Fréttablaðið - 12.04.2014, Blaðsíða 12

12. apríl 2014 LAUGARDAGUR| FRÉTTIR |
Ný þurrhreinsunaraðferð teppa
sem hentar vel á teppi á skrifstofum
og hótelum ásamt verslunarrýmum.
Fljótleg hreinsun með litlum
hávaða, stuttum þurrktíma og
ótrúlegum árangri.
Kleppsvegi 150 S: 663-0553
www.skufur.is
Hreinsum einnig:
• Húsgögn og rúmdýnur
• Mottur
• Steinteppi
• Stigahús
Sparisjóðaskýrslan var rædd á
Alþingi í gær.
Illugi Gunnarsson menntamála-
ráðherra fylgdi skýrslunni úr hlaði
í fjarveru Bjarna Benediktssonar
fjármálaráðherra.
„Hver sem afstaða þingmanna er
til framtíðar sparisjóðanna er ljóst
að ekki verður undan því vikist að
eiga umræðu um það hvernig eigi að
haga starfsumhverfi sparisjóðanna
til framtíðar,“ sagði Illugi.
Jón Þór Ólafsson, þingmaður
Pírata, reif þrjá tíu þúsund króna
seðla í ræðustól. Hann sagði skýrsl-
una hafa kostað 600 milljónir sem
jafngilti því að hver sekúnda sem
þingmenn ræddu hana kostaði 30
þúsund.
Árni Páll Árnason, formaður
Samfylkingarinnar, sagði hana
jákvæða gagnvart sparisjóðunum.
„Afstaða okkar í Samfylkingunni er
þó sú að þeir verði að eiga sér sjálf-
stæðan rekstrarlegan grundvöll.“
Katrín Jakobsdóttir, formaður
Vinstri grænna, sagði að nota ætti
lærdóm af skýrslunni til lagasetn-
ingar um fjármálafyrirtæki.
Frosti Sigurjónsson, þingmaður
Framsóknarflokksins, sagði skýrsl-
una hafa verið unna á 42 mann-
árum; hvert mannár hefði kostað 14
milljónir og alls hefði skýrslan kost-
að 600 milljónir. „Hefðum við fengið
mikið lakari skýrslu fyrir 200 millj-
ónir?“ spurði Frosti.
Birgitta Jónsdóttir, kapteinn
Pírata, og Guðmundur Steingríms-
son, formaður Bjartrar framíðar,
gagnrýndu harðlega tímann sem
fékkst til að lesa skýrsluna fyrir
umræðuna á Alþingi.
Birgitta sagði þingmenn standa
eins og „hálfgerða bjána“ við
að ræða skýrslu sem þeir hefðu
ekki getað kynnt sér almenni-
lega. Guðmundur kvaðst vonast
til að skýrslan yrði ekki til þess
að sparisjóðshugsjónin félli niður
dauð, því hún væri falleg.
- jme
Gagnrýndu harðlega kostnað og skamman tíma til að lesa sparisjóðaskýrsluna fyrir umræður á Alþingi:
Sparisjóðaskýrslan tók 42 mannár í vinnslu
UMRÆÐA Á ÞINGI Alþingismenn ræddu
sparisjóðaskýrsluna í gær á síðasta þing-
fundi fyrir páska. Næsti þingfundur er
boðaður 28. apríl. FRÉTTABLÐIÐ/GVA
Útlán Sparisjóðsins í Keflavík
(SpKef) til starfsmanna sinna í lok
árs 2007 námu samtals 754 millj-
ónum króna, þar af voru tæplega
374 milljónir í erlendri mynt. Frá
þessu greinir í rannsóknar skýrslu
um sparisjóðina. Hæsta útlán til
starfsmanns á þessum tíma nam
73,5 milljónum króna.
Þegar Fjármálaeftirlitið tók yfir
SpKef í apríl 2010 námu heildar-
útlán til starfsmanna 1.520 millj-
ónum króna, þar af var milljarður í
erlendri mynt. Þeir tíu starfsmenn
sem skulduðu mest hjá SpKef skuld-
uðu samtals tæplega 1,1 milljarð
króna eða 72 prósent af öllum lánum
til starfsmanna.
