Fréttablaðið - 14.12.2013, Síða 48

14. desember 2013 LAUGARDAGUR| HELGIN | 48
Guðsteinn
Bjarnason
gudsteinn@frettabladid.is
Stjórnarandstæðingar í Taílandi hafa nú í nokkr-ar vikur krafist þess að Yingluck Shinawatra forsætisráðherra segi af sér. Hún hefur látið
undan að hluta, leyst upp þing
og boðað til kosninga, en ætlar
að sitja áfram ásamt ríkisstjórn
sinni fram að kosningum.
Þetta dugar ekki stjórnarand-
stæðingunum, sem vilja fá nýja
stjórn strax. Og það sem meira
er, þeir hafa engan áhuga á lýð-
ræðislega kjörinni ríkisstjórn.
Að minnsta kosti ekki þeir sem
háværastir eru í kröfugerð sinni.
Andstæðingar stjórnarinn-
ar koma flestir úr röðum Dem-
ókrataflokksins í höfuðborginni
Bangkok. Demókrataflokkurinn
var lengi vel stærsti og áhrifa-
mesti flokkur landsins, en á seinni
árum hefur hann sjaldnast náð
nægum þingstyrk í kosningum til
að geta myndað starfhæfa stjórn.
Fyrst Thaksin Shinawatra, sem
nú er í útlegð, og svo systir hans,
Yingluck, hafa þess í stað haft
sigur í hverjum kosningunum á
fætur öðrum. Þau höfða einkum
til almennings á landsbyggðinni,
eru sökuð um lýðskrum og spill-
ingu en virðast engu að síður hafa
nokkuð traust meirihlutafylgi á
bak við sig.
Þess vegna eru líklega meiri
líkur en minni á því að flokkur
Yinglucks vinni sigur enn á ný
þegar haldnar verða kosningar.
Demókrataflokkurinn, sem
lengst af þótti íhaldssamur kerfis-
flokkur, er nú hættur að standa
vörð um lýðræðið og vill frekar að
konungurinn tilnefni menn flokkn-
um þóknanlega í bráðabirgða-
stjórn, eða komið verði á laggirnar
einhvers konar „ráði þjóðarinnar“,
sem ekki á að þurfa að kjósa.
Lýðræðið hentar sem sagt
flokknum ekki lengur, og þá á að
þröngva stjórninni frá og ná völd-
um án kosninga.
Hvorki hinn vinsæli konungur
landsins né hinn öflugi her hafa
þó enn sem komið er tekið undir
þessar kröfur, en liðsinni beggja
væri væntanlega óhjákvæmilegt
til að nýtt stjórnarfyrirkomulag
ætti einhverja möguleika.
Stjórnarandstæðingarnir hafa
hins vegar verið duglegir við að
efna til mótmæla af ýmsu tagi,
og njóta greinilega mikils fylgis í
höfuðborginni þar sem tugir þús-
unda hafa tekið þátt í aðgerðum
nánast á hverjum degi síðustu
vikurnar.
Þegar lýðræðið hentar ekki
Ólgan í Taílandi undanfarnar vikur á sér margra ára rætur í valdatogstreitu gamla Demókrataflokksins og hinnar auðugu Shinawatra-fjöl-
skyldu. Systkinin Thaksin og Yingluck hafa ítrekað unnið sigur í lýðræðislegum kosningum, en íhaldsöflin eiga erfitt með að sitja hjá.
Taílenski herinn hefur, rétt eins
og konungurinn, látið deilurnar
undanfarið afskiptalausar. Löng
hefð er þó fyrir því að herinn
grípi inn í pólitískar deilur í
Taílandi og bylti stjórninni.
Síðast gerðist þetta árið 2006
þegar herinn steypti stjórn
Thaksins Shinawatra af stóli
eftir að langvarandi mótmæli
stjórnarandstæðinga höfðu
nánast lamað samfélagið. Her-
inn afboðaði kosningar, leysti
upp þingið, bannaði mótmæli,
tók upp fjölmiðlaritskoðun og
setti á neyðarlög. Rúmu ári
síðar var komin ný stjórnarskrá
og efnt til kosninga. Þar vann
flokkur Thaksins sigur, þótt
hann væri kominn í útlegð.
TAÍLENSKI HERINN
Thaksin Shinawatra virðist vera sá stjórnmálamaður,
sem íhaldsöflin í Taílandi hafa mest gaman af að hata.
Honum virðist vera kennt um allt illt. Hann var forsætis-
ráðherra á árunum 2001 til 2006, en hafði áður auðgast
mikið á rekstri fyrirtækja.
Yingluck Shinawatra er 46 ára, yngsta systir Thaksins
og hefur verið forsætisráðherra Taílands síðan í ágúst
2011. Áður en hún hóf afskipti af stjórnmálum stundaði
hún viðskipti og stjórnaði meðal annars fjárfestinga-
félagi Shinawatra-fjölskyldunnar. Stjórnarandstaðan
sakar hana um að láta bróður sinn stjórna landinu í
reynd úr útlegðinni.
Þau Yingluck og Thaksin eru af auðugri fjölskyldu kín-
verskra innflytjenda. Langalangafi þeirra, Seng Sae Khu,
kom til landsins á sjöunda áratug 19. aldar, en afkom-
endur hans tóku síðar upp ættarnafnið Shinawatra, sem
mun þýða „gerir góðverk reglulega“.
