Morgunblaðið - Sunnudagur - 11.08.2013, Blaðsíða 15

Var ekkert erfitt fyrir þig að
flytja til Grænlands?
,,Ég stökk bara út í djúpu laug-
ina. Það tók mig tíma að aðlagast
lífinu í Nuuk. Nuuk er 16.000
manna bær og maður bankar ekki
upp á hjá fólki á kvöldin eins og hér
á Íslandi. Þarna eru allt aðrir siðir
en ég hafði átt að venjast. Þjóðirnar
halda mikið saman, Grænlendingar
halda hópinn, Grænlendingar sem
eru giftir Dönum halda sig mikið
sér og sömuleiðis Danir sem eru
giftir Dönum. Þetta er ósköp eðli-
legt. Þegar ég fluttist til Grænlands
vorið 1992 voru þar ekki aðrir út-
lendingar en Danir. Nú er þarna
fjöldi fólks frá Filippseyjum og Taí-
landi sem er komið til að vinna og
starfar mikið til á veitingahúsum.
Þannig að grænlenskt samfélag hef-
ur tekið nokkrum breytingum frá
því ég fluttist þangað.“
Fannstu aldrei fyrir einangrun?
,,Nei, alls ekki. Það var lúxuslíf
fyrir mig að búa með Jonathan. Ef
ég vildi gat ég flogið til Íslands svo
að segja hvenær sem var. Ég var
mjög frjáls. Á Grænlandi vann ég
sem sérfræðingur á Náttúru-
fræðistofnun Grænlands. Þar vann
ég meðal annars að gróðurrann-
sóknum á vesturströnd Grænlands
með tilliti til hreindýrabeitar og
ferðaðist mikið um Grænland vegna
starfs míns.“
Í frjálsu falli
Jonathan dó árið 2010. Var hann
lengi veikur?
,,Haustið 2009 var hann greindur
með krabbamein í vélinda. Þetta
var mjög erfitt en hann gafst aldrei
upp og var í fullri baráttu allan tím-
ann. Hann fór strax til Kaup-
mannahafnar og var þar í lækn-
ismeðferð í tvo og hálfan mánuð.
Æxlið minnkaði en var vaxið upp í
barkaveginn og ekki var hægt að
skera. Við vorum á Ríkisspítalanum
í Kaupmannahöfn í sjö vikur, Jonat-
han hafði misst röddina og hún kom
ekki aftur. Það var erfitt fyrir mann
eins og Jonathan en hann var fljót-
ur að skrifa og fljótur að hugsa. Ég
bjó hjá fyrrverandi eiginkonu hans
og núverandi manni hennar og eitt
sinn var hringt í mig frá spítalanum
og mér var sagt að Jonathan hefði
dáið en verið lífgaður við. Hann
beið ekki neinn skaða af því. Hjúkr-
unarfræðingur á spítalanum sagði
við mig: Það hefði átt að leyfa hon-
um að fara. Mér fannst fáránlegt að
segja þetta því Jonathan var í fullri
baráttu og ég barðist með honum.
Eftir sjö vikna sjúkrahúslegu í
Kaupmannahöfn átti hann að leggj-
ast inn á spítalann í Nuuk en hann
vildi vera á heimili okkar í Nuuk og
hafði það í gegn. Hann var fjórar
vikur heima en svo fékk hann
lungnabólgu og háan hita og var
fluttur á sjúkrahús. Síðan brast æð
við krabbann og Jonathan blæddi út
á skömmum tíma. Jonathan sagði
alltaf að ef hann fengi heilablóðfall
vildi hann fá að fara. Þetta var svip-
að heilablæðingu, var bara í háls-
inum. Hann fékk að fara, eins og
hann vildi.
Svo varð að undirbúa jarðarför-
ina. Á þessum tíma var verið að
gera við kirkjuna í Nuuk og ekkert
benti til að þeim viðgerðum yrði
lokið fyrir jarðarförina sem ljóst var
að yrði fjölmenn. En allt gekk samt
upp. Þegar á reynir geta Grænlend-
ingar gert ótrúlega hluti. Ólafur
Ragnar Grímsson, Friðrik krón-
prins Dana og stjórnmálamenn frá
Danmörku og Færeyjum voru með-
al þeirra sem voru við útförina. Í
Menningarmiðstöðinni í Nuuk sem
tekur 500 manns var sýnt beint frá
útförinni.
Eftir dauða Jonathans vissi ég að
ég myndi fara aftur heim til Íslands
en frestaði því stöðugt. Svo féll ég í
þunglyndi ári eftir að Jonathan dó
og leitaði mér aðstoðar. Það eiga
allir sína erfiðu tíma, það er bara
misjafnt hvernig fólk vinnur úr
þeim. Fyrir mér var það að missa
Jonathan eins og að vera kastað út
úr þyrlu og vera í frjálsu falli. Nú
er ég á leiðinni heim til Íslands. Ég
mun sakna Grænlands en það er
ekki langt á milli landanna. Ég er
ekki að kveðja Grænland fyrir fullt
og allt.“
Þrekvirki Hróksins
Hvernig er staða mála í Grænlandi?