Eitt stærsta lánamál stjórnar-
manns sparisjóðsins varðar Þor-
stein Erlingsson, stjórnarformann
sparisjóðsins í nokkur ár fyrir hrun.
Í skýrslunni segir að félög tengd
honum hafi notið „stórra fyrir-
greiðslna hjá sparisjóðnum“. Skuld-
bindingar félags Þorsteins námu
1,6 milljörðum króna í apríl 2010
á sama tíma og tryggingar fyrir
skuldbindingum þess voru metnar
á 280 milljónir.
Annað mál varðar Birgi Þór Run-
ólfsson sem var bæði vara- og aðal-
maður í stjórn frá 2007 til 2009,
sambýliskonu hans og félög í þeirra
eigu. Fyrirgreiðsla til þeirra kom til
áður en hann varð stjórnarmaður.
Þau fengu lán hjá sparisjóðnum í
erlendum myntum samtals að jafn-
virði tæplega 300 milljóna króna til
kaupa á stofnfjárbréfum. Flest lánin
voru í erlendum myntum með veði
í bréfunum.
Að auki skoðaði nefndin fyrir-
greiðslu til tveggja aðila sem tengd-
ir voru Geirmundi Kristinssyni
sparisjóðsstjóra, en um er að ræða
tvö börn hans. Þar var ekki gætt
reglna sjóðsins við lánveitingar né
var þeirra getið í skýrslum sjóðsins
til FME.
Annars vegar var um að ræða
yfirdráttarheimild á reikningi upp
á rúmar 50 milljónir króna til kaupa
á stofnfjárbréfum án greiðslumats
og aðeins með veði í bréfunum sjálf-
um. Hins vegar var yfirdráttur upp
á 22 milljónir sem var endurfjár-
magnaður með láni í erlendri mynt
að jafnvirði 25 milljóna. Samtals
námu skuldbindingarnar tæpum
69 milljónum króna við yfirtöku
Landsbankans á útlánasafni SpKef.
fanney@frettabladid.is
Mikil fyrirgreiðsla
SpKef til venslaðra
Útlán Sparisjóðsins í Keflavík til starfsmanna námu alls 1.520 milljónum króna við
yfirtöku FME á sjóðnum. Fyrrverandi stjórnarformaður, einn stjórnarmaður og
börn sparisjóðsstjóra nutu mikillar fyrirgreiðslu hjá sparisjóðnum.
STARFSMENN MEÐ HÁ LÁN Hæsta lán til starfsmanns SpKef nam 73,5 milljónum.
FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
➜ Félög tengd Þorsteini
Erlingssyni, stjórnarfor-
manni Sparisjóðsins í
Keflavík, nutu mikilla fyrir-
greiðslna hjá sjóðnum.
Skuldbindingar Þorsteins
námu 1.600 milljónum
króna í apríl 2010 en trygg-
ingar fyrir þeim aðeins 280
milljónum.
Heimild: Rannsóknarnefnd Alþingis.
Í lok mars 2014 var kostnaður rann-
sóknarnefndar Alþingis um aðdrag-
anda og orsakir erfiðleika og falls
sparisjóðanna 607 milljónir króna.
Frá þessu greinir í skýrslunni
sjálfri. Skýrslan er 1.867 blaðsíður
að lengd sem þýðir að hver síða kost-
ar um það bil 325 þúsund.
Þar af fóru 355 milljónir í launa-
kostnað og 178 milljónir í sérfræði-
kostnað. Að auki fóru 67 milljónir í
sameiginlegan kostnað rannsóknar-
nefnda um Íbúðalánasjóð og spari-
sjóðanna, en það mun einkum hafa
verið kostnaður við húsnæði og
annan rekstur.
Fram kemur að nefndarmenn-
irnir þrír hafi stjórnað 53 starfs-
mönnum og verktökum, auk þess
sem þeir hafi sjálfir komið beint að
vinnu skýrslunnar á öllum stigum
hennar.
Kostnaður við rannsóknarskýrslu
um fall bankanna var um 435 millj-
ónir króna á verðlagi áranna 2009
og 2010, sem gera 524 milljónir á
verðlagi dagsins í dag.
