Læknablaðið - 15.05.2003, Blaðsíða 55

FRÆÐIGREINAR / KLÍNÍSKAR LEIÐBEININGAR FRÁ LANDLÆKNISEMBÆTTINU
Að vera virkur
Leiðbeiningar Rannsóknir
Ráðleggið sjúklingum að vera eins virkir og hægt er og halda áfram öllum daglegum störfum. Ráðleggið sjúklingum að hreyfa sig meir og meir á nokkrum dögum eða vikum. Ef sjúklingur er í vinnu er sennilega til bóta að fara eins fijótt tii vinnu og hægt er. Engin íhlutun (önnur en ráðgjöf og það að fullvissa einstak- linginn um að ekki sé hætta á ferðum) er oft best. Ef verkirnir vara hins vegar lengur en ífjórar til sex vikur ber að íhuga þver- faglega meðferð eins og best þykir við langvarandi bakvanda- málum. Viðauki vinnuhóps. Heimildirá www.landlaeknir.is *** I bráðum bakverkjum kemur bati fyrr eða er jafngóður og minni hætta er á örorku og vinnutapi ef mælt er með að halda áfram daglegum störfum. Þá er miðað við hefð- bundna meðferð með verkjalyfjum, hvfld og „láta verkina ráða“ hvenær snúið er til venjulegra athafna. ** Stigvaxandi virkni á nokkrum dögum eða vikum ásamt hugrænni atferlismeðferð við verkjum breytir litlu um bata eða fötlun í upphafi, en dregur úr vinnutapi og varanlegri örorku. * Ráðleggingar um að snúa aftur til vinnu innan ákveðins tímaramma styttir óvinnufærni. <
Sértæk liðlosun
r ^ Leiðbeiningar Rannsóknir
íhugið sértæka liðlosun fyrir sjúklinga sem þurfa meiri verkja- meðferð eða ná ekki eðlilegri daglegri færni. Sértœk liðlosun (manipulation) gefitr aðeins skammtímaárang- ur við bakverkjum. ímörgum nýlegum greinum er bent á að að- ferðin er ekki hœttulaus og ekki fullrannsökuð. Vinnuhópurinn leggurþví til að þessari meðferð verði beitt sparlega og eingöngu af sérfrœðingum á þessu sviði. Viðauki vinnuhóps. Heimildir á www. landlaeknir. is *** Sértæk liðlosun við bráðum og hálfbráðum bakverkjum gefur betri skammtímaárangur við verkjum, betri virkni og hugnast sjúklingum betur en önnur meðferð sem hún hef- ur verið borin saman við. * Hins vegar hefur ekki sannast að hægt sé að velja sjúklinga sem þetta gagnast eða hvaða liðlosun reynist best. Besta tímasetning sértækrar liðlosunar er óljós. ** Hætta við sértæka liðlosun við bakverkjum er mjög lítil séu „réttu“ sjúklingarnir valdir og meðferðin veitt af sérfræð- ingi á þessu sviði. Sértæka liðlosun á ekki að nota hjá ein- staklingi með alvarleg brottfallseinkenni vegna sjaldgæfrar en alvarlegrar hættu á skakkaföllum í taugakerfi.
Bakæfingar
Leiðbeiningar Rannsóknir
Sjúklingar sem hafa ekki náð fyrri færni eða eru enn óvinnu- færir eftir sex vikur þurfa ef til vill að fara í endurhæfingu eða virkja á annan hátt. Varðandi bakœfingar og sjúkraþjálfun hafa sjúkraþjálfarar bent á að við rannsóknir á sjúkraþjálfun sé „erfitt að beita tilviljunar- kenndri niðurröðun í hópa“. Ekki þykir ástœða til að undan- skilja sjúkraþjálfun frá þeirri grundvallarreglu við gerð klínískra leiðbeininga að styðjast eingöngu við bestu fáanlegu rannsóknir. Flestir eru sammála um að enn skorti verulega vandaðar rann- sóknir á þessu sviði. Viðauki vinnuhóps. Heimildir á www. landlaeknir. is *** Miðað við núverandi rannsóknir er vafasamt að sérstök bakþjálfun bæti marktækt bakverki eða að hægt sé að velja hvaða sjúklingar hafi gagn af sérstökum æfingum. ** Það eru nokkrar sannanir fyrir því að þjálfunarprógrömm og þolþjálfun minnki bakverki og bæti færni sjúklinga með langvinna mjóbaksverki. * Það eru fræðileg rök fyrir því að hefja þolþjálfun og þjálf- unarprógrömm eftir um það bil sex vikur.
Læknablaðið 2003/89 427