Morgunblaðið - 05.12.2013, Blaðsíða 26

ALLT
á einum stað!
Lágmarks biðtími www.bilaattan.is
Dekkjaverkstæði
Varahlutir
Bílaverkstæði
Smurstöð
26 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 5. DESEMBER 2013
Skyldi hrunið vera
farið að naga í hæl-
ana á íslenska skóla-
kerfinu? Í PISA –
könnun 2009 höfðu
íslenskir grunnskóla-
nemendur bætt sig
verulega í sam-
anburði við aðra og
komu vel út. Í könn-
uninni 2012 hallar á
ógæfuhliðina. Sér-
staklega kemur
landsbyggðin illa út og drengir. Í
tölum frá OECD kemur einnig
fram að hvergi hefur orðið meiri
niðurskurður í skólakerfinu en á
Íslandi. Menn geta svo sem böl-
sótast út í kennara eins og þeir
eru vanir. En rétt er að menn átti
sig á því áður en þeir fara að rífa
sig hver staða kennarastétt-
arinnar er. Annars verðum við
aldrei í stöðu til að bæta skóla-
starf á Íslandi. Ég fullyrði að það
skipti mestu máli að við eigum
gæðakennara sem beiti vísinda-
legum aðferðum af
kunnáttu við kennsl-
una og mennsku.
Annað skiptir minna
máli í að bæta stöð-
una. En margir vilja
kenna öðru um.
Þær raddir heyrast
oft að kennslustundir
á grunnskólakennara
séu færri en almennt
gerist og kostnaður á
hvern nemanda sé
hár. En þá verða
menn að skoða
tvennt. Kjarasamn-
ingar kennara eru þannig að í
stað þess að hækka laun kennara
með hærri aldri eins og gerist
víða annars staðar hafa þeir feng-
ið afslátt af kennslu. Meðalaldur
kennara er hár og því er meðaltal
kennslustunda á hvern kennara
lægri en annars staðar. Á hinn
bóginn er leitun að kennurum er-
lendis sem vinna eins mikið önn-
ur, skilgreind störf þannig að
heildarvinnutími þeirra er meira
en sambærilegur við það sem
annars staðar gerist. Vissulega er
kostnaður við hvern nemanda á
Íslandi í hærri kantinum. En ekki
vegna hárra kennaralauna heldur
af því hversu dreifð byggð er á
Íslandi og dýrt að halda uppi
litlum skólum víða um land,
vegna þess að sem betur fer hafa
sveitarfélög verið metnaðarfull í
því að byggja upp góðar skóla-
byggingar og reikna sér því háa
húsaleigu og sökum þess að skól-
ar á Íslandi reka í senn frístunda-
heimili og mötuneyti sem ekki er
alltaf reiknað með í samanburð-
artölum annarra þjóða.
Raunar eru kennaralaun á Ís-
landi svo fáránlega lág að
menntamálaráðherra gat ekki
orða bundist nýlega í fjölmiðlum
landsins. En hversu lág eru þau
miðað við aðrar menntastéttir og
kennara nokkurra erlendra ríkja?
Í töflu hér að neðan sem fengin
er úr skýrslum frá OECD kemur
þetta glögglega fram. Þar eru
árslaun kennara OECD-landanna
miðað við fullt starf árið 2011
reiknuð í bandaríkjadölum. Miðað
er við 15 ára kennslureynslu:
Lönd Laun
Ísland 26.991
Danmörk 50.332
Lúxemborg 93.397
Portúgal 39.424
Finnland 43.327
Holland 63.695
Chile 23.623
Slóvenía 32.193
Bandaríkin 46.130
Meðaltal OECD: 38. 1361)
Enn meiri munur er á árs-
launum kennara ef reiknað er
með hæstu kennaralaunum land-
anna.
Af þessu sést að árslaun kenn-
ara í fullu starfi á Íslandi eftir 15
ára kennslu eru innan við 70% af
meðallaunum kennara í OECD-
landanna. Íslenskir kennarar eru
hálfdrættingar á við Dani og fá
rétt rúmlega fjórðung af árs-
launum kennara í Lúxemborg.
Það er helst að laun íslenskra
kennara séu sambærileg við laun
kennara í Chile þar sem verðlag
er með allt öðrum hætti en hér á
landi.
