Morgunblaðið - 05.12.2013, Blaðsíða 18

18 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 5. DESEMBER 2013
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
„Lestur er algjör undirstaða alls
annars náms,“ sagði Hermundur
Sigmundsson, prófessor í lífeðl-
islegri sálarfræði við Háskólann í
Þrándheimi.
Hann telur að
niðurstaða PISA
2012 rannsókn-
arinnar, sem sýn-
ir afturför í
frammistöðu ís-
lenskra grunn-
skólanema, sé
viðvörunarmerki.
Hermundur
hefur lagt til að
gert verði tíu ára
átak til að bæta íslenska skóla. Það
innifelur m.a. eflingu grunnfærni í
lestri og stærðfræði. Einnig áherslu
á innra skólastarf, aukna hreyfingu
nemenda og eflingu félagsfærni.
Hermundur sagði að sam-
kvæmt PISA 2012 rannsókninni
hefðu norskir nemendur staðið
nokkurn veginn í stað í lestri en orð-
ið verri í stærðfræði og náttúrufræði
frá 2009. „Hér hefur fólk áhyggjur
af því að stærðfræðikunnáttan hafi
versnað. Nemendurnir þurfa að vera
betri í stærðfræði, segja Norðmenn.
Hún er mikilvægt fag til að geta
byggt upp eitthvað sem gæti tekið
við af olíunni,“ sagði Hermundur.
Meðan norsku nemendurnir stóðu í
stað í lestri fór íslenskum nem-
endum aftur í lestrarfærni og kunn-
áttu í stærðfræði og náttúrufræði.
Hermundur kvaðst vera í sam-
starfi við fremstu fræðimenn á sviði
lestrarkennslu og kennslu les-
blindra. „Þetta er ekki mjög flókið,
en það þarf sameiginlegan vilja og
frumkvæði ofan frá í skólakerfinu til
að taka á þessu,“ sagði Hermundur.
Hann nefndi aðferðafræðina við
lestrarkennslu og að forgangsraða
þyrfti námsgreinum.
„Þessir fræðimenn segja að geti
nemandinn ekki lesið sér til gagns
eigi hann mjög erfitt með aðrar
námsgreinar,“ sagði Hermundur.
Hann benti t.d. á að vægi stærð-
fræðidæma sem byggjast á texta
hefði aukist mikið frá fyrri árum.
Torlæsir nemendur ættu því einnig
erfitt uppdráttar í stærðfræðinni.
Meiri lestrarþjálfun í skólum
Hermundur sagði að skólinn
þyrfti að leggja aukna áherslu á
lestrarþjálfun. Þróun samfélagsins
ylli því að ekki væri hægt að treysta
á að börnin fengju aðhald til lestr-
arþjálfunar heima. Foreldrar hefðu
hreinlega ekki tíma til að sinna slíku.
Hermundur telur að kreppan og erf-
iðar aðstæður á heimilum eigi þar
stóran þátt. „Það þarf sterk bein til
að draga börnin frá tölvuspilum til
að æfa lesturinn. Ástæða þess að
drengirnir dragast svona mikið aftur
úr í lestri er sennilega sú að þá vant-
ar meiri þjálfun,“ sagði Hermundur.
Hann sagði að lífeðlislegar ástæður
geti valdið lestrarörðugleikum 3-5%
nemenda. Það að þriðjungur 15 ára
pilta á Íslandi geti ekki lesið sér til
gagns sé líklega vegna þess að
kennslan sé ekki nógu góð og þjálfun
ekki næg.
Hermundur sagði að hægt væri
að bæta úr þessu með markvissum
áherslum og betri lestrarkennsluað-
ferðum. Hann benti á að bæði Bret-
ar og Frakkar hefðu lögbundið
ákveðna aðferð í lestrarkennslu. Það
er svokölluð hljóðaaðferð. Sú aðferð
gaf bestan árangur samkvæmt óháð-
um rannsóknum.
„Þessa aðferð á að nota í byrjun
lestrarkennslu í öllum skólum í
Stóra-Bretlandi,“ sagði Hermundur.
