Læknablaðið - 15.01.2003, Síða 36

FRÆÐIGREINAR / GALLBLÖÐRUNÁM
Mynd 1. Fjöldi aðgerða á
rannsóknartímabilinu.
Myndin sýnir heildarfjölda
sjúklinga, skipt niðttr eftir
árum. Aðeins hluti áranna
1992 og 2001 féll inn á
rannsóknartímabilið.
Mynd 2. Hlutfallsleg
dreifmg sjúklinga í
kviðsjáraðgerðum, skipt
eftir aldri og kyni sjúklinga.
Mynd 3. Meðallengd
kviðsjáraðgerða í mínútum,
skipt niður eftir árum.
Tafla 1. Ábendingar fyrir opinni gallblöðruaðgerð þegar í upphafi.
Fjöldi %
Bráöabólga/graftarsótt 8 30,8%
Steinn í gallrás 5 19,2%
Fyrri aðgerðir 3 11,5%
í tengslum við aðra aðgerð 8 30,8%
Annað 2 7,7%
Samtals: 26 100,0%
1992
1994
1996
1998
2000
Ar
Tafla II. Ábendingar fyrir breytingu í opna aðgerð.
Fjöldi %
Samvextir og bólga 9 2,25
Grunur um stein í gallrás 3 0,75
Blæðing/óljós líffæralega 2 0,50
Heilkenni Mirizzis 1 0,25
Afbrigðileg líffæralega 1 0,25
Samtals: 16 4,00
ekki lágu fyrir nægar upplýsingar. Upplýsingarnar
lágu alltaf fyrir innan þriggja mánaða frá aðgerð og
voru þær skráðar af einum sérfræðingi.
Aðgerðartæknin er svipuð þeirri sem beitt er á
Reykjavíkursvæðinu enda fóru séfræðingar FSA upp-
haflega á sama námskeið hjá J. Saunders (1). Aðgerðir
framkvæmdu sérfræðingar deildarinnar eða reyndir
aðstoðarlæknar undir handleiðslu þeirra, en aðeins
tveir af fjórum sérfræðingum voru starfandi allt tíma-
bilið og framkvæmdu þeir 80% aðgerða (322/400).
Hjá sjúklingum sem lögðust inn með bráða gaii-
blöðrubólgu var í fyrstu ákveðið að reyna meðferð án
aðgerðar og gera síðan valaðgerð eftir um það bil sex
vikur. Pegar aðgerðarfærni jókst voru sjúklingar oft-
ar teknir í bráðaaðgerð (innan viku frá byrjunarein-
kennum) í sömu legu. Fyrstu sex mánuðina var nán-
ast alltaf gerð gallgangaþræðing (ERC) til að hafa
gallvegi kortlagða fyrir aðgerð. Síðan hefur verið regla
að gera einungis þræðingu fyrir aðgerð ef sjúklingur
hefur eða hefur haft gulu, amýlasahækkun og/eða
hækkun á lifrarprufum. í völdum tilfellum var gall-
vegamynd tekin í aðgerð.
Við tölfræðilegan samanburð á meðalgildum að-
gerðatíma var 95% öryggisbil fundið út frá staðalfrá-
viki og fjölda. Við samanburð á opnunartíðni val- og
bráðaaðgerða var áhættuhlutfall (risk ratio) fundið á
sama hátt með 95% öryggisbili.
Niðurstöður
Alls voru 426 gallblöðrunám gerð á tímabilinu. í 26
tilfellum var um hefðbundna opna aðgerð að ræða
frá byrjun (tafla 1).
í 400 tilfellum var gallblöðrunám reynt með kvið-
sjártækni (mynd 1), hjá 312 konum (78%) og 88 körl-
um (22%).
Meðalaldur sjúklinga var 50,6 ár (aldursbil: 17-
89). Meðalaldur kvenna var 49,0 ár og karla 56,6 ár.
Á meðal kvenna voru flest tilfelli á aldrinum 41-60
ára. Hjá körlum mátti sjá tvo aldurstoppa, 41-50 ára
og 71-80 ára (mynd 2). Meðalaldur sjúklinga í opnum
aðgerðum var 70,7 ár (aldursbil: 43-89).
Flestir sjúklingar sem fóru í kviðsjáraðgerð fóru í
valaðgerð (359/400; 89,75%), en 41 (10,25%) sjúk-
lingur fór í bráðaaðgerð. í 8% (25/312) tilfella þurfti
að grípa til bráðaaðgerðar hjá konum, á móti 18%
(16/88) hjá körlum.
Opnunartíðni: Snúa þurfti 16 (4,0%) kviðsjárað-
gerðum í opna aðgerð. Einungis 11 (3,1%) valað-
gerðum var breytt í opna aðgerð (95% öryggisbil:
1,3-4,8) á móti fimm (12,2%) bráðaaðgerðum (95%
öryggisbil: 2,2-22,2). Ábendingar fyrir breytingu í
opna aðgerð má sjá í töflu II.
Við fyrstu 100 aðgerðirnar þurfti að breyta í opna
aðgerð í fjórum (4,0%) tilfellum á móti sex (6,0%)
við seinustu 100 aðgerðirnar.
Aðgerðartími: Kviðsjáraðgerðir tóku að meðaltali
73 mínútur (dreifing: 20-270), en opnum aðgerðum
var að meðaltali lokið eftir 116 mínútur (dreifing: 48-
215). Rúmum helmingi aðgerða var lokið á innan við
36 Læknablaðið 2003/89