Kostnaður við rannsóknarnefnd
um Íbúðalánasjóð nam 234 milljón-
um en þeirri skýrslu var skilað síð-
asta sumar.
Alls nemur því kostnaður vegna
rannsóknarnefndanna þriggja rúm-
lega 1.365 milljónum króna. - fbj
Blaðsíðan í sparisjóðaskýrslunni á 325 þúsund:
Rándýr skýrslugerð
ÞRIÐJA RANNSÓKNARSKÝRSLAN Alls
hafa rannsóknarskýrslurnar þrjár kostað
1.365 milljónir króna. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Vilhjálmur Bjarnason, fulltrúi
Sjálfstæðisflokksins í efnahags- og
viðskiptanefnd, segir að starfsemi
sparisjóðanna hafi einkennst af
mikilmennskubrjálæði og blekk-
ingum. Ef fé sparisjóðanna hafi
áður verið án hirðis, hafi sá hirðir
sem tók við verið slátrari.
„Þarna verður til ákveðið mikil-
mennskubrjálæði þar sem litlir
sparisjóðir ætla að verða stórir.
Þeir telja að eigið markaðssvæði
dugi ekki og jafnvel svo að þeir
líta á sig sem seðlabanka á við-
komandi markaðssvæði sem hefur
þá skyldu að halda uppi fullri
atvinnu,“ segir Vilhjálmur.
Erfitt sé að átta sig á hvort
sparisjóðirnir hafi ætlað að verða
hluti af Kaupþingi eða hvort Kaup-
þing hafi ætlað sér að innbyrða þá
hægt og bítandi.
„Það verður til alveg ný menn-
ing í ábyrgðum og veðum. Þessi
menning grundvallast eiginlega
á því að öll hlutabréf, hvers eðlis
sem þau eru, verða allt í einu að
veði jafnvel þó að þau séu nánast
óhæf til veðs vegna þess að þau
eru nákvæmlega það sem lánað
var út á,“ segir hann. „Þannig
að það eru engin öryggismörk
umfram það, þannig að taphættan
er algerlega stofnunarinnar.“ - hmp
Starfsemi einkenndist af mikilmennskubrjálæði:
Beittu blekkingum
Fjármálaeftir-
litið hefði getað
afturkallað
starfsleyfi
þriggja spari-
sjóða þar sem
þeir uppfylltu
ekki kröfur um
eigið fé í meira
en ár. Stofnunin
lét það vera.
Ályktanir
nefndar um sparisjóði um störf
FME eru takmarkaðar, en nefnd-
in telur að engin dæmi séu um að
FME hafi ekki sinnt lögbundnu
hlutverki sínu við eftirlit með
sparisjóðum. Jónas Fr. Jónsson,
fyrrverandi forstjóri FME, telur
skýrsluna vera hófstillta og segist
vera ánægður með hana.
Sérstakur kafli í skýrslu rann-
sóknarnefndar um sparisjóði er
helgaður störfum Fjármálaeftir-
litsins sem hafði eftirlit með spari-
sjóðunum.
Úttektir Fjármálaeftirlitsins
á stóru sparisjóðunum á árunum
2007 og 2008 leiddu ljós ýmsar
brotalamir í starfi áhættustýr-
ingar sparisjóðanna en helstu
aðfinnsluefnin voru þau að deild-
irnar væru ekki nógu stórar. Rakið
er í skýrslunni að FME hafi þurft
að benda bæði Sparisjóðnum í
Keflavík og Sparisjóði Mýrasýslu
á að engar reglur um áhættustýr-
ingu hafi verið til staðar. - þþ
Þrír sparisjóðir uppfylltu ekki kröfur um eigið fé:
Gat afturkallað leyfi
VILHJÁLMUR BJARNASON Þingmaður
Sjálfstæðisflokksins segir að litlir spari-
sjóðir hafi ætlað að verða stórir.
FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
JÓNAS FR.
JÓNSSON
12
SKÝRSLA RANNSÓKNARNEFNDAR ALÞINGIS UM FALL SPARISJÓÐANNA