Morgunblaðið - 05.12.2013, Blaðsíða 28

28 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 5. DESEMBER 2013
Rafbílar ryðja sér
til rúms í auknum
mæli í mörgum lönd-
um. Í Bretlandi bjóða
BMW, Mini, Nissan,
Renault, Smart, Tesla
og bráðum VW raf-
knúna bíla sem stand-
ast samanburð um
kostnað og afköst við
flesta bíla knúna
hefðbundnu eldsneyti
úr kolvetnum, bensín
og dísel.
Á Íslandi er ofgnótt vistvænnar
orku, stór hluti er rafmagn frá fall-
vatnsvirkjunum. Áhugavert er að
áætla áhrif þess ef bílafloti lands-
manna myndi skipta úr kolvetnis-
knúnum ökutækjum yfir í rafbíla.
Hér á eftir fylgir einfalt dæmi.
Á Íslandi voru 210 þúsund fólks-
bílar árið 2012. Gerum ráð fyrir að
þrem af hverjum fjórum bílum sé
skipt yfir í rafbíla, flestum en ekki
öllum venjulegum bílum. Hverjum
bíl sé ekið 10 þúsund km á ári.
Orkurýmd Tesla bíls er 85 kWh,
hann kemst 500 km á geyminum
samkvæmt evrópskum prófum.
Heildarorkunotkun rafbílanna væri
þá 270 GWh á ári. Til samanburðar
er ársframleiðsla Landsvirkjunar
12,5 TWh. Orkunotkun rafbílanna
yrði 2,1% af framleiðslu Lands-
virkjunar.
Hver væri kostnaðurinn? Meðal
heildsöluverð Landsvirkjunar árið
2012 var kr. 3.427 á MWh. Raf-
magnið á þrjá fjórðu bílaflotans
myndi kosta ISK 917 milljónir,
ISK 1,1 milljarð með flutningi
Landsnets.
Hver væri sparnaðurinn? Inn-
kaupsverð bensíns og dísels að við-
bættum flutningskostnaði er um
helmingur smásöluverðs eða ISK
120 á hvern lítra. Ef hver venjuleg-
ur bíll eyðir 7,5 l/100 km kostar
kolvetniseldsneyti á þrjá fjórðu
bílaflotans ISK 14,2 milljarða kom-
ið til landsins miðað við 10 þúsund
km akstur á ári. Mis-
munurinn er ISK 13,1
milljarðar.
Þrettán milljarðar
myndu sparast á
hverju ári ef fólks-
bílaflotinn væri að
þrem fjórðu rafvæddur
og knúinn íslenskri
raforku, um 43 þúsund
krónur á hvern íbúa
landsins.
Ólíkt mörgum öðr-
um efnahagsaðgerðum
undanfarið fælu skipti í rafbíla í
sér hreinan sparnað, ekki nið-
urskurð, minni kostnað en sömu
notkun. Ótalinn er sparnaður og
bætt lífsgæði vegna minni loft-
mengunar og áhrifum hennar á
heilsu fólks og jafnvægi lífríkis.
Ótalinn er sparnaður ef vörubílar
og rútur yrðu rafvæddar. Ótalið er
„ímyndargildi“ og önnur óefnisleg
gæði sem Ísland fengi fyrir að vera
fyrst þjóða til að rafvæða bílaflota
að stærstu leyti með vistvænni
orku. Kannski gæti hluti skipa og
báta fylgt eftir í fyllingu tímans?
Orkan er til staðar, bílarnir líka,
útreikningar benda til að rafvæð-
ing bílaflota myndi spara umtals-
verðar fjárhæðir og minnka meng-
un verulega, það margborgar sig
að fá fleiri rafbíla á göturnar
knúna hreinni og ódýrri, íslenskri
raforku. Kjósendur vilja umbætur í
efnahags- , umhverfis- og orku-
málum. Eftir hverju eru stjórnvöld
að bíða?
Fleiri Tesla
á göturnar
Eftir Sveinn Valfells
Sveinn Valfells
»Þrettán milljarðar
myndu sparast á
hverju ári ef fólksbíla-
flotinn væri að þrem
fjórðu rafvæddur og
knúinn íslenskri raforku.
Höfundur er eðlisfræðingur
og hagfræðingur.
Það er ekki bara á
ábyrgð þeirra fyr-
irtækja sem við not-
um til að dreifa upp-
lýsingum eða erum í
þjónustu hjá að gæta
þeirra þótt þeir eigi
að tryggja eins og
kostur er að öryggis
sé gætt í hvívetna.
Í ljósi umfjöllunar
undanfarinna daga
um málefni fjarskipta-
fyrirtækis sem lenti í
mjög óheppilegri töl-
vuárás þá hefur ým-
islegt miður gerst.
Þar má nefna annars
vegar með hvaða
hætti „netheimar“
hafa tekið þessi gögn
sem aflað var á ólög-
mætan máta og deilt,
og hins vegar með
hvaða hætti sumir
fjölmiðlar hafa fjallað
um málið.
