Morgunblaðið - 04.05.2013, Blaðsíða 31

UMRÆÐAN 31
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 4. MAÍ 2013
16. apríl sl. barst stjórn Listahá-
skóla Íslands bréf frá Kristni E.
Hrafnssyni í tölvupósti, þar sem
sett eru fram sjónarmið um ráðn-
ingu nýs rektors LHÍ. Um það bil
sem svarbréf stjórnar var tilbúið
birtist bréf Kristins sem grein í
Morgunblaðinu. Stjórnin svaraði
Kristni í nokkuð löngu máli en birt-
ir hér stytta útgáfu svarsins. Sjón-
armið þau sem Kristinn reifar í
bréfi sínu eru í meginatriðum tvö;
að Fríða Björk Ingvarsdóttir, ný-
ráðinn rektor LHÍ, sé ekki lista-
maður og að hún uppfylli ekki skil-
yrði sem gerð eru til kennara við
skólann.
Svar stjórnar við fyrra atriðinu
er einfalt; reglur um veitingu aka-
demískra starfa við LHÍ gera ráð
fyrir að settar séu sérstakar reglur
um rektorsráðningu og ekki verður
annað ráðið en að sú stjórn sem
fær það verkefni að ráða rektor
móti reglurnar sjálf. Hvergi er þess
getið í reglum eða fyrirmælum að
rektor LHÍ skuli vera listamaður.
Það er því ljóst að krafa Kristins
um að núverandi stjórn skólans lúti
sjónarmiðum sem réðu vali rektors
1998 á ekki við rök að styðjast.
Við skilgreiningu á starfinu og
ákvörðun um orðalag auglýsing-
arinnar var unnið skv. eftirfarandi:
Skipulagsskrá LHÍ, Lög um há-
skóla nr. 63/2006, Yfirlýsing há-
skóla á Íslandi um forsendur og
frelsi háskóla, Reglur um veitingu
akademískra starfa við LHÍ, minn-
isblað rektors frá 23.8. 2012 auk
stefnumótunar og framtíðarsýnar
skólans. Þá gerði stjórn könnun
meðal starfsfólks og fulltrúa nem-
enda þar sem spurt var út í atriði
varðandi ráðninguna. Á grundvelli
þessa var orðalag auglýsingarinnar
unnið og ákveðið eftir samráð við
deildarforseta. Niðurstaðan var sú
að verið væri að auglýsa stöðu
rektors allra listgreina. Þess má
geta að í könnuninni sem gerð var
skiptust svörin mjög til helminga
varðandi það hvort rektor skyldi
vera listamaður eða ekki.
Listaháskólinn ber ábyrgð á þró-
un fræðasviðsins listir innan ís-
lensks háskólasamfélags. Hann
skilgreinir sig sem kjarnaskóla
skapandi greina og vinnur að
framþróun greinanna sem heildar.
Í nýrri framtíðarstefnu hans er
lögð áhersla á tengingar þvert á
listgreinar, frumkvæði í nýsköpun
og þróunarstarf í listum. Þá er und-
irstrikað að skólinn sé vettvangur
miðlunar jafnt sem nútímalegrar
listsköpunar og fræðslu. Sömu
áherslur er að finna í viðauka við
samning skólans við mennta- og
menningarmálaráðuneytið um
kennslu og rannsóknir á fræðasvið-
inu listir. Í samræmi við þessa
stefnu taldi stjórn eðlilegt að hafa
víðan sjóndeildarhring fremur en
þröngan við mat á hæfi umsækj-
enda um stöðu rektors, enda ásetn-
ingur stjórnar að ráða sterkasta
einstaklinginn af fræðasviðinu listir
úr hópi hæfra umsækjenda. Þó rit-
list sé ekki kennd sem sérstök
grein við skólann, hefur lengi verið
stefnt að auknu vægi hennar bæði
með beinum hætti í náminu en
einnig með útgáfu innan allra
deilda. Umsögn LHÍ til Alþingis
vegna breytinga á lögum um há-
skóla frá í febrúar 2006 styður
þetta sjónarmið, þar segir: Hér á
Íslandi er hefð að telja undir einum
flokki eflirfarandi greinar: ritlist,
myndlist, hönnun, arkitektúr, kvik-
myndalist, tónlist, leiklist, og dans.
