Morgunblaðið - 05.12.2013, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 5. DESEMBER 2013
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Þetta var hansstærsti sig-ur og helsta
kosningamálið
þegar sóst var eftir
endurkjöri. Heil-
brigðistrygg-
ingakerfið, sem í almennu tali
vestra er kallað Obamacare,
átti að verða bautasteinninn
um það hvaða áhrif Barack
Obama hefði haft á bandarísk
innanlandsmál. Nú stefnir allt
hins vegar í það að Obamacare
verði til þess að gera út af við
seinna kjörtímabil forsetans.
Samkvæmt könnunum segja
57% Bandaríkjamanna að þau
styðji ekki umbæturnar, og
55% eru ósátt við störf Obama
sem forseta.
Hluti vandans er það hvernig
Obamacare fékkst samþykkt
með miklu harðfylgi í banda-
ríska þinginu. Þingmenn skipt-
ust í fylkingar nánast alveg eft-
ir flokkslínum og deilan um
Obamacare varð nánast per-
sónuleg gagnvart forsetanum.
Löngu eftir að lögin um Oba-
macare voru samþykkt og eftir
að hæstiréttur Bandaríkjanna
dæmdi þau lögleg eftir króka-
leiðum hafa repúblíkanar því
haldið uppi andstöðu við þau.
Deilan um Obamacare hefur til
dæmis verið grunnurinn að
þeirri óvissu um fjármögnun
ríkisins sem skekið hefur
Bandaríkin síðustu árin.
Andstaða almennra Banda-
ríkjamanna við Obamacare er
hins vegar ekki sprottin af deil-
um um fjármögnun eða hug-
myndafræði repúblíkana, held-
ur býr tvennt þar einkum að
baki. Annað er að komið hefur í
ljós að loforð forsetans um að
„ef þér líkar við tryggingarnar
þínar núna, þá færðu að halda
þeim“ hefur reynst vera rangt.
Tryggingafélögin hafa út frá
ákvæðum laganna
neyðst til þess að
bregðast við sam-
keppni ríkisins.
Um þarsíðustu
mánaðamót fékk
því stór hópur
Bandaríkjamanna bréf inn um
lúguna þar sem útskýrt var
fyrir honum að vegna laganna
stæði til að hann þyrfti að
borga hærri iðgjöld fyrir verri
heilbrigðistryggingar. Óhætt
er að fullyrða að það séu þver-
öfugar afleiðingar við það sem
stefnt var að með Obamacare.
Hitt atriðið, síðasti naglinn,
ef svo má að orði komast, var
svo opnun heimasíðunnar þar
sem fólk átti að skrá sig. Alls
kyns tæknigallar hafa hrjáð
síðuna frá upphafi og fólki ver-
ið gert erfitt fyrir að skrá sig.
Fyrsta mánuðinn skráðu sig
rétt rúmlega 100.000 manns, af
þeim 50 milljónum Bandaríkja-
manna sem hafa ekki heilbrigð-
istryggingar. Enginn virðist
við stjórn sem ber ábyrgð á
klúðrinu og spurningar hafa
jafnframt vaknað um öryggi
persónuupplýsinga, þó að eng-
inn tyrkneskur hakkari hafi
gert vart við sig vestanhafs enn
sem komið er.
Allt þetta hefur veikt stöðu
Obama mjög. Trúverðugleiki
hans hefur beðið hnekki og
þingmenn demókrata í bar-
áttusætum eru farnir að huga
að þingkosningunum 2014.
Einnig hefur því verið velt upp
hvort Obama hefði ekki getað
afstýrt þessum hörðu deilum
með því að koma meira til móts
við repúblíkana í upphafi. Lík-
lega eru slíkar sáttaumleitanir
um seinan nú, en Obama hefur
hins vegar enn möguleika á að
laga hnökrana við Obamacare.
Spurningin er þó hvort skaðinn
sé nú þegar orðinn of mikill.
Bandaríkjaforseta
hefur tekist illa upp
við endurskoðun
heilbrigðiskerfisins}
Myllusteinn Obama
Steingrímur J.Sigfússon og
eftirmaður hans á
formannsstóli VG,
Katrín Jak-
obsdóttir, birtust
óvænt eins og frelsandi englar
Ríkisútvarpsins í þingsölum í
gær og sóttu hart að Illuga
Gunnarssyni menntamála-
ráðherra. Ráðherrann fipaðist
þó hvergi og benti á viðskilnað
þeirra sjálfra við „RÚV.“
Steingrímur J. og Katrín for-
dæmdu þá menntamálaráð-
herra fyrir að „dvelja í fortíð-
inni.“ Þeirra fortíð.
Þau tvö settu það fordæmi að
klípa af hinum sérstaka nef-
skatti til „RÚV“ og láta klíp-
una renna í ríkiskassann. Auð-
vitað hefði verið eðlilegast að
lækka nefskattinn
á almenning.