Það á ekki að líðast að upplýs-
ingum eins og þessum sé miðlað
áfram t.a.m. á „deilisíðum“. Þeir
sem gera það ættu að hugsa sinn
gang og hvern þann sem tekur þátt
í slíku athæfi ætti að sækja til
saka.
Hvað getum við lært af þessu?
Hver ættu fyrstu viðbrögð að vera
þegar svona aðstæður skapast?
Hver og hvernig ætti að forgangs-
raða? Hver ber ábyrgð? Hvernig
getum við reynt að koma í veg fyr-
ir að þetta gerist aftur?
Þetta er meðal margra spurn-
inga sem koma upp við aðstæður
eins og þessar. Því miður sýnir
reynslan hins vegar að menn eru
oft fljótir að gleyma. Þeir sem bera
ábyrgð á rekstri fara oft í aðgerðir
í kjölfar frétta eins og þessara en
með mjög misjöfnum árangri og
með mislangt úthald.
Það eru ekki til neinar „töfra-
lausnir“ í þessum efnum. Þetta er
eins og að fá viðvörun frá lækn-
inum og ætla sér að taka sig á og
fara í ræktina, breyta um mat-
aræði en falla svo í sömu gryfjuna
aftur. Það vantar hugarfarsbreyt-
ingu hjá öllum, ekki bara not-
endum, tæknifólki og stjórnendum.
Nágrannaþjóðir okkar hafa m.a.
verið að taka einn mánuð á ári til
að efla vitund almennings og fyr-
irtækja. Við þurfum að verja fé í
þennan málaflokk og styðja við
hann með myndarlegum hætti ef
við tökum þessi mál alvarlega.
Þegar upp kemur bilun eða atvik
eins og það sem er rætt hér sem
varðar tæknileg öryggismál þá er
það yfirleitt ekki flókið viðfangs-
efni að leysa. Það sem er flókið er
að festa í sessi verklag, ferli og
stjórnun með þeim hætti að stöð-
ugar úrbætur verði hluti af dag-
legum rekstri hjá aðilum sem með-
höndla viðkvæmar upplýsingar.
Það má ekki gleyma því að upp-
lýsingar eru víða, þær eru ekki
bara í tölvukerfum. Stjórnendur
fyrirtækja eiga einnig oft mjög erf-
itt með að gera sér grein fyrir
áhættum eins og þessum, sér í lagi
þeim sem fjalla um upplýs-
ingatækni þar sem hlutirnir eru
ekki alltaf sýnilegir.
Í ljósi þess að mikil þróun hefur
átt sér stað á síðustu árum á sviði
upplýsingatækni væri æskilegt að
allir endurskoðuðu fyrirkomulag
sinna upplýsingatæknimála. Fjöl-
breytileiki eykur enn frekar hættu
á að upplýsingar séu víða og þrátt
fyrir að í fyrstu sé talið að slíkar
upplýsingar skipti litlu máli þá er
það því miður ekki oft raunin.
Vandinn er að hluta til kúlt-
úrmál, sem lýsir sér einna helst í
því að við innleiðingu kerfa og
lausna kemur öryggi oftar en ekki
mjög seint í ferlinu. Eins þegar
verið er að reka upplýsingakerfi
hættir mörgum til að treysta um of
á kerfi sem hafa því hlutverki að
gegna að vernda notandann fyrir
óværu.
Við eigum að standa vörð um viðkvæmar upplýsingar
Eftir Ólaf Róbert
Rafnsson » Við þurfum að verja
fé í þennan mála-
flokk og styðja við hann
með myndarlegum
hætti ef við tökum þessi
mál alvarlega.
Ólafur Róbert Rafnsson
Höfundur er ráðgjafi á sviði
upplýsingaöryggis hjá Capacent.
Efnamóttakan hf. býður fyrirtækjum og stofnunum þjónustu sem tryggir öryggi
og hámarksendurvinnslu ýmissa efnaflokka er falla til á skrifstofum.
Trúnaðarskjöl
Trúnaðarskjölum er safnað
í sérstök læst ílát. Gögnin
eru síðan tætt og fyllsta
trúnaðar og öryggis er gætt.
Rafhlöður og
lítil raftæki
Útvegum hentug ílát fyrir
rafhlöður, sem ekki mega
blandast öðrum úrgangi.
Í sömu ílát má setja farsíma
og önnur lítil raftæki.
Stór raftæki
Sækjum stór raftæki og
tryggjum að þau komist til
öruggrar endurvinnslu.
Trúnaðargögnum á tölvum
er eytt.
Prenthylki
Notuðum heilum prent-
hylkjum er hentugt og
hagkvæmt að safna í
sérstök ílát. Með því móti
er endurnýting þeirra
tryggð.
Umhverfislausnir
fyrir skrifstofur
Sími 559 2200 • soludeild@efnamottakan.is • www.efnamottakan.is
Aukablað
alla þriðjudaga