,,Félagsleg vandamál í Grænlandi
eru mikil. Þar er til dæmis mjög há
sjálfsmorðstíðni hjá drengjum, eins
og er reyndar víða annars staðar í
heiminum. Það tekur á að vita af
því. Í litlu samfélagi þekkir maður
svo að segja alla og dauði drengja
snertir mann mjög. Grænlendingar
eru yndislegt fólk. Það er tiltölulega
stutt síðan þeir komust inn í nú-
tímann, pabbi Jonathans var til
dæmis kajakveiðimaður. Þróunin á
Grænlandi tekur tíma en samt eru
hlutir sem komu þangað fyrr en til
Íslands. Faxtæki sá ég á skrif-
stofum á Grænlandi áður en ég sá
það á Íslandi og vídeó sá ég fyrst á
Grænlandi. Þetta er risastórt land
þar sem þróunin er í rétta átt.
Grænland var neytt inn í Evrópu-
sambandið og það átti sinn þátt í að
Grænlendingar fóru að berjast fyrir
heimastjórn. Grænlendingum þótti
mikil minnkun að þurfa að fara
mörgum sinnum á ári til Brussel og
spyrja hvar þeir mættu veiða.
Grænland er eina landið sem hefur
sagt sig úr Evrópusambandinu. Jo-
nathan stóð í því árið 1985 að fara
til allra utanríkisráðherra Evrópu-
sambandslandanna og tilkynna þeim
formlega um þá ákvörðun. Græn-
lendingar ráða nú yfir landi sínu en
um leið og þeir fara að græða um-
talsvert til dæmis á námugreftri eða
olíu þá skerðist framlag Dana til
Grænlands. Forsenda sjálfstæðis er
fjárhagslegt sjálfstæði. Ég hef ekki
áhyggjur af því að Grænlendingar
fari á rosalegt peningafyllirí ef þeir
auðgast af náttúruauðlindum sínum
því þeir hafa samþykkt að stofna ol-
íusjóð eins og Norðmenn hafa
gert.“
Hvað viltu segja um samskipti Ís-
lands og Grænlands?
,,Þau eru töluverð en þekking Ís-
lendinga á grænlenskum málefnum
er af skornum skammti. Grænlend-
ingar vita mikið um Ísland og koma
oft hingað.
Skákfélagið Hrókurinn, með
Hrafn Jökulsson og Róbert Lag-
ermann í broddi fylkingar, hefur
svo unnið þrekvirki á Grænlandi.
Starfið hófst fyrir tíu árum með al-
þjóðlega skákmótinu í Qaqortoq.
Síðan hafa þeir félagar farið í 25
ferðir til austurstrandar Grænlands.
Aðaláherslan hefur verið að kenna
börnum skák og þeir hafa heimsótt
öll þorp á Amassalik-svæðinu og
mörg undanfarin ár hafa þeir staðið
fyrir skákkennslu og skákmótum.
Hrókurinn og Kalak, vináttufélag
Íslands og Grænlands var svo prim-
us motor, ásamt Hörpu og fleiri
hörkuduglegum aðilum í söfnuninni
vegna bruna tónlistarhússins í
Kulusuk. Ég vil ekki halla á neinn
en umsvif Hróksins eru eins og jök-
ulsker sem skera sig úr.
Allt stefnir í góða átt í sam-
skiptum Íslands og Grænlands og
það er líklegt að þau aukist á næstu
árum. Össur Skarphéðinsson skip-
aði í ráðherratíð sinni nýjan sendi-
herra sem er að fara til Grænlands
sem aðalræðismaður. Grænland
mun svo í nánustu framtíð opna
kynningarstofu á Íslandi. Þetta
verður mikil lyftistöng fyrir sam-
skipti þjóðanna.
„Ég mun sakna Grænlands en
það er ekki langt á milli land-
anna. Ég er ekki að kveðja
Grænland fyrir fullt og allt,“
segir Kristjana Motzfeldt
Morgunblaðið/Kristinn
*Fyrir mér varþað að missaJonathan eins og að
vera kastað út úr
þyrlu og vera í
frjálsu falli. Nú er
ég á leiðinni heim
til Íslands.
Jonathan Motzfeldt á spjalli við Friðrik Ólafsson í Qaqortoq á Grænlandi.
Morgunblaðið/Ómar
11.8. 2013 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15
bestalambid.isBeztu uppskriftirnar okkar
Enn einn dagur
í Paradís