Hún byggist á því að kenna börn-
unum bókstafina og hljóðin sem þeir
tákna. „Það er grundvallaratriði að
þekkja alla bókstafi og öll þeirra
hljóð,“ sagði Hermundur.
Hér eru víða notaðar aðrar að-
ferðir við lestrarkennslu og aðferða-
fræðin ekki samræmd á milli skóla,
að sögn Hermundar. Sama gildir í
Noregi, þar er ekki samræmd að-
ferðafræði við lestrarkennslu. Þetta
telur hann mega laga.
Lestur er undirstaða
alls annars náms
Morgunblaðið/Kristinn
Í skólanum Færni í lestri leggur grunninn að öllu öðru námi. Piltarnir á
myndinni eru í skóla Hjallastefnunnar og tengjast ekki efni fréttarinnar.
Hermundur
Sigmundsson
 Hljóðaaðferð gefur bestan árangur í lestrarkennslu
„Einn vandinn við að meta niður-
stöður PISA-rannsókna er að við
höfum ekki aðgang að prófunum
sjálfum“ sagði Ingvar Sig-
urgeirsson, prófessor í kennslu-
fræði við Háskóla Íslands, um nið-
urstöður PISA 2012 rannsókn-
arinnar. Honum þótti ólíklegt að
prófið sjálft skýrði þann mikla
mun sem var á frammistöðu ís-
lenskra nemenda 2012 og 2009 en
henni hrakaði talsvert á milli
þeirra rannsókna.
Ingvar sagði greinilegt af niður-
stöðum nýjustu PISA-rannsókn-
arinnar að vel þurfi að huga að les-
skilningi í skólakerfinu.
„Það virðist vanta að krakkarnir
glími við krefjandi og upplýsandi
texta. Að þau lesi t.d. vandaðar
blaðagreinar og aðgengilegt efni
úr vísindatímaritum. Texta sem
þau brjóta til mergjar og draga
ályktanir, bera saman, ræða og
hugsa um.“
En eru niðurstöður PISA-
rannsóknarinnar vísbending um að
kennslunni hafi hrakað?
„Skýringarnar liggja ekki á
lausu,“ sagði Ingvar. Hann bendir á
að landsbyggðarskólarnir skili t.d.
miklu verri útkomu 2012 en þeir
gerðu 2009. „Í fljótu bragði dettur
mér ekkert í hug sem getur skýrt
hvers vegna landsbyggðarskól-
arnir dragast
svona aftur úr.“
Ingvar benti á
að íslensku nem-
endurnir hefðu
verið lakastir í
læsi í náttúru-
fræði. Hann
sagði að náttúru-
fræðikennsla
væri of veikburða
í íslenskum skólum.
„Við eigum of fáa kennara með
góðan bakgrunn í náttúrufræði.
Það er eins og fólk með góðan
náttúrufræðigrunn fari allt of
sjaldan í kennslu,“ sagði Ingvar.
Hann telur að niðurstaða PISA
2012 rannsóknarinnar eigi að vera
brýning um að efla lesskilning í
skólum í víðri merkingu. „Ekki að-
eins í náttúrufræði heldur einnig í
samfélagsgreinum og bók-
menntum. Eins þarf að efla tölvu-
læsi og upplýsingalæsi. Það er
brýnast og nýtist börnunum best.“
Ingvar segir að góð lestrarkunn-
átta hafi aldrei verið mikilvægari
en einmitt nú.
„Sjáðu alla þá sem reyna að
hafa áhrif á ungt fólk. Það eru allir
að reyna að hafa áhrif með því að
koma alls konar boðum áleiðis.
Ungt fólk þarf að verða læst á
þetta.“ gudni@mbl.is
Nemendur þurfa að lesa
krefjandi og upplýsandi texta
PISA 2012 SÝNIR AÐ HUGA ÞARF AÐ LESSKILNINGI
Ingvar
Sigurgeirsson
VINTAGE FLÍSAR
Nýkomnar
Stórhöfða 21 | sími 545 5500 | flis.is
Fyrir þá sem
elska hönnun
Íslenska ullin
er einstök
Sjá sölustaði á istex.is