Læknablaðið - 15.01.2003, Síða 38

■ FRÆÐIGREINAR
/ GALLBLÖÐRUNÁM
Tafla V. Samantekt niðurstaðna úr nokkrum heimildum.
FSA Lsp. Hringbraut Lsp. Fossvogi McMahon Wherry Hannan
Fjöldi gallblöörutaka 426 384 125 299 10458 30968
Kviösjáraðgeröir; % af heild 95,7% 91,9% 80,0% 50,5% 87,3% 78,7%
Tíöni breytinga í opna aögerð 4,0% 17,8% 10,0% 10,0% 9,8% ekki getið
Aðgeröartími í mínútum 73,0 94,9 102,8 71,0 ekki getið ekki getið
Tíðni fylgikvilla 10,0% 17,9% 5,0% 17,0% 6,1% 5,0%
Legudagar eftir aögerö 3,6 3,1 1,8 2,0 1,6 2,1
Veikindaleyfi í dögum 13,5 17,6 12,7 14,0 ekki getið ekki getið
Tveir af þremur sjúklingum með gallleka þurftu á
enduraðgerð að halda (tafla III og tafla IV). Þrjú blæð-
ingartilvik þurftu aðgerðar við, tvö þar sem blæðing
frá gallblöðruslagæð og skert vefjasýn leiddi til þess
að snúa varð í opna aðgerð og eitt tilvik þar sem gera
þurfti enduraðgerð vegna innvortis blæðingar frá
stungugati í kviðvegg.
Blóðsöfnun undir lifur var staðfest í fjórum tilfell-
um hjá sjúklingum með lágt blóðgildi eftir aðgerð, en
þarfnaðist ekki sértækrar meðferðar.
Einn sjúklingur fékk kransæðastíflu í kjölfar að-
gerðar og hjartabilun kom upp hjá tveimur sjúkling-
um. Annar þeirra dó tveimur mánuðum síðar úr hjarta-
bilun.
í þremur tilfellum myndaðist haull í öri eftir
stungugat. Tveir sjúklingar fengu slæm ofnæmisvið-
brögð í húð eftir aðgerð og tveir fengu tímabundna
loftsöfnun undir húð (subcutan emphysema). Sjúk-
lingur sem fékk óvenju mikinn niðurgang í kjölfar
aðgerðar greindist með blóðþurrðar ristilbólgu. Einn
sjúklingur fékk blóðsega í djúpa bláæð í fæti í kjölfar
aðgerðar og fékk blóðþynningarmeðferð. Einn sjúk-
lingur með skerta heyrn missti heyrn á öðru eyra af
óþekktri ástæðu í aðgerðinni.
Tveir sjúklingar dóu í kjölfar gallblöðrunáms með
kviðsjártækni. í öðru tilfellinu fékk mjög hjartveikur
74 ára karlmaður blóðþurrð í smágirni með drepi og
rofi. í síðara tilfellinu rofnaði þekktur og stór gúll í
kviðarmeginæð hjá 78 ára gamalli konu á öðrum degi
eftir aðgerð.
Ekki eru talin til fylgikvilla 13 skráð atvik í aðgerð
með smáblæðingum þar sem brugðist var rétt við í
aðgerðinni og ekki hlutust frekari vandkvæði af.
Þessar blæðingar voru frá gallblöðrubeð (8), stungu-
gati í kviðvegg (3) og frá gallblöðruslagæð eða grein
hennar (2). Ekki eru heldur tekin með tvö atvik með
loftsöfnun aftan skinu sem ekki urðu til neinna vand-
ræða.
Umræða
Gallblöðrunám með kviðsjártækni er almennt viður-
kennd meðferð við gallblöðrusteinasjúkdómi, hvort
heldur sem um er að ræða bráða- eða valaðgerð (6,
7).
Misjafnt er milli sjúkrahúsa hvernig staðið er að
meðferð við bráðabólgu í gallblöðru. Ýmist er valin
íhaldssöm meðferð án aðgerðar við innlögn og er að-
gerð þá framkvæmd eftir nokkrar vikur eða ákveðið
er að framkvæma aðgerð brátt (helst innan viku frá
byrjun einkenna). Ensk rannsókn hefur sýnt að fyrir
tíma kviðsjáraðgerða var tíðni bráðaaðgerða um
20%, en lækkaði með tilkomu nýrrar tækni í 15-17%
(8). Hlutfallið sveiflast þó mikið á milli einstakra
sjúkrahúsa. Hlutfall sjúklinga sem fóru í bráðaaðgerð
reyndist talsvert lægra í okkar rannsókn (10,3%) en í
sambærilegum rannsóknum frá sjúkrahúsum í Reykja-
vík, þar sem það var á bilinu 25-44% (1, 3). Ástæða
þessa liggur hugsanlega að einhverju leyti í betra að-
gengi að skurðstofum á dagvinnutíma á FSA fyrir val-
aðgerð og er því hægt að setja sjúklinga með nokkr-
um fyrirvara á biðlista. Flestir þeir sjúklingar, einkum
á fyrri hluta tímabilsins, sem voru lagðir inn á FSA
vegna bráðrar gallblöðrubólgu voru meðhöndlaðir á
íhaldssaman hátt án aðgerðar í fyrstu og lögðust inn
til gallblöðrutöku eftir um það bil sex vikur.
í íslenskum rannsóknum kemur fram að til ársins
1994 var gallblöðrunám um kviðsjá reynt hjá 80-92%
þeirra sjúklinga sem fóru í aðgerð vegna einkenna frá
gallblöðru (1, 3) og að öllum líkindum hefur þetta
hlutfall heldur aukist undanfarin ár. Svipað hlutfall er
að finna í erlendum heimildum (8-10). Auk 400 kvið-
sjáraðgerða sem greint er frá í okkar rannsókn voru
18 gallblöðrur fjarlægðar í opinni aðgerð vegna gall-
steinatengdra einkenna og átta í tengslum við aðra
aðgerð. Það samsvarar að byrjað hafi verið á kvið-
sjáraðgerð hjá 93,9% sjúklinga. Ástæða þessa háa
hlutfalls er að í upphafi rannsóknarinnar var tekin
ákvörðun um að reyna alltaf kviðsjáraðgerð við gall-
blöðrutöku, nema ef sérstök vandkvæði eða frá-
bendingar væru til staðar.
Lág tíðni breytinga í opna aðgerð (4,0%) við FSA
verður að teljast góður árangur. Lágt hlutfall bráða-
aðgerða og sú staðreynd að langstærstur hluti að-
gerðanna var framkvæmdur af reyndum skurðlækn-
um vega hér þungt, þó að reynsla okkar og annarra sé
að tæknilega sé ekki erfiðast að fást við bráða gall-
blöðrubólgu snemma í ferlinu. Erfiðara er að eiga við
slæma langvarandi bólgu og samvexti vegna hennar,
sérstaklega ef bráðbólga bætist ofan á slíkt ástand.
Ástæða breytingar í opna aðgerð er í samræmi við
niðurstöður annarra rannsókna.
38 Læknablaðið 2003/89