhver mesti
pólitíski sirkus, sem settur hefur verið
upp á Íslandi. Og ástæðan er sú, sem hér
hefur verið rakin. Pólitískir leikir á Alþingi
fram og til baka til þess að koma í veg fyrir
að samflokksmenn þeirra, sem meirihlut-
ann hafa yrðu ákærðir.
Lög eru lög. Þess vegna hlutu lögin um
ráðherraábyrgð og landsdóm að koma til
umfjöllunar í framhaldi af hruninu. Þá
þegar var þó orðið ljóst, að það gat verið
álitamál hvort þau væru nothæf nú á tím-
um. Á það benti nefnd á vegum forsæt-
isráðuneytis þegar árið 1999.
Alþingi hefur sannað með málsmeðferð
sinni að þau eru ónothæf.
Pólitískur sirkus og ónothæf lög
Af innlendum
vettvangi …
Styrmir Gunnarsson
styrmir@styrmir.is
Mjög dró til tíðinda í Háskólabíói í fyrra-kvöld. Efnt var til miðnæturhljómleika,þar sem 5 hljómsveitir léku, 4 hljómsveit-anna léku að mestu sömu lögin, hver á
fætur annarri. Voru það tónsmíðar, sem hinir marg-
umtöluðu „Beatles“ hafa ært ungt fólk með að und-
anförnu. Húsið var fullsetið unglingum, sem flestir voru
á aldrinum 14 til 18 ára. Þegar hávær strengjasláttur
hljómsveitanna og skerandi óp söngvaranna dundu við
sem hæst, missti mikill hluti áheyrendanna stjórn á sér
og klappaði af sefjun, æpti og stappaði niður fótunum,
sumir í gólfið, en aðrir dönsuðu á stólsetum eða jafnvel
stólbökum. Sumir drengjanna drógu af sér jakkana og
hentu þeim í loft upp í hita leiksins.“
Þannig lýsti Morgunblaðið fyrstu bítlatónleikunum
sem haldnir voru á Íslandi, á þessum degi fyrir 48 árum.
Viðtökur gesta voru með þeim hætti að ekki varð aftur
snúið – bítlið hafði gengið á land á Íslandi.
Að öðrum sveitum ólöstuðum stálu Hljómar úr Kefla-
vík senunni í Háskólabíói. Það staðfestir frásögn Morg-
unblaðsins: „Mest sefjun greip um sig undir leik
„Hljóma“ frá Keflavík, sem léku bæði fyrir og eftir hlé.
Er þeir höfðu lokið leiknum í fyrra skiptið, var klappið
og orgið svo ærandi, að köll kynnisins, Jónasar Jón-
assonar, í hljóðnemann, þess efnis að „Hljómar“ léku
aftur eftir hléð, bárust ekki til eyrna áheyrenda.“
Og ekki var allt búið. „Það var í síðara skiptið sem
„Hljómar“ léku, að leikurinn tók að ærast fyrir alvöru.
Drukkinn piltur dansaði um allt húsið og fóru tveir
menn á eftir honum og ýmist handsömuðu eða misstu
hann aftur. Svo kom þó, að honum rann nokkuð móð-
urinn, en þegar lögreglumenn komu skömmu síðar að
fjarlægja tónlistarunnanda þennan, sté hann enn nokk-
ur spor. Stóðu þá flestir þeir, sem fyrir framan inngang-
ana sátu, upp og sneru sér við, klappandi þó og æpandi.
Stóðu margir á stólum og slógu höndunum saman fyrir
ofan höfuð sér. Um hríð heyrðist ekkert í „Hljómum“,
sem þó þykja hafa allhávær tæki í þjónustu sinni. Fyr-
irmyndir þeirra „The Beatles“ hafa látið hafa eftir sér, að
þeir séu ekki ánægðir fyrr en hætt er að heyrast til þeirra
fyrir ólátum í salnum – þá fyrst hafi þeir náð takmarki
sínu. Mega „Hljómar“ því vel við una.“
Hljómsveitin Hljómar var stofnuð fimm mánuðum
áður af yngstu meðlimum hljómsveitar Guðmundar
Ingólfssonar, Gunnari Þórðarsyni gítarleikara, Einari
Júlíussyni og Erlingi Björnssyni. Þeir fengu til liðs við sig
trommarann Eggert Kristinsson og Rúnar Júlíusson sem
lék á bassa. Hljómsveitin lék fyrst í Krossinum í Ytri-
Njarðvík en sló í gegn á landsvísu eftir téða tónleika í
Háskólabíói. Hljómar voru fyrsta íslenska bítla-
hljómsveitin sem náði almennum vinsældum. Hljóm-
sveitin starfaði með nokkrum mannabreytingum til
1969 þegar hún leystist upp. Nokkrir meðlimir hennar
tóku þátt í stofnun Trúbrots sama ár.
Snúðu þér við í gröfinni, Beethoven!
Í umfjöllun Morgunblaðsins um tónleikana kemur fram
að sumar hljómsveitanna hafi leikið lagið „Roll Over
Beethoven“ eftir Chuck Berry. Mun „stjórnandi“ einnar
hljómsveitarinnar hafa þýtt nafnið á þessa leið: „Snúðu
þér við í gröfinni, Beethoven!“ Um það uppátæki hafði
Morgunblaðið eftirfarandi að segja: „Ef gamli meistarinn
hefur ekki gert það á þessari stundu, þá er óhætt að full-
yrða, að fátt muni á hann bíta.“
Persónulega var blaðamaður Morgunblaðsins, sem
ekki er nafngreindur, hrifnastur af Savanna tríóinu sem
„átti í engu samleið með hinum öðrum atr. skemmtunar
þessarar“. „Áheyrendur fögnuðu Savanna tríóinu ekki
síður en öðrum og ætluðu aldrei að sleppa því út af svið-
inu, en hrifningin var látin í ljós með allt öðrum og sið-
menntaðri hætti en þegar hinir áttu í hlut.“
orri@mbl.is
Bítlið berst
til Íslands
Hinir íslensku „Bítlar“, Hljómar, á tónleikum árið 1964.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
’
Um hríð heyrðist ekkert í
„Hljómum“, sem þó þykja hafa
allhávær tæki í þjónustu sinni.
Gamla góða Savanna tríóið í góðra vina hópi árið 1965.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Á þessum degi
4. mars 1964