Síðara atriði sem Kristinn gerir
athugasemdir við varðar hæfi nýr-
áðins rektors, hann fullyrðir að
Fríða Björk, hafi aldrei unnið á
fræðasviðum skólans og sé því ekki
gjaldgeng þar sem kennari eða pró-
fessor. Þessari fullyrðingu vísar
stjórn á bug og upplýsir að skólinn
hefur margsinnis óskað eftir starfs-
kröftum Fríðu Bjarkar sem kenn-
ara, þó hún hafi þurft að hafna
þeim góðu boðum vegna annarra
skuldbindinga. Rök stjórnar gegn
fullyrðingu Kristins eru marg-
vísleg, en fyrst ber að telja mat
þriggja manna hæfisnefndar, sem
mat hæfi umsækjenda um stöðuna.
Hana skipuðu prófessor í heim-
speki við HÍ sem í rannsóknum sín-
um hefur lagt áherslu á tengsl
heimspeki og lista; listamaður og
lektor í listfræði við HÍ; og arkitekt
með mikla reynslu af kennslu og
fræðastörfum – allt einstaklingar
sem njóta viðurkenningar á sínum
sérsviðum. Í vinnu sinni studdist
hæfisnefndin við auglýsinguna um
stöðuna, reglur um veitingu aka-
demískra starfa við LHÍ og ákvæði
laga um háskóla. Eftir að hafa met-
ið listrænan feril, rannsóknir og
fræðastörf, kennslustörf og stjórn-
unarreynslu ásamt reynslu af öðr-
um þáttum, sem telja má að tengist
starfinu sérstaklega, mat nefndin
Fríðu Björk hæfa til að gegna
stöðu rektors LHÍ. Á grundvelli
niðurstöðu hæfisnefndarinnar tók
stjórn viðtöl við alla umsækjendur
sem nefndin taldi uppfylla sett skil-
yrði. Á lokastigum kom til liðs er-
lendur sérfræðingur, Paula Crabt-
ree, rektor List- og
hönnunarakademíunnar í Bergen,
sem þekkir ágætlega til LHÍ og
hefur víðtæka reynslu af akadem-
ísku starfi. Hún tók þátt í viðtölum
við sex umsækjendur og var af-
dráttarlaus í meðmælum sínum
með Fríðu Björk. Á forsendum
þessa faglega ferlis fullyrðir stjórn
að aðdróttanir Kristins um að
framið hafi verið lögbrot með þess-
um gerningi séu beinlínis rangar.
Í þessu sambandi má geta þess
að LHÍ hefur lagt áherslu á mik-
ilvægi þess að fræðasviðið listir hafi
sérstöðu umfram hefðbundnar há-
skólagreinar og að lögin megi ekki
skerða sjálfstæði skólans varðandi
þróun þessa tiltekna fræðasviðs.
Þetta má m.a. sjá í umsögnum skól-
ans um lagafrumvörp um háskóla,
nú síðast frá feb. 2012. Í nefnd-
aráliti allsherjar- og mennta-
málanefndar um málið og í fram-
söguræðu formanns nefndarinnar,
er sérstaða háskólanáms í list-
greinum gerð að umfjöllunarefni og
viðurkennd.
