Læknablaðið - 15.02.2002, Blaðsíða 57

UMRÆÐA & FRÉTTIR / FRÁ LÆKNADÖGUM
fékk bót meina sinna. Hann var því útskrifaður með
fyrirmælum um að taka sér góða hvfld frá vinnu.
Oskar sagðist geta dregið af þessu ýmsa lærdóma.
Til dæmis um nauðsyn þess að læknir líti alltaf á
sjúkling sem sjúkling. Hann hefði í raun gert Má að
aðstoðarlækni sínum en það gengi ekki upp. Már
sagðist vera hitalaus en hafði hann örugglega mæit
sig? Um það gat Óskar ekki vitað og kunni ekki við
að spyrja.
Hann sagðist hafa lesið sér til um sjúka lækna og
útbrunna og þar væri staðfest það sem áður sagði að
læknar tilkynntu síður og síðar um eigin veikindi en
aðrir og fæstir þeirra væru undir reglulegu heilsueftir-
liti. Petta leiddi svo til þess að þeir væru oft mun verr
á sig komnir þegar þeir leita aðstoðar. Starfsgeta
þeirra er iðulega orðin verulega skert áður en starfs-
félagarnir bregðast við. Oft tækju þeir beinlínis virk-
an þátt í að breiða yfir og þagga niður vandamál sem
hljótast af veikindum kollega.
Þáttur fjölskyldunnar
Eftir þessi erindi sem greinilega höfðu mikil áhrif á
viðstadda var vikið að öðrum en þó skyldum efnum.
Hjalti Már Þórisson ræddi um vanda unglækna sem
vilja koma sér áfram og afla sér sérfræðimenntunar á
sama tíma og þeir eru gjarnan fjölskyldumenn með
ung börn. Unglæknar eru oft nefndir vinnuhestar
heilbrigðiskerfisins og Hjalti Már staðfesti það.
Vinnutími hans væri yfirleitt á bilinu 80-90 stundir á
viku.
Hann sagði það vissulega nauðsynlegt fyrir ung-
lækna að vinna mikið til þess að öðlast sjálfstraust
sem eingöngu fengist með reynslu. En hversu mikið?
Hvar eru mörkin og hvenær er röðin komin að því að
sinna fjölskyldunni? Launin væru ekki til þess fallin
að auðvelda unglæknum leikinn því þau væru það lág
að þeir þyrftu að vinna mikið. Hann bætti því þó við
að svo virtist sem viðhorfin væru að breytast, yngra
fólk gerði auknar kröfur til lífsins og vildi ekki vinna
svona mikið. Þar kæmi líka til samanburður við aðrar
stéttir sem hafa verið að draga úr vinnuálaginu.
Agnes Wold var næst á dagskránni en hún er
sænskur læknir og líffræðingur sem hefur gert rann-
sóknir á þróun jafnréttismála innan heilbrigðiskerfis-
ins, ekki síst hinum akademíska hluta þess. Þeim mál-
flutningi hennar hafa verið gerð ágæt skil í öðrum
fjölmiðlum en meginniðurstaða hennar er sú að kon-
ur þurfi að sýna fram á tæplega þreföld afköst sem
fræðimenn til þess að teljast jafnokar karla þegar
kemur að ráðningum í háskólastöður.
Eitt atriði sem hún nefndi féll vel að öðru því sem
rætt var á málþinginu en það var sú staðhæfing henn-
ar að fjölskyldufólk með börn afkastaði ekki minna
en þeir einhleypu. Petta hefði verið kannað og stað-
fest margoft. Það væri ímyndun barnafólksins að
þegar foreldramir þyrftu að fara heim klukkan fjögur
til að sinna bömum sínum kæmust þeir einhleypu
fyrst á skrið. Þeir færu bara í kaffi. Kjarni málsins er
sá að fjölskyldan er verndandi þáttur og ýtir undir af-
köst og vinnusemi.
Sveigjanleg starfslok
Síðastur en ekki sístur frummælenda var Sigurður
Guðmundsson landlæknir og fjallaði um starfslok
lækna. Hann benti á að þau gætu orðið af eðlilegum
ástæðum, svo sem vegna aldurs eða andláts, en einnig
af völdum sjúkdóma eða sviptingar læknaleyfis vegna
vanrækslu eða brota í starfi. Hann tók undir með
Þórarni Tyrfingssyni að læknum væri jafnhætt við því
að lenda í vímuefnavanda og öðrum stéttum. Raunar
væru þeir í sérstökum áhættuhópi vegna daglegrar
umgengni við lyf og greiðan aðgang að þeim.
Landlæknir birti tölur um kærur á hendur lækna
og viðbrögð embættisins við þeim þar sem fram kom
að þeim hefur fjölgað töluvert á síðustu þremur árum
upp í tæplega 400 á síðasta ári. Kærur eru ívið fleiri
miðað við höfðatölu hér á landi en í Svíþjóð og Dan-
mörku. I níu tilvikum leiddu þær til sviptingarlæknis-
leyfis á árunum 1976-1997 sem er hlutfallslega tölu-
vert meira en í samanburðarlöndunum.
Langflestir læknar verða þó að sjálfsögðu langlífir
í starfi og hætta vegna aldurs. Hins vegar eru menn
missáttir við að hætta þegar þeim er gert að hætta.
Lögum samkvæmt eiga opinberir starfsmenn að
hætta þegar þeir verða sjötugir en læknar mega starf-
rækja stofur fram til 75 ára aldurs. Sumir vilja hætta
fyrr eða í það minnsta minnka við sig vinnu þegar
dregur að lokum starfsævinnar og það væri hið
æskilega. En til þess að það gæti orðið þyrfti að koma
á sveigjanlegu kerfi og þar yrði lífeyrissjóðurinn að
koma til skjalanna. Það væru til ýmsar leiðir, svo sem
að eldri læknar dragi úr beinum læknisstörfum en
sinntu frekar stjórnun eða kennslu.
Nýstárleg umræöa
Að loknum framsöguerindum settust frummælendur
við pallborð og fundarmenn gátu beint til þeirra
fyrirspurnum. Umræður urðu líflegar og fóru um víð-
an völl. Margir nefndu nauðsyn þess að koma á fót
eftirliti og stuðningskerfi sem fært er um að takast á
við erfiðleika lækna sem lenda í vanda, bæði vegna
vímuefna, heilsubrests og af öðrum ástæðum. Þeir
þyrftu að geta leitað til óháðra aðila utan vinnustað-
arins með vandamál sín.
Sveigjanleg starfslok áttu líka greinilega hljóm-
grunn í salnum. Þar þyrftu læknar að koma sér upp
einhverri aðferð til að meta getu þeirra þegar þeir
taka að eldast í stað þess að setja stífar reglur um að
þeir skuli láta af störfum við tiltekin mánaðamót.
Síðast en ekki síst urðu margir til þess að þakka
fyrir að þessi mál skyldu hafa verið tekin á dagskrá
Læknadaga. Var greinilegt að margir voru hissa og
eins og hálffeimnir við þær opinskáu umræður sem
þarna urðu. En þetta var bara byrjunin. -ÞH
Læknablaðið 2002/88 145