Nú eru margir í
uppnámi vegna út-
komu íslenskra
skóla í svonefndri
PISA-könnun. Slík hrakför á
sinn aðdraganda. Katrín Jak-
obsdóttir kemst ekki hjá því að
horfa á þá niðurstöðu sem upp-
skeru eftir fjögurra ára ráð-
herratíð hvað þennan þátt
varðar.
Eða má ekki heldur horfa til
þeirrar fortíðar þegar fall-
einkunnin birtist? Nú eru sex
mánuðir síðan VG ráðherrarnir
tveir hrökkluðust úr rík-
isstjórn. Vilja þau að verk
þeirra þar séu þurrkuð út eftir
sex mánuði, eins og smáskila-
boð hjá Vodafone?
Fortíðarlausir
ráðherrar eru
sjaldgæf eintök}
Fortíðarflótti Þ
að fer ekki framhjá þeim sem
veita umhverfi sínu einhverja
eftirtekt að stjórnarandstaða
landsins er slegin og ráðlaus nú
þegar tillögur ríkisstjórnarinnar
um aðgerðir í þágu skuldugra heimila hafa
verið lagðar fram og hlotið góðar und-
irtektir. Ríkisstjórnin hefur einfaldlega gert
það sem stjórnarandstaðan hafði hvorki
rænu né vit á að gera þegar hún var við
völd. Þá reyndi vinstri stjórnin stöðugt að
tyggja það ofan í þjóðina að allt hefði verið
gert sem hægt væri að gera fyrir heimilin í
landinu. Fólkið sjálft vissi mætavel að ekkert
hafði verið gert og skildi sömuleiðis að
vinstri stjórnin væri einbeitt og staðföst í því
að halda áfram að gera alls ekki neitt.
Það er afskaplega erfitt að vera á móti að-
gerðum í þágu skuldugra heimila en stjórnarandstaðan
reynir það nú samt. Hún er dáðlaus en ekki alveg mál-
laus og reynir að klóra í bakkann með litlum árangri.
Það er beinlínis vandræðalegt að horfa upp á fulltrúa
hennar tjá sig um hinar nýju tillögur ríkisstjórn-
arinnar. Ólundarsvipur er límdur á andlit þessa fólks
og fas þess ber með sér að því líði ekki sérlega vel
enda veit það mætavel að það hefur glatað trúverð-
ugleika. Stjórnarandstaðan lagði gríðarlega orku í að
telja almenningi trú um að loforð annars stjórn-
arflokksins, Framsóknarflokksins, um skuldaleiðrétt-
ingu væri ein stór blekking, eins konar met í fölskum
kosningaloforðum. Þessi málflutningur
stenst ekki lengur, reynist hafa verið
hræðsluáróður. Ríkisstjórnin stendur nú
uppi sem sigurvegari og þá sérstaklega for-
sætisráðherra, Sigmundur Davíð Gunn-
laugsson, sem hvikaði aldrei í málflutningi
sínum heldur ítrekaði hvað eftir annað að
ríkisstjórnin myndi vinna að leiðréttingu á
skuldum heimila landsins.
Pólitískir andstæðingar forsætisráðherra,
Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar, hafa
einskis svifist þegar kemur að því að hafa af
honum æruna. Hann hefur verið kallaður
öllum illum nöfnum, verið gerður að hold-
gervingi afturhalds og stöðnunar, kallaður
lýðskrumari og sagður vera nánast þjóð-
hættulegur maður. Það hefur ekki verið
neinn stillingartónn í ýmsum ummælum um
forsætisráðherra. En þau eru í takt við nýjustu
strauma og tísku í þjóðmálaumræðunni þar sem menn
leggja beinlínis upp úr því að opinbera átakanlegan
skort sinn á almennri kurteisi. Þeir sem skrifað hafa og
talað hvað svæsnast um forsætisráðherra hafa senni-
lega ekki manndóm í sér til að biðja forsætisráðherra
afsökunar nú þegar hann og ríkisstjórn hans hafa lagt
fram skynsamlegar tillögur um skuldaniðurfellingu.
Sumir verða alltaf dónar.
En ríkisstjórnin hefur styrkt sig um leið og stjórnar-
andstaðan virðist vera í nokkurri tilvistarkreppu.
kolbrun@mbl.is
Kolbrún
Bergþórsdóttir
Pistill
Sigur fyrir ríkisstjórnina
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Matvælastofnun hefur ennekki gengið frá ráðn-ingarsamningum viðsex dýraeftirlitsmenn
sem ráðnir voru til starfa í haust og
eiga að taka til starfa 1. janúar næst-
komandi. Óvissa hefur verið með
fjárveitingar til verkefnisins en
reiknað er með að málið skýrist við
aðra umræðu fjárlaga.