Stjórnmálaflokkurinn og nafnbreytingarnar
Thaksin Shinawatra stofnaði árið 1998 stjórnmálaflokk,
sem hét Thai Rak Thai, en það mun þýða Taílendingar
elska Taílendinga. Flokkurinn lagði frá upphafi áherslu á að höfða til
skuldugra bænda sem höfðu orðið illa úti í efnahagskreppunni árið 1997.
Hann lofaði að koma efnahag landsins í betra horf og boðaði betri tíð fyrir
landsbyggðarþorpin og fyrirtæki í fjárhagskröggum, en var gagnrýndur fyrir
lýðskrumspólitík sem skilaði honum stórsigri í kosningunum árið 2001.
Fljótlega eftir að flokkurinn komst til valda fór svo að heyrast gagn-
rýni á að félögum og velunnurum flokksins væri hyglað umfram aðra, og
að Thaksin forsætisráðherra hafi notfært sér aðstöðu sína til að hagnast
persónulega. Það fór líka mjög fyrir brjóstið á íbúum í Bangkok og nágrenni
að stjórn Thaksins sinnti ekki hagsmunum þeirra eins og hagsmunum
landsbyggðarkjördæmanna, þar sem fylgi hans var mest. Hann mun meðal
annars hafa sagt það beint út að hann sæi enga ástæðu til að sinna þeim
kjördæmum sem kusu hann ekki.
Árið 2007 bannaði stjórnlagadómstóll Taílands starfsemi Thai Rak Thai-
flokksins. Liðsmenn hans stofnuðu þó fljótlega annan stjórnmálaflokk, sem fékk
nafnið Palang Prachachon, eða Vald fólksins. Sá flokkur var einnig bannaður í
lok árs 2008, en við tók þriðji flokkurinn, sem heitir Pheu Thai, eða Fyrir Taílend-
inga. Sá flokkur er við völd í landinu nú, undir forystu Yinglucks Shinawatra.
Demókrataflokkurinn er stærsti stjórnarandstöðuflokkur Taílands. Flokkurinn hefur frá því snemma á síðustu öld verið
einn öflugasti stjórnmálaflokkur landsins, en á allra síðustu áratugum hefur hann sjaldnast náð meirihluta í þingkosn-
ingum. Þetta er íhaldsflokkur, sem á greinilega erfitt með að sætta sig við að önnur öfl í Taílandi nái völdum.
Abhisit Vejjajiva, leiðtogi flokksins, var forsætisráðherra á árunum 2008 til 2011. Hann var nú í vikunni ákærður fyrir
morð í tengslum við átök árið 2010, þegar lögreglan réðst til atlögu gegn mótmælendum með þeim afleiðingum að
hátt í hundrað manns létu lífið.
Suthep Thaugsuban hefur orðið helsti leiðtogi mótmælenda í Taílandi þetta árið. Hann er 64 ára gamall, fyrrverandi
þingmaður Demókrataflokksins og hann var varaforsætisráðherra meðan Vejjajiva var forsætisráðherra. Hann segist
staðráðinn í að linna ekki látum fyrr en stjórn Yinglucks Shinawatra segir af sér. Og stefnir á að það gerist fyrir áramót.
STJÓRNARANDSTAÐAN Í BANGKOK
Bhumibol Adulyadej varð 86 ára
í þessum mánuði. Hann hefur
verið konungur Taílands frá árinu
1946 eða í 67 ár og hefur því
verið lengur við völd en nokkur
annar núlifandi þjóðhöfðingi.
Hann nýtur mikilla vinsælda og
virðingar meðal þjóðarinnar og
hefur því mikil völd í raun, kjósi
hann að beita þeim. Til þessa
hefur hann kosið að láta ólguna
undanfarið að mestu afskipta-
lausa, en þó hvatt menn til að
standa saman og halda friðinn.
BHUMIBOL TAÍLANDSKONUNGUR
STJÓRNARANDSTÆÐINGAR LEGGJA UNDIR SIG BREIÐSTRÆTI Í BANGKOK Andstaða íhaldsaflanna við stjórn Yinglucks
Shinawatra nýtur mikils stuðnings í höfuðborginni Bangkok og víðar í suðurhluta landsins. FRÉTTABLAÐIÐ/AP
UPPÁHALDSÓVINURINN Stjórnarandstæðingar troða á mynd af Thaksin Shina-
watra. FRÉTTABLAÐIÐ/AP
VALDATÍMABIL PÓLITÍSKU AFLANNA Í TAÍLANDI 2001-2013
Thaksin Shinawatra
Flokkur: Thai Rak Thai
9. feb 2001 - 5. apr. 2006
og 23. maí 2006 -
19. sept. 2006
Chitchai Wannasathit
Flokkur: Thai Rak Thai
5. apríl 2006 - 23. maí 2006
Samak Sundaravej
Flokkur: Vald fólksins
29. jan 2008 -
8. sept 2008
Somchai Wongsawat
Flokkur: Vald fólksins
18. sept 2008 - 2. des 2008
Yingluck
Shinawatra
Flokkur: Pheu Thai
5. ágúst 2011 -
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2103
Shinawatra-stjórn
Herforingjastjórn
Demókratastjórn
SHINAWATRA-FJÖLSKYLDAN OG AUÐÆFIN
THAKSIN
SHINAWATRA
YINGLUCK
SHINAWATRA