Læknablaðið - 15.10.2002, Blaðsíða 24

FRÆÐIGREINAR / ÁHÆTTUÞÆTTIR SKÝMYNDUNAR
Table I. Items of guestionnaire.
1. Sex, race, body mass index, maritial status
2. Ageing indices: age, age at menopause, senile pigment spots
3. Life style: smoking and alcohol habits, daytime spent outside - wear of sunglas-
ses, spectacles and hats. Occupation - terrain when outside (with respect to
reflectance) holidays/week/year
4. Consumption of food items: green or yellow vegatable, soy products, beans, legu-
mes, meat and meat products, egg or egg dishes, seaweed, milk, plant oil, cod
liver oil, dietary fiber rich vegatables, fresh fish, liver and liver products, herring,
sardines, shrimps, fresh fruit, yogurt, sour milk, curdle, green tea and sweeteners.
5. Past history of diseases: diabetes mellitus, arterial hypertension, coronary heart
disease, arteriosclerosis, chronic bronchitis, asthma, rheumatism, thyroid dis-
ease, osteoporosis, atopy, gout
6. Skin type: a) always sunburn, never tan, b) always sunburn, sometimes tan,
c) sometimes sunburn, always tan
7. Past history of eye diseases (confirmed on examination): myopia, hyperopia,
glaucoma, uveitis, macular degeneration
8. Medication: all medication, present and past
Table II. Number of persons available forlens analysis and percentage ofthose having nuclear or pure early or pure severe cortical opacifications.
Age (years) N pers Early cort Sev cort Nuclear
50-59 358 36% 2% i%
60-69 351 41% 9% 12%
70-79 231 32% 23% 41%
80+ 53 8% 22% 58%
Efniviður og aðferðir
Rannsóknin fór fram á Augndeild Landakotsspítala
frá ágúst fram í október 1996. Að fengnu samþykki
Tölvunefndar og Siðanefndar var tekið slembiúrtak
úr Þjóðskrá. Um var að ræða 1700 Reykvíkinga sem
allir voru 50 ára eða eldri, eða sem nam 6,4% af borg-
arbúum á þessum aldri. Af þeim reyndust 64 hafa lát-
ist og ekki náðist í 256 einstaklinga sem meðal annars
höfðu skipt um heimili án þess að tilkynna Þjóðskrá.
Unnt var að ná til 1379 einstaklinga og af þeim komu
1045 til skoðunar; 78,8% þeirra sem voru á aldrinum
50-79 ára en 51,3% þeirra sem voru eldri en 80 ára.
Allir í úrtakinu fengu sendan spurningalista um
heilsufar og lífsvenjur (tafla 1) ásamt bréfi þar sem
þeim var tilkynnt að innan tveggja vikna yrði hringt í
þá og þátttöku þeirra óskað. í símtalinu voru þátttak-
endur aðstoðaðir við að fylla út spurningalistann og
það sem vafðist fyrir þeim var lokið við þegar mætt
var í sjálfa rannsóknina.
Allir 1045 þátttakendurnir fengu ítarlega augn-
skoðun sem meðal annars fól í sér raufsmásjárskoð-
un og Scheimpflug-myndatöku (Nidek EAS 1000) af
augasteinum. Eftir að búið var að útiloka þá sem
voru með gerviaugasteina, gerviaugu eða ekki var
hægt að skoða af öðrum orsökum voru eftir 1983
augasteinar úr 993 þátttakendum sem hægt var að
meta með tilliti til skýmyndana. Þar af voru 887 auga-
steinar úr 444 körlum og 1096 steinar úr 549 konum.
Greining og stigun skýmyndana fylgdi svokölluðu
Kanazawa Medical University kerfi (KMU system)
(1). í rannsókninni er miðað við verra auga einstak-
lingsins.
Ský í berki (cortical lens opacification) reyndist al-
gengt form breytinga í þessu úrtaki, sérstaklega hjá
þátttakendum yngri en sjötíu ára. í eldri hópunum
ber meira á blönduðum breytingum þar sem saman
fer ský í berki og kjarna og í fáeinum tilfellum kemur
fyrir ský við afturhýði (1). Til þess að geta sagt sér-
staklega fyrir um áhættuþætti skýmyndunar í berki
voru þeir þátttakendur síaðir út sem höfðu einvörð-
ungu skýmyndun á því svæði. Þeim var skipt í tvo
hópa eftir þéttleika skýsins, þannig að í öðrum hópn-
um voru þeir 374 þátttakendur sem höfðu væga ský-
myndun í berki (I. stigs) og í hinum hópnum þeir 82
sem höfðu svæsnari breytingar í berki (II.-III. stigs).
Þessi aðgreining er meðal annars höfð vegna þess að
stig I veldur yfirleitt ekki marktækri sjóndepru öfugt
við stig II og III, og öll ský í kjarna augasteins.
Ský í kjarna eru sjaldan ein á ferð heldur fylgja
oftast ský í berki. Greining á áhættuþáttum skýmynd-
unar í kjarna er því að nokkru leyti háð samtíma-
greiningu skýmyndana í berki og samanburði þar á,
eins og gert er í þessari rannsókn. Allir þeir sem
greindust með skýmyndun í kjama á einhverju stigi,
sama hvort hún var ein á ferð eða ásamt skýmyndun
á öðrum stöðum á augasteininum, voru settir í einn
flokk. Ský í kjarna augasteins (I.-III. styrkleikastig)
fannst í að minnsta kosti öðru auga hjá 206 þátttak-
endum, þar af voru 188 (91%) með ský í kjarna á
báðum augasteinum (sjá töflu II). Gögnin voru
greind með lógistískri aðhvarfsgreiningu þar sem
stýrt var fyrir áhrifum aldurs.
Niðurstöður
Tafla II sýnir fjölda þátttakenda sem hægt var að
skoða með tilliti til skýmyndana og hversu stórt hlut-
fall þeirra hafði skýmyndun í berki eða kjarna. Ský-
myndanir einungis í berki (pure cortical lens opacifi-
cations) fundust hjá 38% þátttakenda á aldrinum 50-
59 ára, hjá 50% á aldrinum 60-69 ára, hjá 55% 70-79
ára og 32% þeirra sem voru 80 ára eða eldri. Lægra
algengi í elsta hópnum skýrist af því að þar eru fleiri
einstaklingar með blandaðar skýmyndanir, yfirleitt
samtímis í berki og kjarna. 95% skýmyndana í berki í
aldurshópnum 50-59 ára eru vægar (I. stig) en aðeins
30% hjá fólki 80 ára og eldri. Hættan á að væg I. stigs
skýmyndun í berki verði svæsnari II.-III. stigs breyt-
ing eykst um 19% við hvert ár sem fólk eldist umfram
fimmtugt (95% öryggismörk 1,16-1,22: p<,001).
Það er veruleg aukning á algengi skýmyndana í
kjarna augasteins með auknum aldri; þannig sjást
þessar breytingar í 8% þátttakenda á aldrinum 50-69
728 Læknablaðið 2002/88