Alþingi samþykkti í vor ný lög
um velferð dýra og búfjárhald. Sam-
kvæmt þeim mun Matvælastofnun
taka við störfum á fjórða tug búfjár-
eftirlitsmanna sem nú starfa í hluta-
störfum á vegum sveitarfélaga um
allt land og sinna öflun hagtalna í
landbúnaði ásamt almennu búfjár-
eftirliti. Samhliða þessu annast
stofnunin framkvæmd nýrra laga um
velferð dýra og þar með eftirlit með
gæludýrum sem áður var hjá Um-
hverfisstofnun.
Tilkynnt um ráðningu
Atvinnuvegaráðuneytið gerði
frá upphafi ráð fyrir fjölgun starfa
hjá Matvælastofnun vegna þessara
nýju verkefna, þar á meðal sex sér-
fræðinga, svokallaðra búfjáreftirlits-
manna, í jafn mörgum útibúum.
Sextíu umsóknir bárust um
þessi sex störf þegar þau voru aug-
lýst í sumar. Matvælastofnun birti
tilkynningu á vef sínum 30. október
um það hverjir hefðu verið ráðnir í
þessi störf.
Ekki var gert ráð fyrir fjárveit-
ingu til ráðningar eftirlitsmannanna
í fjárlagafrumvarpi næsta árs en
fram kom við fyrstu umræðu að til-
laga yrði gerð við aðra umræðu. Þá
var í tillögum hagræðingarhóps
ríkisstjórnarinnar lagt til að kostn-
aður við innleiðingu dýravernd-
unarlaga yrði endurskoðaður.
Atvinnuvegaráðuneytið mun hafa
beðið Matvælastofnun um að halda
að sér höndum þar til málin skýrð-
ust. Allavega hefur enn ekki verið
skrifað undir ráðningarsamninga.
Tillaga um að draga úr
Samkvæmt upplýsingum Stef-
áns Guðmundssonar, forstöðumanns
rekstrar- og mannauðssviðs Mat-
vælastofnunar, hefur undirbúningur
að gildistöku laganna tekið mið af
kostnaðarmatinu sem fylgdi báðum
frumvörpunum. Gert var ráð fyrir að
kostnaður yrði 115 milljónir kr. á
fyrsta ári og 106 milljónir eftir það.
Þar af eru 83 milljónir vegna verk-
efna sem nú eru á ábyrgð sveitarfé-
laganna. Samband íslenskra sveitar-
félaga hefur aðra sýn á málið og
bendir á að ýmis verkefni eru áfram
á vegum sveitarfélaganna. Gera átti
samkomulag um verkefnatilfærsluna
á milli ríks og sveitarfélaga.
Nú hafa fulltrúar úr atvinnu-
veganefnd Alþingis flutt frumvarp
um breytingar á umræddum lögum
þar sem dregið verður úr kröfum um
eftirlit og þar með kostnaði. Þannig
verður ekki skylt að skoða alla staði
annað hvert ár heldur áhættuflokk-
un látin ráða.
Ekki örugg fjárveiting
Matvælastofnun reiknaði með
að hægt yrði að ganga frá ráðningum
eftirlitsmannanna í framhaldi af 2.
umræðu sem vera átti í þessari viku
en var frestað fram í næstu viku.
Vigdís Hauksdóttir, formað-
ur fjárlaganefndar, segist ekki
geta sagt neitt um málið þegar
hún er spurð að því hvort vænt-
anleg sé tillaga um fjárveitingu
við aðra umræðu. „Eitt get ég
þó sagt að augljóst er að frest-
unin á ráðningarsamning-
unum á rætur að rekja til
þess að ekki er komin örugg
fjárveiting frá Alþingi,“ seg-
ir Vigdís.
Engar fjárveitingar
til búfjáreftirlits
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Búfé Vonir eru bundnar við að eftirlit með velferð dýra verði skilvirkara
með ráðningu sex sérhæfðra eftirlitsmanna úti um landið.
Frestun á frágangi ráðningar-
samninga nýrra búfjáreftirlits-
manna skapar óvissu og setur
strik í reikninginn í ráðstöf-
unum sem fólk þarf að gera
vegna núverandi starfs, hús-
næðis og jafnvel fjölskyldu-
mála. Langur kapall þarf að
ganga upp.
Ásdís Helga Bjarnadóttir,
verkefnastjóri við endurmennt-
unardeild Landbúnaðarháskóla
Íslands, var ráðin eftirlits-
maður á Austurlandi. Hún seg-
ist hvorki hafa getað gengið frá
samningum um leigu á hús-
næði sínu á Hvanneyri né um
húsnæði á Egilsstöðum. Fólk
hafi ekki endalausa þol-
inmæði. Erfitt sé að redda
svona hlutum á nokkrum
dögum. „Þetta fær mann
til að hugsa um það
hvort maður hafi
tekið rétta
ákvörðun að
þiggja þetta
starf.“
Óvissa hjá
fjölskyldum
ERFITT VEGNA FRESTUNAR
Ásdís Helga
Bjarnadóttir