Læknablaðið - 15.02.2002, Blaðsíða 7

RITSTJÓRNARGREINAR
Læknisvottorð, skjal eða snepill?
Á síðustu vikum hefur um-
ræðan um læknisvottorð ver-
ið hávær og eru tvö óskyld
mál þar mest áberandi. Ann-
að er mál trúnaðarlæknis
flugmálastjómar sem neitað
hefur að gefa út læknisvott-
orð er heimilar flugmanni að
stýra loftfari án takmarkana.
Hitt og alls óskylt mál er
ákvörðun yfirvalda að taka
fyrir greiðslur til heimilislækna fyrir gerð ákveð-
inna læknisvottorða.
En hvað er læknisvottorð? Læknisvottorð er
lögbundinn vitnisburður læknis um heilsu eða
heilsuleysi einstaklings sem til læknisins leitar.
Læknisvottorð eru oftast fengin að beiðni þriðja
aðila og þau gerð samkvæmt reglum er fjórði aðili
hefur sett. Skipta má læknisvottorðum í tvo megin
flokka, læknisvottorð gerð til handa veikum og
læknisvottorð gerð til handa heilbrigðum.
Fyrstu tengsl margra okkar við þessa veröld
voru skólavottorðin, „vottorð í leikfimi . .söng
Bjartmar Guðlaugsson og má ætla að fyrir margan
leikfimikennarann hafi áhöld verið um það í hvorn
ofannefndan hóp þeir nemendur féllu er veifuðu
þannig læknisvottorði. Sannarlega hafa margir
nemendur þurft að kalla eftir vottorðum vegna
veikinda sem haldið hefur þeim frá mætingu en
vottorðalausir hefðu þeir orðið af mætingapunkt-
um og jafnvel fallið. Svipaðar mætingareglur er að
finna á vinnumarkaðnum þar sem kallað er eftir
vottun veikinda starfsmanna svo greiða megi út
umsamin laun. I öllum tilfellum þarf læknirinn að
tala við, skoða og jafnvel rannsaka sjúklinginn svo
staðfesta megi sjúkdómsgreiningu þá er lögð er til
grundvallar læknisvottorðinu. í flokk vottorða
vegna sjúkdóma eru þau vottorð er Trygginga-
stofnun ríkisins kallar eftir í samskiptum stofnun-
arinnar við sjúklinga, en á heimasíðu TR www.tr.is
má sjá hvaða mismunandi vottorð er um að ræða
og er fjöldi þeirra um tuttugu. Að lokum má benda
á að í þennan flokk falla læknisvottorð sem gerð
eru að beiðni lögreglu og dómsvalda vegna áverka
og slysa er einstaklingar verða fyrir í vinnu og leik.
Þetta er ef til vill sá hluti læknisvottorða til veikra
sem læknirinn þarf að leggja hvað mesta vinnu í
enda þarf að túlka niðurstöður meðal annars til
framtíðar. Ekki er óalgengt að læknir þurfi að
fylgja þessum vottorðum sínum eftir í réttarsal.
Önnur tengsl okkar við vottorðaveröldina bæði
sem læknar og neytendur eru þau vottorð er kalla
eftir vottun heilbrigðis. Við gerð þeirra læknisvott-
orða er beitt sama vinnulagi og við gerð annarra
læknisvottorða, viðkomandi einstaklingur er kall-
aður í viðtal, hann skoðaður og rannsakaður með
tilliti til þeirra atriða er kanna þarf sérstaklega
hverju sinni. Grundvallaratriðið er að þetta eru
heilbrigðir einstaklingar þar sem leita þarf eftir
frávikum frá heilbrigði samkvæmt ákveðnum regl-
um. Þessar reglur eru settar af yfirvöldum og eru
hugsaðar til verndar almennum borgurum gang-
andi og akandi þegar um heilbrigðisvottorð vegna
ökuskírteinis er að ræða og til verndar flugfarþeg-
um þegar um heilbrigðisvottorð vegna flugskírtein-
is er að ræða. Þær reglur sem stuðst er við þegar
veitt er leyfi til stjórnunar loftfars hafa breyst mikið
síðustu ár, sérstaklega vegna aukinnar samvinnu
landa í Evrópu og vestanhafs. Þar eru nú gerðar
kröfur um sérstakar rannsóknir til að staðfesta
heilsu, svo sem heilalínurit, heyrnarpróf og tal-
greiningarpróf svo eitthvað sé nefnt og eru flestir
er koma að flugi skyldaðir í þetta, svo sem flugvél-
stjórar og flugumferðarstjórar.
Eins og fram hefur komið er vottorð lögfest
greining læknis á heilsu einstaklings og sem rök-
stuðningur fyrir þeirri greiningu eru niðurstöður
skoðunar og rannsóknar. Það er ekki mál læknisins
ef niðurstaðan er utan viðmiðunarmarka heldur
fyrst og fremst mál einstaklingsins er eftir vottorð-
inu Ieitar og háð þeim reglum sem hann eða starf
hans lýtur hverju sinni. Þess ber þó að geta að
læknisfræðin er liggur til grundvallar vottorðagerð-
inni flokkast til lífvísinda og stjórnast af ákveðinni
aðferðafræði sem því miður, verður maður stund-
um að segja, svarar ekki með já eða nei, gefur ekki
svartar eða hvítar heldur gráskala niðurstöður sem
af og til valda vafamálum. Mikilvægast hlýtur að
vera í þannig tilvikum að þeir sem reglurnar eiga
að verja njóti vafans. „Ekki er sjórinn sekur þó
syndi ei allir fuglar.”
Höfundur er sérfræöingur í háls-, nef- og eyrnalækningum á
Landspítala Fossvogi.
Frágangur
fræðilegra greina
Höfundar sendi tvær geröir
handrita til ritstjórnar
Læknablaðsins, Hlíða-
smára 8,201 Kópavogi.
Annað án nafna höfunda,
stofnana og án þakka sé
um þær að ræða. Greininni
fylgi yfirlýsing þess efnis
að allir höfundar séu
samþykkir lokaformi
greinar og þeir afsali sér
birtingarrétti til blaðsins.
Handriti skal skilað með
tvöföldu línubili á A-4
blöðum. Hver hluti skal
byrja á nýrri blaðsíðu í
eftirtalinni röð:
•Titilsíða: höfundar,
stofnanir, lykilorð á ensku
og íslensku
• Ágrip og heiti greinar á
ensku
• Ágrip á íslensku
• Meginmál
• Þakkir
• Heimildir
Töflur og inyndir skulu vera
á ensku eða íslensku, að
vali höfunda.
Töivuunnar inyndir og gröf
komi á rafrænu formi
ásamt útprenti. Tölvugögn
(data) að baki gröfurn fylgi
með, ekki er hægt að nýta
myndir úr PowerPoint eða
af netinu.
Sérstaklega þarf að semja
unt birtingu litniynda.
Eftir lokafrágang berist allar
greinar á tölvutæku formi
með útprenti.
Sjá upplýsingur um frágang
fræðilegra greina:
http://www.icemed.is/
laeknabladid
Umræðuhluti
Skilafrestur efnis í næsta
blað er 20. undanfarandi
mánaðar nema annað sé
tekið fram.
Læknablaðið 2002/88 95