Læknablaðið - 15.01.2003, Síða 20

FRÆÐIGREINAR / ALGENGI GEÐLYFJANOTKUNAR
Table VI. Odds ratios (O.R.) and 95% confidence intervals (C.l.) for some use of antidepressants, anxiolytics, hypnotics or any of these during one year
according to demographic factors.
Antidepressants_______ Anxiolytics Hypnotics Any of the three
O.R. 95% C.l. O.R. 95% C.l. O.R. 95% C.l. O.R. 95% C.l.
Marital status
Women 1.00 1.00 1.00 1.00
Men 0.78 0.58-1.05 0.71 0.51-0.98 0.81 0.63-1.03 0.73 0.60-0.90
Age 1.02 0.93-1,13 1.12 1.00-1.25 1.31 1.21-1.42 1.20 1.12-1.28
Married/cohabiting 1.00 1.00 1.00 1.00
Single 1.44 0.98-2.10 1.36 0.89-2.07 1.42 1.03-1.98 1.35 1.03-1.78
Divorced/widowed 2.06 1.33-3.18 1.29 0.77-2.17 1.23 0.83-1.82 1.48 1.06-2.06
Test fortrend, p= 0.002 0.256 0.078 0.012
Education
Women 1.00 1.00 1.00 1.00
Men 0.81 0.60-1.09 0.72 0.52-1.00 0.80 0.63-1.03 0.74 0.60-0.91
Age 1.01 0.92-1.11 1.10 0.99-1.21 1.28 1.18-1.38 1.18 1.10-1.26
University 1.00 1.00 1.00 1.00
Graduate 1.26 0.81-1.96 1.59 0.98-2.60 1.20 0.85-1.68 1.35 1.01-1.82
Elementary or less 1.87 1.22-2.85 1.80 1.11-2.91 1.21 0.86-1.69 1.48 1.11-1.98
Test for trend, p= 0.005 0.055 0.505 0.026
Family income
Women 1,00 1.00 1.00 1.00
Men 0.77 0.57-1.06 0.72 0.51-1.01 0.87 0.68-1.13 0.77 0.62-0.96
Age 0.98 0.89-1.09 1.08 0.96-1.20 1.28 1.17-1.39 1.17 1.09-1.26
Over 550,000 IKr. 1.00 1.00 1.00 1.00
400,000-549,000 IKr. 1.07 0.61-1.87 1.21 0.62-2.34 1.34 0.84-2.14 1.20 0.80-1.78
250,000-399,000 IKr 1.06 0.64-1.74 1.27 0.71-2.30 1.34 0.88-2.03 1.35 0.95-1.91
Less than 250,000 Ikr. 1.81 1.11-2.94 2.08 1.17-3.71 1.48 0.97-2.28 1.69 1.19-2.41
Test fortrend, p= 0.009 0.017 0.350 0.018
Occupation
Women 1.00 1.00 1.00 1.00
Men 0.85 0,63-1.16 0.84 0.60-1.17 0.90 0.70-1.16 0.80 0.65-1.00
Age 0.93 0.84-1.03 1.00 0.90-1.12 1.25 1.15-1.36 1.13 1.05-1.21
Administrative work 1.00 1.00 1.00 1.00
Civil service 1.08 0.63-1.83 1.41 0.79-2.49 1.58 1.03-2.43 1.27 0.89-1.81
Skilled work 1.10 0.68-1.79 0.95 0.54-1.67 1.26 0.85-1.86 1.17 0.85-1.62
Unskilied work 1.55 0.96-2.48 1.57 0.92-2.67 1.51 1.02-2.25 1.52 1.10-2.11
Not on labour market 3.07 1.86-5.07 3.65 2.12-6.28 2.21 1.45-3.38 2.36 1.64-3.38
fyrir geðdeyfðarlyf, en af því greiddi Tryggingastofn-
un ríkisins 710 milljónir (13). Apóteksverð kvíða- og
svefnlyfja var um 300 milljónir króna og hlutur Trygg-
ingastofnunar nánast enginn. Hins vegar hefur minna
borið á umræðu um þrettánföldun á notkun ópíóíða
og nærri fimmföldun á kostnaði vegna æxlishemjandi
lyfja sem var 820 milljónir króna árið 2001 (14) og
greidd að fullu af Tryggingastofnun og sjúkrahúsum.
Niðurstöður rannsóknarinnar verður að skoða með
hliðsjón af svarhlutfallinu og taka lillit til þess að lýð-
fræðileg samsetning svarhópsins er ekki alveg eins og
þjóðarinnar í heild. Munurinn er þó ekki það mikill
að ástæða sé til að ætla að niðurstöðurnar hafi ekki al-
mennt gildi fyrir þjóðina á sama aldri.
Kvíðalyf eru oftast notuð með geðdeyfðarlyfjum
eða svefnlyfjum, aðeins fjórðungur þeirra sem taka
kvíðalyf tekur þau eingöngu. Meirihluti (63%) þeirra
sem hafa tekið svefnlyf á árinu hefur hvorki notað
geðdeyfðar- né kvíðalyf.
Samanburð á notkun og sölutölum verður að taka
með ýmsum fyrirvörum. Hann gæti bent til að læknar
ávísi sjúklingum meira en skilgreindum dagskammti,
og /eða sjúklingarnir taki meira. Fyrri rannsókn hefur
sýnt að allir nema geðlæknar ávísa minni skömmtum
(15). Ekki er víst að þetta sé svo enn þar eð nýrri geð-
deyfðarlyf eru yfirleitt mjög einföld í skömmtun og
skilgreindur dagskammtur sama og ein tafla. Þau eru
hins vegar mun dýrari en hin eldri, og aldýrust þau
nýjustu. Kostnaður sjúklinga vegna geðdeyfðarlyfja
sem ekki má ávísa nema til 30 daga í senn getur verið
950-3100 krónur í hvert skipti. Því má vera að læknar
freistist stundum til að ávísa hærri skömmtum til þess
að spara sjúklingum sínum útgjöld. Þetta gæti skekkt
samanburðinn. En hann getur líka bent til þess að
meðferðarheldni sjúklinganna sé mjög ábótavant.
Annaðhvort séu mjög margir sem ekki nota nema lít-
inn hluta af lyfjunum sem þeim eru ávísað, eða að
þeir sem taka lyfin taki mun meira en ráðlagðan dag-
skammt. Loks er mögulegt að fólk vanáætli lyfjanotk-
un sína verulega eins og áfengisnotkun (11). Slíkt er
þó ekki sennilegt þar eð mjög gott samræmi er á milli
sölutalna kvíðalyfja og algengis notkunar þeirra og
20 Læknablaðið 2003/89