Morgunblaðið - Sunnudagur - 07.06.2014, Blaðsíða 6

6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 8.6. 2014
HEIMURINN
n Kaóhan
rguánarkonun ák
m. F liaf völdu
við k, teku
fhe u veann Ka
ungur ðan og975
rt hluttó v k þ
ringjastj tt
H
BRASIL
BRASILÍA
við tímann
heimsmeis
hefst 12. jú
ofanálag ha ót
glundroða
kvaðst áby
gestgjöfum HM í fra
á skilyrðum Alþjóðak
hefði lofað að vellir y
ekki dugað fyrir hálfu
stjórnvöldum
FRAKKLAND
MERCOLLEVILLE-SUR k ObamaaBar
gengu á laði hermenniBandaríkjanna, heiðra
íf sitt til aðfðuum, þeir heí Normandí fyrir 70 á
ð hugrekki sínuasismanum. Mefrelsa Evrópu undan n
og frelsi okkarog fórnum hefðu þeir
sömuleiðistíma. Fjöldi fyrirmenna
rásinni 6. júnífyrrverandi hermenn,
1944, þeirr r verið af hafi.f
mennig
sleppt lausu í
Tókýó. Seg
framleið-
endurnir
vél
se hl
u við
gt hefði
egt
70-
Hefja
unum.á f
að ínu
um 250br
Mullah Mohammad Fazl var
einn uppreisnarmannanna
fimm úr röðum talibana, sem
sleppt var úr fangelsinu í Gu-
antanamo fyrir bandaríska
hermanninn Bowe Bergdahl.
Fazl hefur verið sakaður
um hrottalega glæpi á Sho-
mali-sléttunum í Afganistan.
Árið 1999 kveikti
hann í heimilum og
tók fólk af lífi af
handahófi.
Mikil reiði ríkir í
þorpum á sléttunni
yfir því að hann
skuli hafa verið
látinn laus. Glæp-
ir hans eru þeim
í fersku minni.
„Af hverju
sleppa Banda-
ríkjamenn
óvinum friðar,
óvinum Afgan-
istans?“ spurði
Mohammad
Arif, bóndi á
svæðinu.
Á
kvörðun Baracks
Obama Bandaríkja-
forseta á að skipta á
fimm talibönum, sem
hafa verið í haldi við
Guantanamo-flóa, og liðþjálfanum
Bowe Bergdahl, sem var í gíslingu í
fimm ár, hefur vakið harkaleg við-
brögð. Gagnrýnendurnir koma bæði
úr röðum repúblikana og demó-
krata. Þeir spyrja hvort fangaskipt-
in hafi verið lögleg, hvort frelsi
Bergdahls hafi verið of dýru verði
keypt og hvort yfir höfuð eigi að
semja við talibana.
Obama varði ákvörðun sína á
fimmtudag þegar hann var spurður
á blaðamannafundi á fundi leiðtoga
sjö helstu iðnríkja heims og sagði að
það hefði verið skylda sín að frelsa
Bergdahl.
Skiljum engan eftir
„Við höfum grundvallarreglu,“ sagði
hann. „Við skiljum engan í banda-
rískum einkennisbúningi eftir.“
Hann sagðist hafa látið til skarar
skríða vegna þess að heilsu Berg-
dahls hefði farið hrakandi. „Við
sáum tækifæri og gripum það og ég
þarf ekki að afsaka það.“
Gagnrýnendur forsetans segja að
hann sé farinn að tefla á tæpasta
vað. Hann eigi undir högg að sækja
í utanríkismálum og nú hafi hann
bætt gráu ofan á svart með því að
semja við talibana. Í þokkabót hafi
hann ekki látið þingið vita. Obama
hafi viljað slá sér upp þegar hann til-
kynnti lausn Bergdahls í Hvíta hús-
inu með foreldra hans sér við hlið, en
það hafi snúist í höndunum á honum.
Dianne Feinstein, formaður leyni-
þjónustunefndar öldungadeildar
Bandaríkjaþings, sakaði Obama um
að hafa brotið lög með því að láta
ekki vita með 30 daga fyrirvara að
flytja ætti fanga burt úr Guant-
anamo. Feinstein er demókrati.
Forsetaembættið hefur skýrt það
með ýmsum hætti. Fyrst var sagt að
heilsa og öryggi Bergdahls hefðu
verið í húfi. Síðan kom sú skýring að
töf hefði stangast á við stjórnar-
skrárbundna skyldu forsetans að
vernda líf Bandaríkjamanna.
