Læknablaðið - 15.02.2002, Blaðsíða 16

FRÆÐIGREINAR / BEINÞYNNING
Tafla V. Athugasemdir varöandi notkun bisfosfónata.
Lyf Skammtastæröir Athugasemdir
alendrónat 10 mg daglega eöa 70 mg tafla einn dag í viku (34) Tekið á fastandi maga aö morgni aö minnsta kosti 5í klst. fyrir morgunmat og nokkrar klst. þurfa að líöa þar til kalktöflur eru gefnar.
etidrónat 400 mg daglega I tvær vikur, endurtekiö á 13 vikna fresti Tekið aö minnsta kosti einni klst. fyrir eða tveimur klst. eftir mat og nokkrar klst. þurfa að líða þar til kalk- töflur eru gefnar.
pamidrónat* 30 mg sem innrennslislyf á þriggja mánaöa fresti Aðeins mælt með að nota í sérstökum tilvikum þegar ekki er hægt að gefa bisfos- fónat í töfluformi og um staðfesta beinþynningu og beinbrot er að ræða.
rísedrónat 5 mg daglega Tekið á fastandi maga aö minnsta kosti 'í klst. fyrir morgunmat eða milli máltíða og nokkrar kist. þurfa að líöa þartil kalktöflur eru gefnar.
* LyfiO ekki skráö á Islandi meO ábendinguna sykursterabeinþynning.
sýnt fram á fækkun samfallsbrota í hrygg hjá körlum
(26) og konum eftir tíðahvörf og þá einkum þeim
sem ekki njóta hormónameðferðar (26, 27). Rétt er
að benda á að tíðni annarra brota en í hrygg var
óbreytt í fyrri rannsókninni (26) og fækkaði seinna
meðferðarárið í síðarnefndu rannsókninni (27), en
náði þó ekki marktæknum mun.
Með hliðsjón af ofansögðu má ráðleggja meðferð
með bisfosfónötum ásamt kalki og D-vítamíni við
eftirfarandi kringumstæður:
1. Sjúklingar sem hefja meðferð með sykursterum
þar sem skammturinn verður meiri en 7,5 mg af
prednisólón á dag næstu þrjá mánuði.
2. Sjúklingar sem þegar eru á langtímameðferð með
sykursterum, en hafa mælst með beinþéttnistuðul
(T-gildi) lægri en -t-1,5 samkvæmt DEXA-mælingu
eða eiga sögu um beinþynningarbrot.
3. Sjúklingar á langtíma sykursterameðferð sem hafa
fengið beinþynningarbrot þrátt fyrir hormóna-
uppbótarmeðferð (eða þar sem henni hefur verið
hætt vegna aukaverkana eða frábendingar).
Östrógen
Fáar rannsóknir eru til um östrogenmeðferð gegn
sykursteratengdri beinþynningu (28, 29). Auk tíða-
hvarfa sem eru einn stærsti áhættuþáttur í beinþynn-
ingu verður hlutfallslegur skortur östrógens við gjöf
sykurstera. Östrógenmeðferð kemur því sterklega til
greina sem fyrsta meðferð eða forvöm gegn beinþynn-
ingu hjá konum eftir tíðahvörf er þurfa á lágum eða
meðalstórum skömmtum af sykursterum að halda.
Rannsóknir liggja ekki fyrir um það hvort með-
ferð með östrógeni komi í veg fyrir beintap hjá kon-
um á langtíma sykursterameðferð fyrir tíðahvörf, en
íhuga má kaflaskipta samsetta hormónameðferð hjá
konum með blæðingatruflanir.
Raloxifen og tíbólón
Bæði raloxifen og tíbólón draga úr beinþynningar-
brotum hjá konum eftir tíðahvörf. Hins vegar hafa
ekki verið birtar rannsóknir sem gera kleift að draga
ályktun um gagnsemi þessara lyfja gegn beinþynn-
ingu af völdum sykurstera. Ihuga má notkun þessara
lyfja hjá konum á sykursterameðferð sem eingöngu
eru í þörf fyrir forvörn gegn beinþynningu og geta
eða vilja ekki nota hefðbundna hormónauppbótar-
meðferð.
Testósterón
Beinþynning meðal karla hefur lítið verið rannsök-
uð. Skortur á kynhormónum er einn af áhættuþáttum
beinþynningar meðal karla og auk þess er vel þekkt
að sykursterameðferð getur dregið úr framleiðslu
kynhormóna. Einstaka rannsóknir hafa sýnt að
testósteróngjöf getur dregið úr beinþynningu hjá
karlmönnum sem hafa lækkað frítt testósterón í
blóði. Ein rannsókn á körlum á langtíma sykurstera-
meðferð sýndi jákvæð áhrif testósteróns meðferðar á
beinþéttni (30).
Algengast er að gefa testósterón í sprautuformi,
en á síðustu árum hefur færst í vöxt að gefa það í
formi plásturs eða hlaups. Testósterón kemur til
greina sem fyrsta meðferð eða forvörn beinþynning-
ar í langtíma sykursteranotkun, sérstaklega þegar um
einkenni andrógenskorts er að ræða eða frítt
testósterón gildi mælist lækkað í blóði.
Kalsítónín
Rannsóknir hafa sýnt að kalsítónín dregur úr beintapi í
hrygg samfara sykursteranotkun. Hins vegar eru áhrif
kalsítóníns minni en bisfosfónata og virðist kalsítónín
ekki hafa áhrif á beinþéttni í mjöðm eða nýgengi brota.
Ekki hefur verið sýnt fram á fækkun samfallsbrota við
kalsítónínmeðferð hjá þessum einstaklingum.
I nýlegu kerfisbundnu yfirliti á vegum Cochrane
samtakanna (31) eru teknar fyrir 9 tvíblindar slemb-
aðar rannsóknir á áhrif kalsítóníns í meðferð (fimm
rannsóknir) og forvörn (fjórar rannsóknir) sykur-
steraorsakaðrar beinþynningar. Vegin meðalaukning
á beinþéttni við 12 mánuði var 3,2% (95% öryggis-
mörk 0,3 til 6,1) í hrygg. Ekki fannst tölfræðilega
marktækur munur á beinþéttni í lærleggshálsi
(kalsítónín í samanburði við lyfleysu) við 6,12 eða 24
mánuði. I fimm rannsóknum var samfallsbrot í hrygg
athugað. I þeim öllum var nýgengi brota lægra í
meðferðarhópunum, en náði ekki tölfræðilega mark-
tækum mun; hlutfallsleg minnkun áhættu reyndist
vera 0,71 (95% öryggismörk 0,26 til 1,89). í fjórum
rannsóknum voru önnur brot athuguð og ekki fannst
tölfræðilega marktæk fækkun brota í meðferðarhóp-
104 Læknablaðið 2002/88