Læknablaðið - 15.06.2003, Blaðsíða 29

FRÆÐIGREINAR / STOFNFRUMUR
37-56 ára, 18% voru eldri og 19% yngri. Aldurs var
ekki getið í tæplega 7% tilvika.
Gagnaúrvinnsla
Við skráningu og úrvinnslu gagna var hugbúnaður-
inn Excel notaður. Svör voru fyrst og fremst flokkuð
út frá starfi þátttakenda en einnig voru kyn og aldur
notuð sem frumbreytur. Þá voru svör skoðuð eftir
viðhorfi þátttakenda til siðferðisstöðu fósturvísa.
Notuð var lýsandi tölfræði. Við samanburð á flokk-
unarbreytum var stuðst við kí-kvaðrat próf. Við sam-
anburð milli kynja var beitt reiknireglu Mantel-
Haenzel (M-H) þar sem tekið er tillit til starfsstétta.
Ekki þótti ástæða til gera fjölþáttagreiningu á efni-
viðnum. Miðað var við p<0,05 sem marktækan mun
milli hópa.
Niðurstöður
Hver er siðferðisstaða fósturvísis?
Leitað var eftir afstöðu þátttakenda til þriggja full-
yrðinga um siðferðisstöðu fósturvísis. Út frá svörum
voru þátttakendur flokkaðir í þrjá hópa (samanber
mynd 1), en þeirri flokkun hefur áður verið lýst í
Læknablaðinu (3). Svarliður (a) samrýmist persónu-
viðhorfi, liður (b) lífverndunarviðhorfi og liður (c)
sérstöðuviðhorfi. Meirihluti svarenda (62%) hallað-
ist að sérstöðuviðhorfi, sem leggur áherslu á að fóst-
urvísir hafi sérstöðu umfram aðra frumuklasa án þess
þó að siðferðisstöðu hans sé skipað jafnhátt og sið-
ferðisstöðu manneskju.
Meirihluti þeirra sem aðhylltust lífverndunarvið-
horf voru prestar, eða 41% svarenda úr þeirri stétt
(p<0,001 borið saman við lækna og p<0,001 borið
saman við lögfræðinga) (mynd 2). Samanborið við
aðrar stéttir var persónuviðhorf mest áberandi meðal
lögfræðinga (p<0,05 borið saman við lækna og
p<0,01 borið saman við presta) og sérstöðuviðhorf
meðal lækna (p<0,05 borið saman við lögfræðinga og
p<0,01 borið saman við presta).
Munur milli kynja var ekki marktækur (M-H:
p<0,l). Tilhneigingin reyndist þó vera að karlar að-
hylltust frekar persónu- og lífverndunarviðhorf en
konur sérstöðuviðhorf. Af þeim körlum sem tóku
undir með lífverndunarsjónarmiðinu voru hins vegar
70% prestar. Þegar svör voru greind eftir aldri kom í
ljós að því yngri sem þátttakendur eru því líklegra er
að þeir aðhyllist sérstöðuviðhorf.
Er notkun á stofnfrumum úr fósturvísum/fóstrum til
lœkninga réttlœtanleg?
Tæp 8% þátttakenda töldu ekki réttlætanlegt undir
neinum kringumstæðum að notaðar séu stofnfrumur
úr fósturvísum/fóstrum til lækninga (mynd 3). Rúm
59% álitu hins vegar að réttlætanlegt væri að nota
stofnfrumur úr fósturvísum sem verða afgangs við
glasafrjóvganir og/eða úr fóstrum í tengslum við fóst-
Tafla 1. Þátttaka og svarhlutföll samkvæmt starfsstéttum (kynjaskipting í sviga, karlkvn/kvenkyn).
Spurningalistar Læknar Lögfræöingar Prestar Samtals
Sent 300 300 169 769
(150/150) (150/150) (129/40) (429/340)
Póstur endursendur 16 7 1 24
(11/5 ) (3/4) (0/1) (14/10)
Svörun 114 94 82 290
(59/55) (41/53) (59/23) (159/131)
Svarhlutfall % 40,1 32,1 48,8 38,9
(42,2/37,9) (27,9/36,3) (45,7/59,0) (38,3/39,7)

20,4
17,6
62
0 10 20 30 40 50 60 70
Mynd 1. Siðferðisstöðu fósturvísis skipt íþrjú meginsvið
a) persónuviðhorf b) lífverndunarviðhorf og c) sér-
stöðuviðhorf og afstaða þátttakenda til þeirra.
a. Fósturvísir er ekki ein-
ungis líjvera eða frumu-
klasi heldur smœsta form
manneskju og hefurþví
siðferðilegt gildi sem
manneskja.
b. Fósturvísir hefur ekki
nein auðkenni manneskju
heldur er hann lítið annað
en frumuklasi og nýtur
þar afleiðandi ekki sið-
ferðisréttar umfram önnur
slík lífform.
c. Fósturvísir er sannar-
lega ekki meira en frumu-
klasi, en hefur táknrœnt
gildi sökum möguleikans
til að verða að manneskju
og þar afleiðandi siðferð-
islega stöðu umfram aðra
frumuklasa.
100
90
80
70
60
50
40
30
20-
10-
0
Sérstööuviöhorf
□ Persónuviöhorf
Lífverndunarviöhorf
Læknar Lögfræöingar Prestar
ureyðingar/fósturlát (samanlagðir liðir b, c og d).
Flestir þeirra sem töldu notkun á stofnfrumum úr
fósturvísum/fóstrum aldrei réttlætanlega voru prest-
ar (13% presta) en munur er ekki marktækur.
Viðhorf til framleiðslu fósturvísa í þeim eina til-
gangi að nota stofnfrumur þeirra til lækninga (liður e,
mynd 3) voru mismunandi eftir stéttum. Um 44%
lögfræðinga álitu slíka framleiðslu réttlætanlega á
meðan 19% presta voru sama sinnis (p<0,001).
Læknar skipuðu sér þar á milli (35%). Munur var
einnig kynbundinn þar sem 38% karla tóku þessa
afstöðu en 27% kvenna (M-H: p<0,01).
Mynd 2. Afstaða þátttak-
enda eftir starfsstéttum til
siðferðisstöðu fósturvísis.
Læknablaðið 2003/89 501