Heimildarmaður AFP í starfs-
mannaliði öldungadeildarinnar sagði
að stjórnvöld hefðu haft „trúverð-
ugar upplýsingar um að yrði eitt-
hvað í sambandi við skiptin op-
inbert yrði Bergdahl drepinn“.
Ýmsar spurningar hafa vakn-
að eftir að greint var frá frels-
un Bergdahls um tildrög þess
að hann var tekinn í gíslingu.
Fram hafa komið hermenn
sem saka hann um liðhlaup
og hefur Bandaríkjaher til-
kynnt að rannsaka eigi hvort
Bergdahl hafi framið agabrot.
Sumir hafa gengið lengra og
sakað hann um að bera sök á
dauða sex til átta hermanna.
Fréttastofan CNN greindi frá því
sem staðreynd að „minnst sex her-
menn“ hefðu látið lífið við leit að
Bergdahl eftir að hann hefði farið úr
búðum sínum. Á miðlinum Daily
Beast birtist grein eftir fyrrverandi
félaga úr herdeild Bergdahls, Nat-
han Bradley Bethea liðþjálfa, sem
tengdi leitina dauða átta hermanna,
sem hann nefndi á nafn. „Hann hef-
ur loks snúið aftur,“ skrifar Bethea.
„Þessir menn fá aldrei tækifæri til
þess.“
Hin óvægna umræða um Bergdahl
varð til þess að í heimabæ hans, Hai-
ley í Idaho, var hætt við fagnaðar-
höld yfir því að hann væri laus úr
prísundinni.
Þurrkuðu út tístin
Þingmenn sem í upphafi lýstu yfir
fögnuði yfir því að loks væri Berg-
dahl laus hafa snúið við blaðinu. Að
minnsta kosti sjö þingmenn höfðu á
fimmtudag þurrkað út tíst á Twitter
þar sem þeir lofuðu Bergdahl. Einn
þeirra er Thad Cochran. „Velkominn
heim, Bowe Bergdahl liðþjálfi. Þakk-
lát Bandaríki þakka þér þjónustu
þína,“ tísti hann. Á miðvikudag var
tístið horfið. Nú kallar hann fanga-
skiptin „alvarleg mistök“.
Öldungadeildarþingmaðurinn
John McCain segir að fangaskiptin
séu „hættulegt fordæmi“ og heldur
því fram að 30% þeirra, sem sleppt
hafi verið úr haldi í Guantanamo
séu farin að berjast með talibönum
á ný.
614 af þeim 775 föngum sem þar
hafa verið í haldi hefur verið sleppt,
þar af 532 í tíð George W. Bush,
forvera Obama. Bandaríkjamenn
taka tvisvar á ári saman skýrslu um
fangana sem látnir hafa verið lausir.
Samkvæmt nýjustu skýrslunni er
„staðfest“ að 104 af 614 fyrrverandi
föngum séu komnir til liðs við
hryðjuverka- eða uppreisnarmenn á
ný. 74 eru grunaðir um að vera
komnir í eldlínuna á ný. Það eru um
30%.
Hryðjuverkasérfræðingurinn Pet-
er Bergen rannsakaði málið og seg-
ir hinar opinberu tölur ýkjukenndar.
Hann gat staðfest 54 tilfelli þar sem
fangar höfðu tekið þátt í aðgerðum
gegn Bandaríkjamönnum eða öðr-
um. Það eru níu prósent.
Talibanarnir fimm sem látnir
voru lausir í skiptum fyrir Bergdahl
verða að dvelja í Katar í eitt ár og
mega snúa aftur til Afganistan eftir
það.
Fangaskipti
vekja harðar
deilur
FRELSUN LIÐÞJÁLFANS BOWE BERGDAHL EFTIR FIMM ÁR Í
HALDI TALIBANA VAKTI FÖGNUÐ Í UPPHAFI EN SÍÐAN
HEFUR KOMIÐ FRAM HÖRÐ GAGNRÝNI. BARACK OBAMA
BANDARÍKJAFORSETI VER ÁKVÖRÐUNINA.
Íbúi á Shomali-
sléttunni.
REIÐI Í AFGANISTAN
Rammi úr myndbandi frá talibönum frá 2010 sýnir Bowe Bergdahl (t.v.), liðþjálfa úr Bandaríkjaher, og foringja úr röðum
talibana. Bowe hvarf úr herdeild sinni 30. júní 2009 og var í haldi í fimm ár. Hann er nú í umsjá Bandaríkjahers.
AFP
* 30 prósent þeirra, sem sleppt hefur verið úr Guant-anamo, eru aftur farin að berjast.John McCain, öldungadeildarþingmaður repúblikana.AlþjóðamálKARL BLÖNDAL
kbl@mbl.is