Skýrsluhöfundar OECD-
skýrslu um Ísland komast einnig
svo að orði um laun kennara mið-
að við annað háskólamenntað
starfsfólk á Íslandi (Lausleg þýð-
ing mín): „Um þessar mundir
greiða Íslendingar mjög lág kenn-
aralaun – þau eru einungis 50-
60% af árslaunum háskólamennt-
aðra starfsmanna í fullu starfi,
mun lægra hlutfall en í flestum
öðrum OECD-ríkjum. Þetta leiðir
til þess að erfitt verður að laða
góða útskriftarstúdenta að kenn-
aranámi. En niðurstöður PISA-
rannsóknanna benda til þess að
gæði kennara skipti meira máli í
árangri nemenda en bekkj-
arstærð. Í ljósi þess að mikill
hluti kennara fer á eftirlaun
næsta áratug er ljóst að knýjandi
þörf er á því að taka á þessu
máli.“2)
Staðreyndirnar liggja á borð-
inu. Laun kennara eru fyrir neð-
an allar hellur. Næstu ár hættir
rúmlega þriðjungur kennara
vegna aldurs. Stöðugt færri
sækja um kennaranám og brott-
fall í náminu er himinhrópandi.
Næstu tvö ár útskrifast sárafáir
kennarar. Yfirvofandi er kenn-
araskortur eða að minnsta kosti
skortur á hæfum kennurum með
góða menntun. Í starfi mínu sem
deildarstjóri grunnskóla fylgist
ég með kennurum fara út úr skól-
anum eftir langan vinnudag í hina
vinnuna, kvöldvinnuna og helg-
arvinnuna til þess að geta haft í
sig og á. Karlmenn hafa að mestu
leyti flúið þessa stétt vegna lágra
kjara og niðrandi tals um kenn-
ara. Hætta er á að stéttin nánast
fjari út. Vilji Íslendingar áfram
eiga góða skóla og koma í veg
fyrir að stórtjón verði á grunn-
skólahaldi, sem er raunar þegar
að verða, verðum við að gera
kröfu til sveitarfélaga og rík-
isvalds að taka á launakjörum
kennara. Við þurfum að setja
okkur það langtímamarkmið að
þeir nái a.m.k. meðaltali OECD
landanna.
Heimild:
1) OECD i Library. http://www.oecd-
ilibrary.org/education/teachers-
salaries_teachsal-table-en
2) OECD Economic Surveys: Iceland
2013, bls. 100-101.
Eftir Skafta Þ.
Halldórsson
Skafti Þ.
Halldórsson
»Er samhengi í ár-
angri íslenskra nem-
enda í nýlegri PISA-
könnun, niðurskurði í ís-
lenska skólakerfinu og
launum grunnskóla-
kennara?
Höfundur er deildarstjóri í
Álfhólsskóla
Áður en kennarastéttin fjarar út
Er á Facebook
Jurtir í jólagjöf
Slakandi olían er
góð fyrir húðina og
himnesk í baðið!
– Lena
Lenharðsdóttir
www.annarosa.is
Slakandi olían
hefur róandi
áhrif og er
frábær nudd-
og húðolía.
Eftir að ég fór að nota
24 stunda kremið hurfu
þurrkblettir í andliti
alveg og ég er ekki eins
viðkvæm fyrir kulda og
áður. Það gengur mjög
vel inn í húðina og mér finnst það
frábært í alla staði.
– Sigþrúður Jónasdóttir
24 stunda kremið er einstak-
lega rakagefandi og nærandi
fyrir þurra og þroskaða húð.
Fótakremið er silkimjúkt,
fer fljótt inn í húðina
og mér finnst það alveg
æðislegt.
– Magna Huld
Sigurbjörnsdóttir
Fótakremið er kælandi og
kláðastillandi, mýkir þurra
húð, græðir sprungur og
ver gegn sveppasýkingum.
Fæst í apótekum, heilsubúðum, Hagkaupsverslunum
(Smáralind og Spönginni) og Fjarðarkaupum.
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir aðsendar grein-
ar alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að nota
innsendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir öryggi í sam-
skiptum milli starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda. Morgunblaðið birtir
ekki greinar sem einnig eru sendar eru á aðra miðla.
Að senda grein
Kerfið er aðgengilegt undir Morgunblaðslógóinu efst í hægra horni forsíðu
mbl.is. Þegar smellt er á lógóið birtist felligluggi þar sem liðurinn "Senda inn
grein" er valinn.
Í fyrsta skipti sem innsendikerfið er notað þarf notandinn að nýskrá sig inn
í kerfið. Ítarlegar leiðbeiningar fylgja hverju þrepi í skráningarferlinu. Eftir að
viðkomandi hefur skráð sig sem notanda í kerfið nóg að slá inn kennitölu not-
anda og lykilorð til að opna svæðið. Hægt er að senda greinar allan sólar-
hringinn.
Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka daga í síma
569-1100 frá kl. 8-18.