Við ráðningu rektors tók stjórn
skólans mið af þeim sjónarmiðum
sem hér hafa verið rakin og skólinn
hefur haldið á lofti. Niðurstaðan
færir skólanum leiðtoga með sterka
listræna sýn, innsýn í ólíkar list-
greinar, akademíska reynslu af há-
skólakennslu og ritun fræðigreina,
afgerandi leiðtogahæfileika, reynslu
af stjórnun, auk þess að hafa öflugt
tengslanet bæði innan lands og ut-
an. Verðandi rektor hefur sér-
stakan áhuga á þeirri þverfaglegu
nálgun sem lýst er í stefnumótun
um LHÍ og er vel að sér um ís-
lenska stjórnsýslu, hún hefur gott
vald á tungumálum, sem auðveldar
henni að vera sannfærandi málsvari
skólans út á við og þótt hún hafi
ekki haft listsköpun að aðalstarfi þá
er hún með MA-gráðu í sam-
tímaskáldsagnagerð frá virtum er-
lendum háskóla, hefur gefið út eig-
in skáldskap og unnið að þýðingu
metnaðarfullra skáldverka.
Það er mat stjórnar að ráðning
Fríðu Bjarkar Ingvarsdóttur í starf
rektors Listaháskóla Íslands sé í
góðu samhengi við þá vegferð sem
Hjálmar H. Ragnarsson, fráfarandi
rektor, hefur mótað á fimmtán ára
farsælum ferli og telur stjórn ráðn-
inguna fela í sér áréttingu á sér-
stöðu skólans. Framþróun æðri list-
menntunar í landinu í nafni
Listaháskóla Íslands er hið sameig-
inlega verkefni þeirra sem bera hag
listanna fyrir brjósti og stjórn LHÍ
telur niðurstöðu rektorsráðning-
arinnar í þeim anda, enda var
stjórnin einhuga í niðurstöðu sinni.
Meira: mbl.is/greinar
Eftir Kolbrúnu Halldórsdóttur,
Kolbein Einarsson, Önnu
Líndal, Jón Ólaf Ólafsson og
Markús Þór Andrésson
» Framþróun æðri list-
menntunar í landinu
í nafni Listaháskóla Ís-
lands er hið sameigin-
lega verkefni þeirra sem
bera hag listanna fyrir
brjósti og stjórn LHÍ
telur niðurstöðu rekt-
orsráðningarinnar
í þeim anda.
Höfundar eru í stjórn
Listaháskóla Íslands.
Svar við bréfi/grein um ráðn-
ingu rektors Listaháskólans
Í vikunni birtist grein
á síðum þessa blaðs eftir
Kristin E. Hrafnsson
sem titlar sig myndlist-
armann þótt hann hafi
fyrst og fremst haslað
sér völl sem mynd-
höggvari. Í greininni
gerir hann alvarlegar
athugasemdir við ráðn-
ingu Fríðu Bjarkar
Ingvarsdóttur í stöðu
rektors við Listaháskóla Íslands og
fordæmir ráðningarferlið allt. Í
greininni kemur jafnframt fram að
hann hafi sjálfur setið í stjórn skól-
ans til margra ára og mótað þetta
sama ráðningaferli. Ef þessi fortíð
Kristins dugar ekki til að sannfæra
lesendur um að greinin er skrifuð af
annarlegum hvötum og / eða af
kjánaskap er undirritaður ekkert of
góður til að benda á nokkur önnur
vafasöm atriði sem varða málflutn-
inginn. Þá er það mjög líklegt, á
grundvelli fyrri
reynslu, að stjórn
skólans muni aldrei
svara gagnrýni Krist-
ins og því tek ég mér
það bessaleyfi, enda
stundakennari við
stofnunina og með-
limur í Félagi um
Listaháskóla.
Ýmsir hafa gagn-
rýnt skólann í gegn-
um tíðina og ekki síst
vegna ráðninga í
æðstu stöður sem
hafa frá upphafi gengið þvert á fag-
leg viðmið þótt vissulega séu allir að
reyna að gera sitt besta. Sumar
ráðningar væru efni í hneykslismál á
síðum dagblaða en fréttastofur eru
undirmannaðar. Stjórn skólans hef-
ur frá upphafi haft óeðlileg afskipti
af ráðningum og breytt reglum skól-
ans eftir hentugleikum. Sem dæmi
var það í reglum skólans (og afdrátt-
arlaus krafa listheimsins) að rektor
væri eingöngu ráðinn til fimm ára í
senn og mætti í mesta lagi sitja tvö
tímabil. Þessari góðu reglu var
breytt í skjóli nætur og Hjálmar H.
