Læknablaðið - 15.10.2002, Blaðsíða 51

UMRÆÐA & FRÉTTIR / AF SJÓNARHÓLI STJÓRNAR LÍ
lækna er réttindabarátta. Hér þarf dýpri skilning á
starfsemi heimilislækna og pólitískt hugrekki til að
koma með varanlegar og viðunandi úrlausnir.
Heimilislæknar hafa margoft bent á þá staðreynd
að forsendur starfsemi heimilislækna í heilsugæslu
hafa breyst síðan lög um heilsugæslu voru sett 1973.
Það ár kom fyrsti sérfræðingurinn í heimilislækna-
stétt til starfa en í dag eru meira en 80% heimilislækna
með sérfræðingsmenntun. Nýliðun meðal heimilis-
lækna byggist á sérmenntuðum heimilislæknum sem
eru fulltrúar hinnar faglegu hliðar heimilislækninga
og frumkvöðlar þróunar. Starfsréttindi og launakjör
sérfræðinga í heimilislækningum verða að vera hin
sömu og annarra sérfræðinga í læknastétt annars fara
unglæknar ekki í þetta nám og starfandi heimilis-
læknar munu hverfa til annarra verkefna eins og gerst
hefur hérlendis. Við þetta bætist að margir læknar
vilja hafa meira að segja um stjórnun og vinnubrögð
en £ núverandi rekstrarskipulagi heilsugæslustöðva er
læknirinn aðeins einn stólpinn af þremur sem þar
kemur að stjórnun. Það er eðlilegt að læknar vilji
brjótast úr þessum viðjum og takast á við stjómun en
slíkt kallar á kerfisbreytingar þar sem sjálfstæður
rekstur virðist eðlilegastur. Þar með er ekki sagt að
leggja eigi niður heilsugæslustöðvar en valkosturinn
á vinnu í öðru kerfi þarf að vera fyrir hendi fyrir þá
sem þess óska.
Forvitnilegt er að skoða þróun mála heimilislækna
erlendis. Helstu samanburðarlönd okkar þar eru
Norðurlöndin. Finnland og Svíþjóð hafa byggt á kerfi
heilsugæslustöðva og standa nú frammi fyrir miklum
vanda í mönnun heimilislæknisstarfa sem nú er reynt
að setja fjármagn í að leysa. Danir hafa hins vegar í
fjölda ára byggt á öflugri heilsugæslu sem heimilis-
læknar hafa borið uppi með einkarekstri og ríkir þar
sátt meðal lækna og ánægja skjólstæðinga. Aðstæður
í Noregi líkjast um margt kringumstæðum á Islandi.
Lengi höfðu nkt vandamál með mönnun lækna í
heilsugæslu í Noregi og fóru vaxandi. Svar heilbrigð-
isyfirvalda þar var að taka höndum saman við sam-
tök lækna og greina vandamálið. Niðurstaðan var að
koma á fót tilraunaverkefni sem kallað er fastlækna-
kerfi og árangur þess var það góður að árið 2001 var
þetta fyrirkomulag tekið upp almennt. Þetta kerfi er
sjúklingalistunarkerfi sem er á ábyrgð sveitarfélag-
anna og læknar reka sínar eigin móttökur. Læknar
hafa verið ánægðir með þetta fyrirkomulag og mönn-
un breyst til batnaðar.
A nýafstöðnu þingi Norrænna heimilislækna var
ánægjulegt að finna hvernig nýir vindar blása meðal
norsku læknanna. Þar sem áður var vansæld og
óánægja er nú mikil fagleg uppbygging í gangi með
áherslu á gæðamál, símenntun og faglega umræðu.
Þetta er í sama farvegi og hjá dönskum heimilislækn-
um sem hafa unnið mikla vinnu í þessum málum og
meðal annars komið upp rannsóknar- og fræðslumið-
stöðvum til að efla faglega vinnu. í Svíþjóð hefur
einnig verið komið upp miðstöð fræða í frumþjón-
ustu til að efla heilsugæsluna. íslenskir og finnskir
heimilislæknar standa hins vegar enn í baráttu fyrir
réttindum og kjörum. Almennt voru menn sammála
á þessu þingi um að heilbrigðiskerfi Norðurlandanna
væri sérstakt og heilsugæsla til fyrirmyndar. Því mið-
ur virðist afstaða stjórnvalda á íslandi í garð heimilis-
lækna ekki bera þess merki að þau hafi fylgst með
þeirri þróun.
Læknablaðið 2002/88 755