Læknablaðið - 15.06.2003, Blaðsíða 50

UMRÆÐA & FRÉTTIR / VIÐBÚNAÐUR VIÐ HABL
við vakthafandi smitsjúkdómalækni á Landspítala og
sóttvamalækni og undirbúa flutning viðkomandi í
einangrun á spítalanum.
Allir farþegar vélarinnar skulu fylla út miða þar
sem þeir tiltaka dvalarstað næstu 14 daga. Þeir sem
sitja næst farþeganum, tveimur sætaröðum fyrir
framan og aftan sjúklinginn eru taldir í aukinni hættu
á smiti. Viðkomandi er leyft að halda för sinni áfram
til annarra landa en þeir sem eru í aukinni smithættu
munu þurfa að dvelja í heimaeinagrun næstu 10 daga
eftir flugferðina.
Leiðbeiningar um þrif um borð í flugvélum þar
sem HABL-sjúklingur hefur verið hafa einnig verið
gefnar út.
Allar ofantaldar leiðbeiningar eru aðgengilegar á
HABL-svæði heimasíðu Landlæknisembættisins,
www.landlaeknir.is Þær eru breytilegar og eru upp-
færðar eftir þörfum í samræmi við aukna þekkingu á
sjúkdómnum. Nýjustu útgáfuna er ávallt að finna á
heimasíðunni. Slóð sem geymir viðbragðaáætlun
Landspítala er á svæði sýkingavarnadeildar á heima-
síðu spítalans www.landspitali.is
Af hverju þurfum við að bregðast við
- hvað getum við gert betur?
Þetta er ekki í fyrsta sinn á síðustu áratugum sem
fram koma nýir smitandi sjúkdómar. Má þar helsta
nefna HIV sýkingu, fuglainflúensu, Hantaveirusjúk-
dóm, mannariðu (Creutzfeldt-Jakob afbrigði), Vest-
ur-Nílarveiru sýkingar og blæðandi veiruhitasóttir.
Sumir þessara sjúkdóma smita ekki manna á milli en
aðrir þurfa mjög náin samskipti til að smit geti orðið,
svo sem við kynmök, eða með blóðgjöfum Aðrar
smitleiðir eru smitferjur eins og mýflugur eða neysla
sýklamengaðra matvæla. HABL er sjúkdómur sem
smitar manna milli aðallega með dropasmiti frá önd-
unarvegum, með hátt dánarhlutfall og getur borist
hratt um heiminn með flugsamgöngum og getur því
valdið heimsfaraldri. Afleiðingarnar, ef ekkert er að
gert, eru ógnvænlegar, fjöldi látinna er nú þegar orð-
inn meiri en 600. Fjárhagslegt tjón af völdum sjúk-
dómsins er þegar orðið gífurlegt og mikilvægt að
stöðva þessa þróun sem getur leitt til heimskreppu ef
látið er óáreitt.
Ekki má búast við að fram komi í bráð sértæk
meðferð eða bóluefni gegn öllum nýjum smitsjúk-
dómum. Það geta komið fram sjúkdómar af náttúru-
legum orsökum eða af manna völdum í kjölfar sýkla-
hernaðar þar sem slíkar varnir eru ekki fyrir hendi og
stuðningsmeðferð er eina úrræðið. Öðrum aðferðum
má þó beita til að koma í veg fyrir þann skaða sem
þessir faraldrar geta orsakað. Sýkingavarnir eru öfl-
ugt vopn sem hægt er að beita en það er undir því
komið að yfirvöld sýni því skilning því að sjúkrahúsin
verði þannig byggð að unnt sé að beita sýkingavöm-
um. Heilbrigðisstarfsmenn verða að vera meðvitaðir
um grundvallarreglur sýkingavama sem eru einfald-
ar en áhrifaríkar. Með því að rjúfa smitleiðir með ein-
angrun tilfella og rakningu smitleiða standa vonir til
að unnt verði útrýma HABL-sjúkdómnum. Takist
það ekki geta aðgerðirnar þó leitt til þess að út-
breiðslu hans seinkar og þar með vinnst tími til þró-
unar bóluefnis og lyfja með virkni gegn veirunni.
Sóttvamalæknir svarar fyrirspurnum almennings
um lungnabólguna eftir bestu getu. Ljóst er að þegar
alvarlegar sýkingar skjóta upp kollinum skapast mik-
ið álag vegna ótta almennings við faraldur. Mikið hef-
ur verið spurt um HABL, bæði símleiðis og með
tölvupósti. Það er því mikilvægt að bregðast við ótt-
anum sem skapast í þjóðfélaginu með því að svara
fyrirspurnum almennings og fréttamana. Skilaboðin
þurfa að vera skýr og mega ekki vera misvísandi.
Sambærilegt ástand skapaðist svo dæmi séu nefnd
haustið 2001 í kjölfar miltisbrandsbréfanna í Banda-
ríkjunum. Hugsanlegt er að efla þurfi þessa starfsemi
tímabundið eftir þörfum.
Alþjóðasóttvamir byggjast á öflugum vöktunar-
og viðvörunarkerfum um heim allan. Ef fyrr hefði
verið brugðist við HABL-faraldrinum í Guangdong-
héraði í Kína sem hófst í nóvember 2002 hefði hugs-
anlega mátt koma í veg fyrir fjölda dauðsfalla og jafn-
vel útbreiðslu sjúkdómsins. Þörf er á aðstoð við fá-
tækar þjóðir við að beita sóttvörnum til að hindra út-
breiðslu farsótta. Ljóst er að framundan er mikið og
langvarandi starf við að hindra útbreiðslu HABL-
sjúkdómsins og ekki má sofna á verðinum.
Heimildir
1. ProMED-mail. Pneumonia - China (Guangdong) (02). Pro-
MED-mail 2003 11 Feb; 20030211.0369. www.promedmail.org
2. Seto WH, Tsang D, Yung RW, Ching TY, Ng TK, Ho M. et al.
Effectiveness of precautions against droplets and contact in
prevention of nosocomial transmission of severe acute respira-
tory syndrome (SARS). Lancet 2003; 361:1519-20.
3. Preiris JSM, Chu CM, Cheng VCC, Chan KS, Hung IFN, Poon
LLM, et al. Clinical progression and viral load in a communty
outbreak of coronavirus-associated SARS pneumonia: a pro-
spective study. Lancet 2003; 361:1767-72.
4. Donelly CA, Ghani AC, Leung GM. Epidemiological deter-
minants of spread of causal agent of severe acute respiratory
syndrome in Hong Kong. image.thelancet.com/extras/03art
4453web.pdf! May 2003
5. World Health Organization issues emergency travel advisory.
www. who. int/csr/sarsarch ve/2003_03_15/en/
6. Guidance for mass gatherings: hosting persons arriving from
an area with recent local transmission of SARS. www.who.int/
csr/sars/guidelines/gatherings/en/print.htlm
7. Update 54 - Outbreaks in the initial „hot zones“ indicate that
SARS can be contained. www.who.int/crs/archive/2003_05_13/
en/print.htlm
8. www. who.int/csr/sars/archive/en
9. Leiðbeiningar sóttvamalæknis til heilbrigðisstarfsmanna, flug-
farþega og áhafna flugfélaga. www.landlaeknir.is
522 Læknablaðið 2003/89