Læknablaðið - 15.11.2001, Síða 21

FRÆÐIGREINAR / SKIMPRÓF FYRIR BEINÞYNNINGU
Ómun af hælbeini sem skimpróf
fyrir beinþynningu
Ágrip
Alfreð Harðarson,
Ólafur S.
Indriðason,
Gunnar Sigurðsson
Tilgangur: Að meta gildi ómunar (quantitative
ultrasound, QUS) af hælbeini sem skimpróf fyrir
beinþynningu.
Inngangur: Hingað til hefur beinþéttnimæling
með dual energy X-ray absorptiometry (DEXA)
verið kjörrannsókn til greiningar á beinþynningu.
DEXA krefst dýrs tækjabúnaðar og sérþekkingar.
Ómun af hælbeini er ný rannsókn sem metur
uppbyggingu beins. Talsvert misræmi er á milli
DEXA og ómunar af hælbeini til greiningar á
beinþynningu en hins vegar er ágætt samræmi milli
niðurstaðna ómunar og tíðni beinbrota.
Efniviður og aðferðir: Við rannsökuðum 297
sjötugar íslenskar konur. Allar fóru þær í DEXA
mælingu af hrygg, mjöðm og lærleggshálsi og ómun af
hælbeini. Við bárum saman fylgni og samræmi rann-
sóknaraðferðanna og mátum næmi og sértæki ómun-
ar af hælbeini til greiningar á beinþynningu miðað við
DEXA. Einnig reiknuðum við út íylgni við beinum-
setningarvísa í blóði og þvagi. Að lokum var brota-
saga kvennanna borin saman við beinþéttnimælingar.
Niðurstöður: Fylgni þessara tveggja mæliaðferða
var r=0,40-0,57 eftir því hvaða DEXA beinþéttni-
mælingu ómunin var borin saman við. Mesta fylgnin
var við beinþéttni í mjöðm (nærenda lærleggs). Ef
viðmiðunin var 2,5 staðalfrávik neðan við meðaltal
ungra kvenna í DEXA (sem er skilmerki Alþjóða-
heilbrigðisstofnunarinnar fyrir beinþynningu) kom í
ljós að næmi ómunar af hælbeini miðað við bein-
þéttni í mjöðm var 91,7% og sértæki 49,0%. Jákvætt
forspárgildi ómunar um beinþynningu í mjöðm sam-
kvæmt DEXA var 25,8% en neikvætt forspárgildi
var 96,8%. Samræmi rannsóknanna var reiknað út
með kappa tölfræði og kom í ljós að k=0,25 sem þýðir
að samræmi rannsóknanna er rneira en tilviljun háð.
Marktæk fylgni var við osteocalcin og Osteomark og
á það við bæði DEXA og ómun af hælbeini. Sterk
tengsl voru milli beinbrota og ómunar og DEXA.
Alyktanir: Niðurstöður benda til þess að fylgni og
samræmi ómunar af hælbeini og DEXA sé ekki mikil
og því hæpið að nota ómun af hælbeini til greiningar
á beinþynningu. Þar sem næmi órnunar af hælbeini er
ágætt virðist hins vegar mega nota ómun til skimunar
í hópi sem er í áhættu fyrir beinþynningu.
Lyflækningadeild Landspítala
Fossvogi. Fyrirspurnir,
bréfaskipti: Gunnar
Sigurösson prófessor,
lyflækningadeild Landspítala
Fossvogi, 108 Reykjavík. Sími:
525 1000; bréfasími: 525 1552;
netfang: mariah@landspitali.is
Lykilorð: beinþynning,
DEXA, ómun, nœmi, sértœki.
ENGLISH SUMMARY
Harðarson A, Indriðason ÓS, Sigurðsson G
Calcaneal ultrasound as a screening test for
osteoporosis
Læknablaðið 2001; 87: 881-6
Introduction: Dual energy X-ray absorptiometry (DEXA)
has been the cornerstone in the diagnosis of osteoporosis.
Quantitative ultrasound (QUS) of calcaneus is easy to
perform and cheaper than DEXA but prior studies have
shown a limited correlation and agreement between the
two tests. The purpose of this study was to assess
calcaneal ultrasound as a screening test for osteoporosis.
Material and methods: Two-hundred-ninety-seven 70-
years-old lcelandic women underwent a DEXA measure-
ment of lumbar spine, left hip and whole body as well as
QUS of left calcaneus. We assessed the correlation and
agreement between the two tests and searched for the
optimal cut-off point in QUS for the diagnosis of osteopo-
rosis from sensitivity and specificity calculations and ROC
curves. We also examined correlation between DEXA or
QUS and anthropometric or biochemical measurements of
bone markers. Finally, we compared the women who had
sustained a fracture to those who had not with regard to
DEXA and QUS.
Results: The correlation between DEXA at different sites
and QUS ranged form 0.40 to 0.57 (Spearman’s correlation
coefficient) with the best correlation for left hip DEXA. The
best sensitivity/specificity relationship of QUS in diagnosis
of osteoporosis (WHO criteria) at the hip, was found for
QUS T-score of -2.5; sensitivity 91.7%, specificity 49.0%,
positive predictive value 25.8% and negative predictive
value of 96.8%. Kappa-statistic showed a marginal
agreement between the two tests (k=0.25, p<0.01). The
correlation was generally stronger between DEXA and
serum biochemical markers of bone turnover or weight
than between QUS and these parameters but was in the
same direction. Mean hip bone density and QUS results
were lower in the group of women with history of fractures
than the others, 0.731±0.112 g/cm2 vs. 0.779±0.130 g/cm2
(T-score -1.18±1.18 vs. -1.61 ±1.20, p=0.001) and T-score
-3.12±0.94 vs. -2.40±1.22 (p=0.0001) for QUS.
Conclusions: Even though QUS is not a good test for
diagnosing osteoporosis as defined by WHO criteria, it is a
reasonable screening test with good sensitivity and fair
specificity when using T-score of -2.5 as the cut-off point.
Key words: osteoporosis, DEXA, ultrasound, sensitivity,
specificity.
Correspondence: Gunnar Sigurðsson. E-mail:
mariah@landspitali.is
Læknablaðið 2001/87 881