Læknablaðið - 15.11.2001, Blaðsíða 23

FRÆÐIGREINAR / SKIMPRÓF FYRIR BEINÞYNNINGU
frá meðaltali fyrir sama aldur. Ómarkvísi rannsókn-
arinnar var um 2% (4).
Blóðrannsóknir: Osteocalcin (mælikvarði á virkni
osteoblasta) og kalkhormón voru mæld í sermi með
hjálp mótefna tengdum við geislavirkt joð (immuno-
radiometric assay, Nichols Institute, San Juan Capis-
trano, CA). N-teleopeptíð er niðurbrotsefni kollagens
í beini og notað sem vísir um beinumsetningu og var
mælt í þvagi (annað morgunþvag) með ELISA aðferð
(Osteomark, Ostex Intemational, Seattle, WA). D-
vítamín (25-OH-D) var einnig mælt með hjálp geisla-
virkra mótefna (RIA, Incstar Corporation, Stillwater
MN, USA). Kalsíum, fosfat, kreatínín og alkalískur
fosfatasi voru mæld með hefðbundnum aðferðum.
Tölfrœði: Spearmans fylgnistuðull var notaður lil
að meta samband ómunar og DEXA mælinga og
fylgni líkamsþátta og blóðrannsókna við niðurstöður
úr bæði ómun og DEXA. Mest fylgni var milli óm-
unar og DEXA í mjöðm og var því samband þessara
mælinga skoðað frekar. Reiknað var út næmi, sértæki
og jákvætt og neikvætt forspárgildi mismunandi T-
gilda ómunar með tilliti til greiningar á beinþynningu
í mjöðm samkvæmt skilmerkjum Alþjóðaheilbrigðis-
stofnunarinnar (T-gildi lægra en 2,5 staðalfrávik
neðan við meðaltal ungra kvenna á DEXA). Á sama
hátt reiknuðum við út næmi, sértæki og forspárgildi
fyrir mismunandi Z-gildi ómunar til greiningar á
áhættuhópi þar sem greiningin byggðist á beinþéttni
1,0 staðalfrávik neðan við meðaltal 70 ára kvenna (Z-
gildi) samkvæmt DEXA. Gröf sem kallast receiver
operating characteristic curves (ROC) voru dregin
fyrir þessar niðurstöður. Samræmi ómunar og
DEXA var reiknað með kappa tölfræði (kappa töl-
fræði skoðar hlutfall jákvæðra svara í báðum prófum
og metur samræmi þeirra samanborið við að svörin
séu óháð hvert öðru, k>0,75 mjög gott samræmi,
k=0,4-0,7 gott samræmi, k<0,4 frekar lítið samræmi)
(17). t-próf var notað við samanburð á þeim konum
sem brotnað höfðu eftir 25 ára aldur eða ekki. Niður-
stöður eru gefnar sem meðaltal ± staðalfrávik, nema
annað sé tekið fram.
Nidurstödur
T-gildi ómunar á hælbeini var að meðaltali -2,7±1,17
og Z-gildi var samkvæmt skilgreiningu 0,0±1,16 þar
sem við notuðum okkar hóp til að ákvarða aldurs-
bundið meðaltal sjötugara kvenna (tafla I). Meðaltal
beinþéttni í mjöðm samkvæmt DEXA var 0,759
±0,025 g/cm2 sem svarar til T-gildis -1,36±1,14 (tafla
I). Meðaltal líkamshæðar, þyngdar, fituhlutfalls og
mjúkpartahlutfalls (lean body mass) ásamt niður-
stöðum úr blóðprufum og beinmælingum er einnig
sýnt í töflu I.
Samband ómunar og DEXA: Spearmans fylgni-
stuðull milli ómunar á hælbeini og DEXA mælinga
var á bilinu 0,403-0,572 (tafla II). Mest fylgni ómunar
var við DEXA mælingar í mjöðm og því var litið
Table 1. Baseline characteristics ofthe 297 seventy year old women.
Variable Mean Standard deviation Min Max
Height (cm) 162.5 5.38 145.5 179.0
Weight (kg) 70.0 12.8 43.0 117.0
Fat percent (%) 44.3 7.95 20.8 60.0
Lean body mass (kg) 36.3 4.04 27.8 50.3
S-osteocalcin (mg/L) 6.07 2.10 1.90 15.3
U-N-teleopeptide
(nmol BCE/mmol creatinine) 50.1 34.5 5.98 211
QUS
QUS (T-score) -2.70 1.17 -6.17 1.41
QUS (Z-score) 0.0 1.16 -3.50 4.08
DEXA
Total hip (T-score) -1.36 1.14 -4.26 4.28
Total hip (g/cm2) 0.759 0.125 0.440 1.38
L2-L4 (g/cm2) 0.926 0.169 0.562 1.49
Femoral neck (g/cm2) 0.678 0.105 0.416 1.23
Whole body (g/cm2) 0.908 0.0979 0.677 1.22
Table II. Spearman's correlation between bone measurements.
Site of DEXA measurement QUS Whole body DEXA Femoral neck l2-l4
Total hip 0.572 ÖÍB99 ði55l 0.663
L2-L4 0.403 0.756 0.635 X
Femoral neck 0.515 0.700 X X
Whole bodv 0.492 X X X
For all correlations p<0.0001
DEXA, total hip (T-score)
3.0-
2.0
-5.0-
i i I I I I I l~~ I " I
-7.0 -6.0 -5.0 -4.0 -3.0 -2.0 -1.0 0 1.0 2.0
QUS (T-score)
Figure 1. The relationship between calcaneal QUS and DEXA of total hip. The area
between the dotted and dashed lines indicates osteopenia, DEXA T-score between -1.0
and -2.5, and the area under the dashed line indicates osteoporosis, DEXA T-score below
-2.5, as deftned by WHO.
nánar á það samband (mynd 1). Fylgni milli DEXA
mælinga á mismunandi stöðum var 0,635-0,881 (tafla
II). f öllum tilfellum er fylgnin lægri milli ómunar og
DEXA en milli mismunandi mælingastaða í DEXA
en þó er munurinn ekki mikill.
Læknablaðið 2001/87 883