Ragnarsson endurráðinn án auglýs-
ingar í þriðja sinn. Ég vil þó taka það
fram að Hjálmar hefur að mörgu
leyti staðið sig vel á erfiðum upp-
byggingar- og mótunarárum skól-
ans, og er góður drengur eins og allir
vita sem hafa starfað með honum. Ef
allt væri hinsvegar eðlilegt væri
Fríða Björk að huga að eigin end-
urráðningu þessa dagana en í stað-
inn hefur skólinn verið í tómarúmi og
kyrrstöðu frá hruni. Það má leiða að
því líkur að skólinn stæði faglega
mun sterkar en raun ber vitni ef
Fríða Björk, með sína gagnrýnu yf-
irsýn og eldmóð, hefði komið fyrr til
forystustarfa. En ef til vill er hennar
tími akkúrat núna; rétt manneskja á
réttum stað.
Kristinn E. Hrafnsson setur sig á
háan hest gagnvart nýjum rektor og
dregur í efa að hann hafi þá yf-
irgripsmiklu reynslu af listsköpun
sem starfið krefjist. Þá hæðist hann
að ferilskrá hennar og þykist hafa
skilgreiningavald yfir hvað sé list og
hvað sé ekki list; hver sé listamaður
og hver ekki. Við lifum á tímum þver-
faglegrar nálgunar og gamaldags
módernískar hugmyndir Kristins
hafa sem betur fer lítið vægi, þótt
vissulega eigi þær rétt á sér. Það
sakar samt ekki að vera liprari í sam-
skiptum. En hann gengur lengra í
dónaskapnum, því hann fullyrðir að
Fríða Björk væri ekki einu sinni
gjaldgeng sem stundakennari við
skólann. Þarna er vegið harkalega að
starfsheiðri rektors með einstaklega
ósmekklegum hætti og sjálfsögð
krafa að hann biðjist afsökunar á
þessu sérstaklega.
Kristinn ýjar að því að ráðningin
sé ólögleg en veit sem er að í skól-
anum gilda engin lög, eins og dæmin
sanna, þrátt fyrir að hann sé al-
gjörlega rekinn fyrir opinbert fé.
Listaháskólinn er nefnilega sjálfs-
eignarstofnun.
Það hlægilegasta við grein Krist-
ins er þegar hann kynnir hugmynd
sína um opnara ráðningarferli nú
þegar hann er orðinn valdalaus um-
bótamaður.
Nú er hinsvegar þörf fyrir mark-
vissa og jákvæða uppbyggingu. Það
er nauðsynlegt að hafa afburðafólk í
fremstu fylkingu, fólk sem hefur
sterka listræna sýn, skilning á hlut-
verki Listaháskóla Íslands og auga
fyrir frjóum sóknarfærum. Stjórn
skólans hefur látið víðsýni ráða för
við ráðningu Fríðu Bjarkar Ingv-
arsdóttur í stöðu rektors og á þakkir
skildar fyrir hugrekkið. Mikils er að
vænta af nýjum rektor því þjóð án al-
mennilegs alþjóðlegs Listaháskóla
er dæmd til að týnast í hafi þjóðanna.
Góður drengur / rétt manneskja
Eftir Ásmund
Ásmundsson
Ásmundur Ásmundsson
» Þarna er vegið harka-
lega að starfsheiðri
rektors með einstaklega
ósmekklegum hætti og
sjálfsögð krafa að hann
biðjist afsökunar á þessu
sérstaklega.
Höfundur er myndlistarmaður og
situr í myndlistarráði.